Η ανάγκη εστίασης της προσοχής της επιστημονικής κοινότητας και του κοινού όχι μόνο τους κινδύνους του ηλεκτρονικού τσιγάρου για τους νέους αλλά και στα πιθανά οφέλη για τους ενήλικους καπνιστές τέθηκε, μεταξύ άλλων, στο επίκεντρο του “4th Scientific Summit on Tobacco Harm Reduction, Novel Products, Research and Policy”, που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά στις 29-30 Σεπτεμβρίου.
Στο συνέδριο συζητήθηκε εκτενώς το αυξανόμενο ενδιαφέρον των ειδικών όσον αφορά στις καινοτόμες προσεγγίσεις για τον έλεγχο του καπνίσματος, όπως η μείωση της βλάβης από τον καπνό, με τους επιστήμονες να παραθέτουν σημαντικά στοιχεία που δείχνουν ότι υπάρχουν λιγότερο επιβλαβείς επιλογές, για τους ενήλικες καπνιστές που δεν επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. Ενδεικτικά. σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε και παρουσίασε ο διακεκριμένος καθηγητής Δημόσιας Υγείας και ομότιμος κοσμήτορας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Michigan, Kenneth E. Warner, το άτμισμα συμβάλλει σημαντικά στη διακοπή του καπνίσματος.
Το άτμισμα αυξάνει την επιτυχή διακοπή του καπνίσματος
Πιο αναλυτικά, η εργασία, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Αύγουστο στο American Journal of Public Health, έδειξε ότι το άτμισμα αύξησε τη διακοπή του καπνίσματος κατά 10-15%, ποσοστό που συνάδει με σχεδόν διπλάσια επιτυχία στις προσπάθειες διακοπής καπνίσματος που καταγράφεται στις τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές. Συγκεκριμένα, η ανασκόπηση τεσσάρων πληθυσμιακών μελετών σε ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι η τακτική και συχνή χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου οδηγεί σε αυξημένη διακοπή του καπνίσματος.
Σύμφωνα, μάλιστα, με στοιχεία των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ, το 15,1% των καπνιστών διακόπτει το κάπνισμα για περισσότερους από έξι μήνες, με τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου. Αντίστοιχα, τα δεδομένα πωλήσεων από τις εταιρείες καπνικών προϊόντων δείχνουν ότι υπάρχει μια αντίστροφη σχέση ανάμεσα στις πωλήσεις ηλεκτρονικού και παραδοσιακού τσιγάρου. Όταν, δηλαδή οι πωλήσεις ηλεκτρονικού τσιγάρου ανεβαίνουν σημαντικά, τα αντίστοιχα νούμερα για το παραδοσιακό τσιγάρο υποχωρούν κατά τουλάχιστον 6% ανά έτος.
Στοχεύοντας στην ανησυχία του ατμίσματος από τους νέους
Παρόλα αυτά, οι ανησυχίες σχετικά με το άτμισμα από τους νέους είναι υπαρκτές και ο Δρ. Warner δεν παρέλειψε να αναφερθεί σε αυτές, επισημαίνοντας τρία βασικά ενδεχόμενα για το άτμισμα:
- Μπορεί να προκαλέσει εθισμό στη νικοτίνη,
- Μπορεί να οδηγήσει κάποιους από τους νέους που δεν καπνίζουν να δοκιμάσουν,
- Μπορεί να προκαλέσει πιθανές βλάβες στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των νέων από τη νικοτίνη.
«Παρόλο που δεν αποκλείεται κάποιοι νέοι να εθιστούν στη νικοτίνη λόγω του ατμίσματος, τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός αυτός είναι αρκετά μικρός, ενώ το συχνό άτμισμα είναι πολύ πιο σύνηθες στους νυν ή πρώην νέους καπνιστές, οι οποίοι είχαν ήδη εθιστεί στη νικοτίνη πριν ξεκινήσουν να ατμίζουν», εξήγησε ο καθηγητής.
