Κάνοντας ένα flash back στην προ SARS-CoV-2 εποχή, ποιος θα πίστευε πως στο άμεσο μέλλον θα μπορούσε κανείς να κάνει τεστ, και μάλιστα στο σπίτι του, εν απουσία γιατρού, και να καταλήξει σε ασφαλή διάγνωση; Τα self tests αποτελούν ίσως το πλέον ενδεικτικό παράδειγμα των νέων οριζόντων που άνοιξε η πανδημία σε κομβικούς τομείς όπως είναι αυτοί της πρόληψης και της διάγνωσης, με τις εξελίξεις να δείχνουν πως οι εφαρμογές των νέων εργαλείων που αναδύθηκαν εν μέσω πανδημίας κάθε άλλο παρά έχουν εξαντληθεί. Η απόδειξη; Περίπου 20 μήνες μετά την είσοδο των self tests στη ζωή μας για τη ταχεία διάγνωση της COVID-19 έχουμε ήδη εισέλθει στη φάση του διπλού self test για την ταυτόχρονη διάγνωση κορωνοϊού – γρίπης.
Νομικό πλαίσιο
Σύμφωνα όμως με τους ειδικούς, μία ακόμα «επανάσταση» αναμένεται να λάβει χώρα (και) εντός των συνόρων μας με την είσοδο στην αγορά των self tests για τη διάγνωση της λοίμωξης HIV.
«Κατά την πρόσφατη υγειονομική κρίση διαπιστώθηκαν τα οφέλη των εργαλείων αυτοδιάγνωσης. Ο κόσμος έμαθε να υποβάλλεται σε έλεγχο και έπειτα να απευθύνεται σε υγειονομικές δομές για αναζήτηση θεραπείας. Υπό το πρίσμα αυτό η κοινωνία είναι έτοιμη. Αυτό που απομένει είναι η σχετική ρύθμιση για να αλλάξει το νομικό πλαίσιο, δεδομένου πως έως και σήμερα είναι παράνομη η διενέργεια τεστ στο σπίτι για τη διάγνωση του HIV/AIDS» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο παθολόγος – λοιμωξιολόγος και πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (ΕΜΑΑ), Μάριος Λαζανάς.
Ο ίδιος σπεύδει να προσθέσει όμως πως η λοίμωξη HIV είναι μια νόσος που αλλάζει τη ζωή. «Συνεπώς είναι αναγκαίο να υπάρχει παράλληλα υποστήριξη και καθοδήγηση, για παράδειγμα, μέσω ειδικής τηλεφωνικής γραμμής. Είναι κομβικό το σημείο της συνειδητοποίησης του θετικού αποτελέσματος και της αναγνώρισης πως είναι αναγκαίο ο ασθενής να απευθυνθεί στο υγειονομικό σύστημα». Ιδίως, δε, εάν αναλογιστεί κανείς πως οι νέες θεραπείες έχουν μετατρέψει τη λοίμωξη σε χρόνια νόσο.
Αγωγή
Αντίστοιχα όμως, εν μέσω πανδημίας, οι πολίτες εκπαιδεύθηκαν και στην υιοθέτηση μέτρων πρόληψης. Εξού και ο κ. Λαζανάς εκτιμά πως το έδαφος είναι καλύτερα προετοιμασμένο και για τη δωρεάν χορήγηση προφυλακτικής αγωγής (PrEP) σε υγιή πληθυσμό υψηλού κινδύνου, ενδεχομένως και από τα τέλη του έτους.
Οπως όμως ο ίδιος επισημαίνει, χρειάζεται και πάλι σωστή οργάνωση. Στις σχετικές προτάσεις που έχουν κατατεθεί από την Ειδική Επιτροπή οι ειδικοί εισηγούνται «να προηγείται συνέντευξη από ειδικό γιατρό, έλεγχος για HIV και λοιπά σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και παράλληλα να παρακολουθείται η υγεία τους. Επιπλέον η πρότασή μας είναι οι ειδικότητες, πέραν των λοιμωξιολόγων που θα ενταχθούν στο σύστημα συνταγοράφησης, να συμμετέχουν πρωτίστως σε ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμά της ΕΜΑΑ και της Εταιρείας Λοιμώξεων λαμβάνοντας σχετική πιστοποίηση».
mRNA
Στο μεταξύ άλματα έχει κάνει η επιστημονική κοινότητα και στο πεδίο των εμβολίων – ιδίως με την εφαρμογή της τεχνολογίας mRNA. Ετσι, σε μια περίοδο όπου ο ιός της εποχικής γρίπης επιστρέφει δυναμικά, αυξάνοντας σε Ευρώπη και ΗΠΑ τις νοσηλείες σε παιδιά και πολίτες άνω των 65 ετών, η είδηση πως δοκιμάζεται πολυδύναμο εμβόλιο ενάντια και στους 20 υποτύπους του ιού της γρίπης ανατρέπει τα δεδομένα. Και αυτό διότι η δημιουργία ενός βασικού επιπέδου ανοσιακής μνήμης απέναντι σχεδόν στο σύνολο της «οικογένειας» των ιών της γρίπης θα μπορούσε να αποτρέψει μια μελλοντική πανδημία.
Επιπρόσθετα, η επιστημονική κοινότητα δεν αποκλείει το ενδεχόμενο τα αμέσως επόμενα χρόνια, ίσως και εντός του 2023, να προστεθούν στη φαρέτρα γιατρών και πολιτών τα πρώτα συνδυασμένα mRNA εμβόλια κατά των ιών της γρίπης και του κορωνοϊού, σε μια χορήγηση. Την ίδια ώρα, η έρευνα επεκτείνεται και σε άλλα λοιμώδη νοσήματα, όπως αυτά που προέρχονται από τον ιό PIV3 της παραϊνφλουέντζας, τον κυτταρομεγαλοϊό (CMV ή cytomegalovirus), τον ιό της λύσσας (Rabies lyssavirus), τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV), τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (hMPV) αλλά και τον ιό HIV του AIDS.