The Coming Good Society: Why New Realities Demand New Rights William F. Schulz and Sushma Raman Harvard University Press 2020 328 pp. Το βιβλιο προσφέρει μια σύντομη επισκόπηση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μια εποχή αναδυόμενων τεχνολογιών.
Οι συγγραφείς William F. Schulz, πρώην εκτελεστικός διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας των ΗΠΑ και η Sushma Raman, εκτελεστική διευθύντρια του Harvard Kennedy School Carr Center for Human Rights Policy, κοιτάζουν τις δικές τους εμπειρίες και εκτεταμένες επαγγελματικές συναντήσεις για να υποστηρίξουν τα επιχειρήματά τους στα οκτώ σύντομα του βιβλίου, αλλά ουσιαστικά κεφάλαια. Τα δικαιώματα αντικατοπτρίζουν τη συναίνεσή μας για το τι είναι ή πρέπει να είναι σε μια καλή κοινωνία.
Ως εκ τούτου, τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται σε συνεχή ροή, εξελίσσονται και μερικές φορές εξελίσσονται καθώς οι κοινωνικοί και πολιτικοί κανόνες αλλάζουν, οι κοινωνίες προσαρμόζονται και οι ανακαλύψεις και οι προηγμένες τεχνολογίες αλλάζουν τις κοσμοθεωρίες. Τα δικαιώματα είναι επίσης αξιώσεις συναλλαγών που δημιουργούν καθήκοντα και υποχρεώσεις των ισχυρών προς τους λιγότερο ισχυρούς. Προωθούν την ευγένεια, αποτρέπουν την καταπίεση και παρέχουν μια αίσθηση αξιοπρέπειας σε ομάδες μέσα σε αυτά τα στυλό.
Στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου, οι Schulz και Raman εξετάζουν νέα δικαιώματα στα οποία πιστεύουν ότι έχουμε όλοι δικαίωμα, με τη μορφή βελτιωμένων προστατευτικών πολιτικων απορρήτου. Στηρίζουν αυτά τα δικαιώματα στα ιδανικά της αυτονομίας και του ελέγχου, καθώς οι εταιρείες επιδιώκουν να μάθουν περισσότερα για εμάς και να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες για να χειριστούν τη συμπεριφορά μας.
Οι συγγραφείς προτείνουν την ευρεία εφαρμογή των δικαιωμάτων που έχουν ήδη παραχωρηθεί – πρόσφατα και ευδιάκριτα – στους Ευρωπαίους μέσω του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων. Αυτά περιλαμβάνουν το δικαίωμα να λησμονούμε (δηλαδή, το δικαίωμα διαγραφής αρνητικών προσωπικών δεδομένων από τα αποτελέσματα αναζήτησης στο Διαδίκτυο). Οι Schulz και Raman υποστηρίζουν επίσης τη χρήση απαιτήσεων διαφάνειας αλγορίθμου για τον περιορισμό των προκαταλήψεων που συχνά κωδικοποιούνται ακούσια σε αυτούς τους αλγορίθμους, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν τις «υποθέσεις και προκαταλήψεις των κατασκευαστών τους».
Οι συγγραφείς συνεχίζουν τη συζήτησή τους για αναδυόμενα ζητήματα απορρήτου στο τέταρτο κεφάλαιο του βιβλίου, το οποίο εξετάζει πώς πρέπει να παρέχεται η προστασία της ιδιωτικής ζωής στις γενετικές μας πληροφορίες. Εδώ, ασχολούνται με την κυριότητα του DNA, τα δικαιώματα των γονέων και των παιδιών σε αναπαραγωγικά σενάρια που αφορούν τη γενετική μηχανική και τις προκλήσεις που παρουσιάζονται από χίμαιρες ζώων-ανθρώπων.
Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στο βιβλίο είναι αυτό των ανταγωνιστικών δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, ορισμένοι υποστηρικτές έχουν προτείνει στα ζευγάρια του ίδιου φύλου να έχουν το δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες παρένθετης μητρότητας, αλλά ένα τέτοιο δικαίωμα θα μπορούσε να αμφισβητήσει τα δικαιώματα και την αυτονομία των υποκατάστατων μητέρων, μιας συχνά καταπιεσμένης ομάδας που είναι πιθανά θύματα εμπορίας και εκμετάλλευσης. Οι συγγραφείς προτείνουν ότι «η συμπερίληψη των νεοσυσταθέντων δικαιωμάτων δεν χρειάζεται να βλάψει τα παλιά».
Το βιβλίο κλείνει με μια συζήτηση για την πιθανή επέκταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στους μη ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των ζώων, των ρομπότ και της φύσης. Εδώ επίσης, οι συγγραφείς αναγκάζονται να κάνουν διακρίσεις μεταξύ αυτών των ζώων, των ρομπότ και των φυσικών πόρων που θα έπρεπε να έχουν δικαιώματα και εκείνων που δεν πρέπει, λόγω των αντικρουόμενων αναγκών και απαιτήσεων. Τέτοιες διακρίσεις είναι μερικές φορές ορθολογικές, όπως στην περίπτωση των δικαιωμάτων υποχρεωτικών σαρκοφάγων για το θήραμά τους, και σε άλλες περιπτώσεις φαινομενικά αυθαίρετες, όπως όταν οι Schulz και Raman προτείνουν να εκτιμήσουν την επιβίωση των εγγενών ειδών έναντι των επεμβατικών που εισήχθησαν σε έναν βιότοπο.
* Ο Δρ. Δημήτριος Καλημέρης είναι καθηγητής βιοτεχνολογίας, ενώ κατέχει μεταπτυχιακές σπουδές στη βιοηθική και μεταδιδακτορικές σπουδές στη φαρμακογονιδιωματική