Όπως εξηγεί στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο πρύτανης του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος, τα επιστημονικά δεδομένα που καθιστούν ανέφικτη αυτή τη στιγμή την απόκτηση της «ανοσίας της αγέλης» και επιβάλλουν την αυστηρή τήρηση των ατομικών μέτρων προστασίας και τα ενισχυμένα μέτρα για την επιστροφή των εκδρομέων στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Παρόλο που υπάρχει φως στο τούνελ για το εμβόλιο της Οξφόρδης, τις πρώτες δόσεις του οποίου θα λάβει η χώρα στο τέλος του χρόνου, οι μήνες μέχρι τον Δεκέμβριο παραμένουν ιδιαίτερα κρίσιμοι για τη διασπορά του ιού στην κοινότητα. Αλλωστε, και μετά την παραλαβή των πρώτων δόσεων θα απαιτηθεί μεγάλο χρονικό διάστημα για την κάλυψη του πληθυσμού.
«Δεν υπάρχουν ακόμα αποτελέσματα από μελέτη φάσης ΙΙΙ. Η μελέτη φάσης ΙΙΙ είναι μια μεγάλη τυχαιοποιημένη μελέτη σε χιλιάδες άτομα, τα οποία χωρίζονται σε δύο ομάδες. Στη μία ομάδα χορηγείται το εμβόλιο και στην άλλη ένα πλασματικό εμβόλιο (placebo) και συγκρίνονται τα αποτελέσματα. Ενα εμβόλιο για να θεωρηθεί επιτυχημένο πρέπει να είναι ασφαλές, δηλαδή χωρίς ανεπιθύμητες παρενέργειες ή με παρενέργειες μικρής και παροδικής έντασης, π.χ. κεφαλαλγίες, πυρετό, και να είναι αποτελεσματικό στο 50% τουλάχιστον των ατόμων που υποβάλλονται σε αυτό. Εκεί είναι το όριο για να δοθεί άδεια και μαζική παραγωγή και χρήση», εξηγεί ο κ. Δημόπουλος στον «Ε.Τ.» της Κυριακής και συνεχίζει:
«Μέχρι στιγμής έχουμε τρία εμβόλια που είναι σε προχωρημένη φάση εξέλιξης ΙΙΙ είτε στις ΗΠΑ είτε στην Ε.Ε., που θεωρούνται από τα πιο αξιόπιστα κράτη στον κόσμο για τη διεξαγωγή κλινικών μελετών, για την προσεκτική ανάλυση των αποτελεσμάτων και τον ενδελεχή έλεγχό τους από ρυθμιστικούς οργανισμούς όπως ο FDA. Ενα από αυτά τα εμβόλια είναι της Οξφόρδης, που μέσω της Ε.Ε. έχει εξασφαλιστεί ποσότητα 3 εκατομμυρίων δόσεις για την Ελλάδα στην περίπτωση που αποδειχθεί ασφαλές και αποτελεσματικό. Μετά θα γίνει η μαζική παραγωγή του και πιθανόν προς το τέλος του έτους θα αρχίσουμε να έχουμε κάποιες δόσεις».
Σύμφωνα με τον κ. Δημόπουλο, «για να αποκτήσουμε ανοσία αγέλης σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να διαθέτουμε εμβόλιο που να είναι αποτελεσματικό στο 70% και να εμβολιαστεί, αν όχι όλος ο πληθυσμός, πάνω από το 70%. Αυτό είναι ανέφικτο. Τώρα έχουμε ένα εμβόλιο που ελπίζουμε να είναι αποτελεσματικό πάνω από το 50% και σταδιακά θα εμβολιάζονται τμήματα του πληθυσμού, ξεκινώντας από άτομα που κινδυνεύουν να νοσήσουν βαρύτερα, άρα ευπαθείς ομάδες και ηλικιωμένοι».