Επιχειρώντας να απαντήσει και στις υπόλοιπες ανησυχίες, μάλιστα, τόνισε αρχικά ότι οι περισσότερες μελέτες δεν έχουν λάβει υπόψη άλλους σχετικούς παράγοντες (π.χ. χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών, χρήση άλλων καπνικών προϊόντων, ψυχοκοινωνικούς συσχετισμούς όπως το κάπνισμα στο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον). Επιπλέον, η ανησυχία για τη βλάβη στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των νέων βασίζεται σε μελέτες σε ζώα και δεν υπάρχουν στοιχεία που να συνδέουν τη χρήση νικοτίνης στους νέους με μεταγενέστερα δυσμενή αποτελέσματα. «Για διάφορους λόγους φαίνεται απίθανο το άτμισμα να δημιουργεί επικίνδυνα επίπεδα έκθεσης των νέων στη νικοτίνη, που δεν θα υπήρχαν εν τη απουσία του», τόνισε ο Δρ. Warner και υπογράμμισε:
- Η πλειοψηφία των νέων που δεν εκτίθενται ήδη στη νικοτίνη, δεν ατμίζουν.
- Όσοι ατμίζουν, το κάνουν συχνά.
- Το συχνό άτμισμα είναι πιο σύνηθες στους νυν ή πρώην καπνιστές.
- Η πιο επικίνδυνη μορφή έκθεσης των νέων στη νικοτίνη, δηλαδή το κάπνισμα, μειώθηκε σημαντικά με το άτμισμα.
- Αξιόλογη μείωση παρατηρήθηκε και στη χρήση άλλων προϊόντων καπνού.
«Είναι απαραίτητο να εξισορροπηθούν οι ανησυχίες σχετικά με τους κινδύνους για τους νέους με τα πιθανά οφέλη για τους ενήλικες καπνιστές. Η έμφαση που δίνεται στις δυσμενείς επιπτώσεις στους νέους, πιθανά μειώνει τη θετική συμβολή στη διακοπή του καπνίσματος στους ενήλικες, καθώς οι περισσότεροι πιστεύουν λανθασμένα ότι το άτμισμα είναι τουλάχιστον το ίδιο επικίνδυνο με το κάπνισμα», επισημαίνει ο καθηγητής.
Διαμόρφωση πολιτικών προς επίρρωση και των δύο στόχων
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο στόχος των πολιτικών του μέλλοντος όσον αφορά στη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα πρέπει να είναι διττός. Αφενός η πρόληψη της έναρξης του καπνίσματος και του ατμίσματος από τους νέους είναι κύριος στόχος και αφετέρου η προώθηση της διακοπής στους ενήλικες καπνιστές είναι εξίσου σημαντική.
Γεγονός είναι πως ορισμένες από τις ήδη υπάρχουσες πολιτικές που προσανατολίζονται στον έναν στόχο υπονομεύουν τον άλλο, όπως για παράδειγμα η απαγόρευση της διάθεσης προϊόντων με αρωματικούς/γευστικούς παράγοντες στο ηλεκτρονικό τσιγάρο ή η ισότιμη φορολόγηση ηλεκτρονικού και παραδοσιακού τσιγάρου. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, λοιπόν, πρέπει να αναζητήσουν λύσεις που να αντιμετωπίζουν εποικοδομητικά τον έναν στόχο με ελάχιστες αρνητικές επιπτώσεις στον άλλο.
Ενδεικτικά, ο Δρ. Warner προτείνει την εφαρμογή του αναλυτικού πλάνου που εξέδωσε ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ το 2017. Σύμφωνα με αυτό, θα πρέπει να μειωθεί το ποσοστό νικοτίνης σε όλα τα καιόμενα καπνικά προϊόντα σε επίπεδα που δεν επιφέρουν εθισμό, θα πρέπει να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα προϊόντων μειωμένου κινδύνου με νικοτίνη ώστε να είναι αποδεκτά τον καταναλωτή και τέλος να εδραιωθεί η επιμόρφωση του κοινού για τους κινδύνους της νικοτίνης έναντι των κινδύνων του καπνού.
«Μπορούμε να αυξήσουμε τη διακοπή του καπνίσματος μέσω του ατμίσματος», κατέληξε ο καθηγητής Warner. Η παροχή βοήθειας προς τους ενήλικους καπνιστές ώστε να διακόψουν το κάπνισμα είναι, τελικά, θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης.