Δεν έχουν άδικο μερικοί επιστήμονες, όταν λένε πως πλέον αυτό που συμβαίνει με τις παραλλαγές του κορωνοϊού κοντεύει να γίνει… ρουτίνα.
Κάθε φορά δηλαδή μια νέα έκδοση του ιού SARS-CoV-2 εμφανίζεται και αρχίζει να κυριαρχεί στα νέα κρούσματα της Covid-19, μέχρι να αντικατασταθεί από μια ακόμη πιο μεταδοτική έκδοση του ιού.
Φέτος, οι υποπαραλλαγές της παραλλαγής Όμικρον έχουν κυριαρχήσει στα κρούσματα στις ΗΠΑ. Η υποπαραλλαγή BA.1 ήταν αυτή που ξεκίνησε το κύμα Όμικρον. Στη συνέχεια, τον Απρίλιο, η BA.2 αποτέλεσε την πλειονότητα των κρουσμάτων. Μέχρι τον Μάιο, η BA.2.12.1 «ανέλαβε την εξουσία». Τώρα η BA.5 έχει το προβάδισμα, προκαλώντας αύξηση των (απλών) νοσηλειών σε πολλές χώρες.
Γιατί συμβαίνει συνέχεια αυτό;
Παρ΄όλο που έχουν περάσει 2,5 χρόνια, ο ιός από τότε δεν έχει σταματήσει να παραλλάσσεται. Όσο περισσότερο εξαπλώνεται ένας ιός, τόσο περισσότερες ευκαιρίες έχει να μεταλλαχθεί, και τελικά κάποιες από αυτές τις μεταλλάξεις θα προσδώσουν στον ιό πλεονέκτημα μετάδοσης.
ΒΑ.5, η πιο ύπουλη παραλλαγή
Ωστόσο με την νέα παραλλαγή συμβαίνει το εξής κακό:
Παρ΄όλο που με τις αρχικές παραλλαγές της Όμικρον φαινόταν πως δεν ήταν εύκολες οι επαναμολύνσεις με τον ιό, η BA.5 φαίνεται να διαθέτει ένα ιδιαίτερα ισχυρό μείγμα μεταλλάξεων που «χτυπούν» το ανοσοποιητικό σύστημα.
Γιατί η BA.5 είναι καλή στο να προσβάλει το ανοσοποιητικό μας σύστημα
Αν οι ιοί έχουν κάποιο σκοπό, αυτό είναι να «δημιουργούν αντίγραφα» του εαυτού τους. Δεν έχουν τα εργαλεία για να το κάνουν αυτό από μόνοι τους, οπότε πρέπει να καταλάβουν κύτταρα από έναν ξενιστή (δηλαδή εμάς) για να αναπαραχθούν. Η διαδικασία αντιγραφής μπορεί να είναι πρόχειρη, ειδικά με τους ιούς που χρησιμοποιούν RNA ως γενετικό υλικό, όπως ο SARS-CoV-2, οπότε οι μεταλλάξεις αφθονούν.
Οι περισσότερες από αυτές τις αλλαγές είναι επιζήμιες για τον ιό ή δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα, ωστόσο ορισμένες μπορούν να κάνουν τον ιό να προκαλέσει πιο σοβαρή ασθένεια, να μολύνει περισσότερους ανθρώπους ή να ξεφύγει καλύτερα από το ανοσοποιητικό σύστημα. Όταν πολλοί άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί ή έχουν προηγουμένως μολυνθεί, οι μεταλλάξεις που κρύβουν τον ιό έχουν τεράστιο πλεονέκτημα.
«Το υψηλό επίπεδο ανοσίας στον πληθυσμό πιθανότατα «ασκεί πίεση επιλογής» στον ιό και ο ιός εξελίσσεται για να προσπαθήσει να παρακάμψει αυτή την ανοσία», δήλωσε ο Daniel Barouch, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Ιολογίας και Εμβολίων στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess, προσθέτοντας πως αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι η ταχύτητα με την οποία βλέπουμε τον ιό να εξελίσσεται.
Όμικρον, μία winner παραλλαγή
Η Όμικρον αποτελεί παράδειγμα για το πώς μπορούν να ριζώσουν μεγάλες και μικρές αλλαγές στον ιό. Όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 2021, ξεχώρισε για τη πληθώρα ξεχωριστών μεταλλάξεων που τον διαφοροποιούσαν κατά πολύ από άλλες παραλλαγές του Covid-19. Οι επιστήμονες δεν μπορούσαν να καταλάβουν την προέλευσή του, καθώς δεν έμοιαζε πολύ με τις κύριες παραλλαγές που κυκλοφορούσαν.
