Φυσικές καταστροφές: Μια ανοιχτή «πληγή» για όλη τη κοινωνία

Οι φυσικές καταστροφές δεν έχουν οδυνηρές επιπτώσεις μόνο στην οικονομία μιας χώρας και στο περιβάλλον, μα και στην ψυχoλογική υγεία των ανθρώπων

Υπάρχουν διάφοροι τύποι κοινών τραυματικών γεγονότων που οδηγούν σε Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD). Ανάμεσα τους και το είδος του τραύματος που προκύπτει από τις φυσικές καταστροφές όπως για παράδειγμα οι σεισμοί, οι τυφώνες, οι δασικές πυρκαγιές, οι πλημμύρες, οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι κατολισθήσεις, το τσουνάμι.

Οι εμπειρίες αυτές είναι ιδιαίτερα «ύπουλες» επειδή τείνουν να τραυματίζουν ψυχικά ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων ταυτόχρονα και μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθήματα ενοχής καθώς και άλλα απειλητικά για την υγεία των επιζώντων, συμπτώματα.

Στην Ελλάδα, δυστυχώς, γινόμαστε κάθε καλοκαίρι μάρτυρες πυρκαγιών, οι οποίες κατακαίνε τη χώρα μας, ενώ χαραγμένη στο μυαλό κάθε Έλληνα θα μείνει για πάντα η εθνική τραγωδία στο Μάτι το 2018.

Ο ορισμός της λέξης «τραύμα»

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, το τραύμα ορίζεται ως «μια συναισθηματική απόκριση σε ένα συνταρακτικό γεγονός όπως ένα ατύχημα, ένας βιασμός ή μια φυσική καταστροφή».

Ωστόσο, ο Peter Levine (γνωστός θεωρητικός του ψυχολογικού τραύματος) χαρακτηρίζει το τραύμα όχι από το γεγονός, αλλά από τις αντιδράσεις κάποιου σε αυτό. Εξηγεί ότι κάθε οδυνηρή εμπειρία μπορεί να προκαλέσει τραύμα και ότι το τραύμα αναγνωρίζεται μόνο από τα συμπτώματά του. 

Οι επιπτώσεις στους πληγέντες

Όπως πολλές αιτίες τραύματος, οι φυσικές καταστροφές μπορεί να είναι ξαφνικές και συντριπτικές. Η πιο άμεση και τυπική αντίδραση σε μια συμφορά είναι το σοκ που στην αρχή εκδηλώνεται ως «μούδιασμα» ή άρνηση. Εν συνεχεία, το σοκ δίνει τη θέση του σε μια υπερσυναισθηματική κατάσταση που συχνά περιλαμβάνει υψηλά επίπεδα άγχους, ενοχής ή κατάθλιψης.

Οι άνθρωποι μπορεί να έχουν χάσει τα αγαπημένα τους πρόσωπα ή τα σπίτια τους. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να αισθάνονται αβοήθητοι. Μπορεί επιπλέον να χρειαστεί να ζήσουν σε καταυλισμούς ή καταφύγια χωρίς υποστήριξη από συγγενείς ή φίλους για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Ωστόσο, η συμβίωση με άλλους επιζώντες συνήθως αποτελεί μια ανακουφιστική στιγμή επανασύνδεσης. Το να μιλήσουμε για το συμβάν με έναν άλλον επιζώντα, μας βοηθά να επαναπροσδιορίσουμε το γεγονός και να ξεκινήσει η διαδικασία της επούλωσης.

Οι φυσικές καταστροφές έχουν επίσης το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό να φέρνουν στα θύματα το αίσθημα της «προδοσίας και της εγκατάλειψης από τον θεό», κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της πίστης τους. Η «συμφιλίωση με το θείο» μπορεί να είναι ένα βήμα προς τη θεραπεία και την επανάκτηση της πίστης, γεγονός που μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για την υγεία των θυμάτων.