Αυτό σημαίνει ότι πρόκειται για μια μακρά διαδικασία που θα φθάσει μέχρι τον Ιούνιο του 2021. Αν δηλαδή όλα πάνε σύμφωνα με το πρόγραμμα που ανακοινώθηκε και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ίδια τη φαρμακευτική εταιρία που ανέλαβε την παραγωγή του εμβολίου της Οξφόρδης, οι πρώτες 700.000 δόσεις θα φθάσουν στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο. Οπως μάλιστα εξήγησε πρόσφατα ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, η ανάπτυξή του θα γίνει σε επτά δόσεις. «Δεν είναι ατέρμονη προσπάθεια… Υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ, υπάρχει ελπίδα, συνεχίζουμε την προσπάθειά μας», τόνισε ο υπουργός Υγείας, επισημαίνοντας παράλληλα τις συνεχείς ενέργειες του υπουργείου, όπως την ενίσχυση με 6.500 προσωπικό του Συστήματος Υγείας, τον διπλασιασμό των ΜΕΘ, του ισχυρού συστήματος διακομιδών κ.ά.
«Χαλάρωση»
Την πεποίθηση ότι πρέπει να υπάρξει σωστή ενημέρωση και παράθεση των πραγματικών δεδομένων επαναλαμβάνει ο κ. Δημόπουλος. «Πρέπει να γίνει κατανοητό σε όλους ότι έχουν πεθάνει 750.000 άνθρωποι και ότι έχουν νοσήσει εκατομμύρια πολίτες ανά τον κόσμο», λέει και εξηγεί τους λόγους για τους οποίους βλέπουμε από τον Ιούλιο και μετά αύξηση των κρουσμάτων.
«Τις τελευταίες εβδομάδες βλέπουμε μια σταδιακή αύξηση των κρουσμάτων σε σχέση με τις αρχές Ιουλίου, και ιδιαίτερα την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου και τον Αύγουστο, η οποία οφείλεται αρχικά στο άνοιγμα των συνόρων, αλλά και από την κίνηση των εκδρομέων προς τους τουριστικούς προορισμούς, στους εποχικούς εργάτες κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα και, βεβαίως, στη χαλάρωση των μέτρων. Δεδομένου ότι είχαμε μια πολύ καλή πορεία επί τρεις μήνες στην Ελλάδα, επήλθε χαλάρωση. Ο προβληματισμός τώρα είναι στον σημαντικό αριθμό εκδρομέων που δεν έχουν ακόμα επιστρέψει στα αστικά κέντρα και δεν γνωρίζουμε ποια θα είναι η επιδημιολογική επιβάρυνση που θα επιφέρουν. Γι’ αυτό και πρέπει να υπάρξει αποφυγή επαφής με ηλικιωμένα άτομα, κι αν μπορεί κάποιος να αποφύγει τη φυσική παρουσία στη δουλειά του, να το κάνει. Επίσης, αν κάποιο άτομο πληροφορήθηκε ότι γνωστός του βρέθηκε θετικός ή ήρθε σε επαφή με θετικό κρούσμα, πρέπει να ελεγχθεί ο ίδιος».
Κύριε Δημόπουλε, ακούγονται διάφορα νούμερα για τον πραγματικό αριθμό των ασυμπτωματικών ατόμων. Υπάρχει κάποια ασφαλής επιστημονική εκτίμηση;
«Κανείς δεν μπορεί να ξέρει. Υπάρχουν εκτιμήσεις που λένε ότι για κάθε ένα διαγνωσμένο συμπτωματικό κρούσμα, ενδεχομένως υπάρχουν άλλα 10 που είναι ασυμπτωματικά. Σε κάθε περίπτωση, η διαφορά από άλλες ιογενείς λοιμώξεις είναι ότι εδώ έχουμε έναν σημαντικό αριθμό ατόμων που έχουν μολυνθεί αλλά δεν παρουσιάζουν καθόλου ή έχουν λίγα συμπτώματα, και τα άτομα αυτά ανήκουν κυρίως στις νέες ηλικίες. Αυτό από τη μία προστατεύει τα ίδια τα άτομα και το Σύστημα Υγείας, γιατί οι περισσότεροι νέοι δεν θα έχουν πρόβλημα, αλλά από την άλλη προκαλεί μεγαλύτερη διασπορά, αφού κινούνται χωρίς να το γνωρίζουν. Παράλληλα, όσο αυξάνεται ο αριθμός των νέων ατόμων που κολλούν τον ιό, θα αυξάνονται και τα νέα άτομα που χρειάζεται να νοσηλευτούν ή ακόμα και να το περάσουν βαριά και να χρειαστούν μηχανική υποστήριξη. Επομένως, δεν είναι μια αθώα ίωση. Εχει μεγαλύτερη θνητότητα από τον ιό της γρίπης».