Σε σύγκριση με την αρχική έκδοση του SARS-CoV-2 που εμφανίστηκε στη Γουχάν της Κίνας το 2019, η Όμικρον έχει περισσότερες από 50 μεταλλάξεις. Τριάντα από αυτές τις μεταλλάξεις βρίσκονται στην πρωτεΐνη του ιού.
Από τότε που προέκυψε η Όμικρον, οι γενετικές αλληλουχίες του SARS-CoV-2 δείχνουν ότι ο ιός έχει υποστεί πιο μικρές αλλαγές. Υπάρχουν λίγες μεταλλάξεις που διαχωρίζουν την BA.5 από προηγούμενες υποπαραλλαγές όπως η BA.2, αλλά είναι αρκετές για να δώσουν στον ιό ένα τεράστιο πλεονέκτημα. Οι BA.4 και BA.5 έχουν στην πραγματικότητα σχεδόν πανομοιότυπες πρωτεΐνες αιχμής και διαφέρουν ως προς τις μεταλλάξεις σε άλλα μέρη του ιού.
Οι υποπαραλλαγές της Δέλτα δεν κυριάρχησαν ποτέ όσο της Όμικρον
«Το γεγονός ότι αυτές οι υποπαραλλαγές της Όμικρον γίνονται τόσο κυρίαρχες και σαρώνουν παγκοσμίως είναι διαφορετικό από αυτό που είδαμε, για παράδειγμα, με την Δέλτα, όπου οι υποπαραλλαγές του (που δεν πήραν ποτέ ξεχωριστά γράμματα) δεν κυριάρχησαν ποτέ με τον ίδιο τρόπο», δήλωσε η Emma Hodcroft, μοριακή επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης στο Vox.
Σύμφωνα με την επιδημιολόγο έχουν απομείνει ελάχιστα ανοσοποιητικά συστήματα που δεν έχουν εξοικειωθεί με τον SARS-CoV-2.
Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της νέας παραλλαγής
Έτσι, το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της BA.5 για την επιτυχία του είναι το πόσο καλά μπορεί να αποφύγει τα αντισώματα και τα λευκά αιμοσφαίρια των ανθρώπων που είχαν προηγουμένως μολυνθεί ή εμβολιαστεί.
Ο Barouch και οι συνεργάτες του ανέφεραν πρόσφατα σε μία έρευνα τους στο New England Journal of Medicine ότι η υπάρχουσα ανοσία αντιμετωπίζει πολύ δυσκολότερα την BA.5 σε σύγκριση με τις προηγούμενες υποπαραλλαγές της Όμικρον. Έτσι, ακόμη και άτομα που είχαν προηγουμένως μολυνθεί με Όμικρον μπορούν να μολυνθούν με BA.5. Μπορεί επίσης να εξαπλωθεί ευκολότερα μεταξύ των ανθρώπων, αν και δεν φαίνεται να προκαλεί πιο σοβαρή ασθένεια.
Σε κάθε περίπτωση η BA.5 μπορεί να έχει το προβάδισμα τώρα, αλλά οι μελλοντικές απειλές του Covid-19 μπορεί να είναι πολύ διαφορετικές.
Το γεγονός ότι η Όμικρον εξακολουθεί να εξαπλώνεται με μικρές μόνο αλλαγές στο γονιδίωμά του σε σύγκριση με τις προηγούμενες παραλλαγές δείχνει ότι ο συνδυασμός μεταλλάξεων είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός στην εξάπλωση. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι οι μελλοντικές εκδόσεις του SARS-CoV-2 θα επαναλαμβάνονται απλώς από την BA.5. Μια εντελώς διαφορετική έκδοση του SARS-CoV-2 θα μπορούσε ακόμη να εμφανιστεί και να ξεκινήσει τη διαδικασία από την αρχή.
«Αν και τα πράγματα φαίνεται να είναι τουλάχιστον κάπως διαφορετικά με την Όμικρον, δεδομένου ότι έχει δημιουργήσει τόσες πολλές υποπαραλλαγές, δεν νομίζω ότι μπορούμε να αποκλείσουμε ότι μπορεί να εμφανιστεί απροσδόκητα μια άλλη παραλλαγή», δήλωσε ο Hodcroft.
Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό;
Η καλύτερη στρατηγική είναι να περιορίσουμε την εξάπλωση του ιού, στερώντας του τις ευκαιρίες να μεταλλαχθεί. Ο εμβολιασμός παραμένει κρίσιμος παράγοντας σε όλο τον κόσμο. Αν και οι εμβολιασμένοι άνθρωποι μπορούν ακόμα να μολυνθούν από τον ΒΑ.5, οι πιθανότητες είναι μικρότερες από εκείνους που δεν έχουν εμβολιαστεί. Επίσης είναι λιγότερο πιθανό να τον μεταδώσουν σε άλλους και, το σημαντικότερο, είναι πολύ λιγότερο πιθανό να νοσήσουν επικίνδυνα.