Γεμίζει η εμβολιαστική φαρέτρα της Ευρώπης
Οσο εντείνονται οι προσπάθειες της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας για την εξεύρεση εμβολίου και φαρμακευτικής θεραπείας, τόσο αναπτύσσονται οι διαπραγματεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς τα εμβόλια που ερευνώνται και βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο κλινικών δοκιμών είναι περισσότερα του ενός. Η Ε.Ε. έχει ξεκαθαρίσει πως τελικός στόχος είναι οι Ευρωπαίοι πολίτες να έχουν πρόσβαση στα εμβόλια που θα αποδειχθούν ασφαλή και αποτελεσματικά, τα οποία θα έχουν διαφορετικά προφίλ και θα παρασκευάζονται από διαφορετικές φαρμακευτικές εταιρίες.
Ηδη έχει ανακοινωθεί η τελική συμφωνία με την Astra Zeneca για 400 εκατομμύρια δόσεις (300+100) του εμβολίου που ανέπτυξε το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, εκ των οποίων 3 εκατομμύρια δόσεις αντιστοιχούν στην Ελλάδα. Ο ορίζοντας παράδοσης των πρώτων δόσεων ορίζεται από την ίδια την εταιρία στα τέλη του 2020, και τα ενδιάμεσα αποτελέσματα από τη συνεχιζόμενη δοκιμή COV001 Φάσης Ι/ΙΙ που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «The Lancet» έδειξαν ότι το AZD1222 ήταν ανεκτό και παρήγαγε ισχυρές ανοσολογικές αποκρίσεις ενάντια στον ιό SARS-CoV-2 σε όλους τους συμμετέχοντες που αξιολογήθηκαν.
Παράλληλα, προχωρούν οι διερευνητικές συνομιλίες της Ε.Ε. με την CureVac για την αγορά πιθανού εμβολίου κατά της Covid-19. Πρόκειται για τον ίδιο δρόμο που ακολουθήθηκε και με τη Sanofi-GSK στις 31 Ιουλίου και με την Johnson & Johnson στις 13 Αυγούστου, καθώς και την υπογραφή της συμφωνίας προαγοράς με την Astra Zeneca στις 14 Αυγούστου.
Σε καλό δρόμο βρίσκονται και οι έρευνες του Πανεπιστημίου του Γέιλ με την εταιρία βιοτεχνολογίας AI Therapeutics, που πρόσφατα ανακοίνωσαν την έναρξη μιας κλινικής δοκιμής Φάσης II για τη μελέτη του φαρμάκου LAM-002A ως θεραπείας για νεοδιαγνωσμένους ασθενείς με Covid-19.
ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ «ΚΟΛΛΑΝΕ»
Η μείωση του μέσου όρου ηλικίας των κρουσμάτων επιβεβαιώνεται από την ανάλυση των στοιχείων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Μάρτιο όσοι προσβλήθηκαν από τον κορονοϊό είχαν -κατά μέσο όρο- ηλικία τα 48,6 έτη και τον Αύγουστο «έπεσε» στα 36,2 έτη! Αυτό οδήγησε τους επιστήμονες να εισηγηθούν στην Πολιτεία τη λήψη μέτρων όπως την επιβολή ωραρίου στα μπαρ και στα καταστήματα εστίασης σε περιοχές αυξημένου κινδύνου.
Οπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, για την ηλικιακή ομάδα 18-39 ετών τα κρούσματα, από 845 στις αρχές Ιουλίου, «εκτινάχθηκαν» στα 3.232 στις 20 Αυγούστου, αποτελώντας το 43,4% του συνόλου των διεγνωσθέντων κρουσμάτων. Αν μάλιστα συνυπολογιστούν και τα περιστατικά της ομάδας 0-17 ετών (6,4%), τότε προκύπτει ότι το 1 στα 2 κρούσματα ανήκει στις νεότερες ηλικίες.