Τα βρίσκετε σκούρα με τους χάρτες και χάνετε εύκολο τον προσανατολισμό σας; Προτού ανησυχήσετε μήπως πρόκειται για κάποιο πρώιμο σημάδι ότι χάνετε το μυαλό σας, θα πρέπει ίσως να ανατρέξετε στην παιδική σας ηλικία και τον τόπο που μεγαλώσατε για να εντοπίσετε τη ρίζα του προβλήματος.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα Βρετανών και Γάλλων επιστημόνων που δημοσιεύεται στο Nature, η ανατροφή στην ύπαιθρο και τα προάστια θα εξασφαλίσει καλύτερη αίσθηση προσανατολισμού έναντι των μεγάλων αστικών κέντρων και δη πόλεων με πολεοδομικό σχέδιο πλέγματος -οι δρόμοι σχηματίζουν πλέγμα καθώς κινούνται σε ορθή γωνία μεταξύ τους.
Στο πλαίσιο της μελέτης, 400.000 περίπου συμμετέχοντες από 38 χώρες έπρεπε να οδηγήσουν το σκάφος τους σε ένα ψηφιακό περιβάλλον ώστε να εντοπίσουν όλα τα σημεία ελέγχου (checkpoints) που αποτυπώνονταν στον χάρτη. Επρόκειτο για το Sea Hero Quest, ένα παιχνίδι για έξυπνα κινητά που αναπτύχθηκε για την έρευνα της νόσου Αλτσχάιμερ.
Τις χειρότερες επιδόσεις σημείωσαν άτομα που μεγάλωσαν σε μεγαλουπόλεις με αυστηρή ρυμοτομία όπως το Σικάγο και η Νέα Υόρκη, σε αντίθεση με πόλεις όπως η Πράγα όπου οι δρόμοι δεν είναι διατεταγμένοι βάσει ενός σχεδίου πλέγματος. «Το να μεγαλώνεις έξω από το αστικό περιβάλλον φαίνεται να ενισχύει την ικανότητα προσανατολισμού, ενδεχομένως εξαιτίας της έλλειψης πολυπλοκότητας που χαρακτηρίζει τη ρυμοτομία των μεγαλουπόλεων», εξηγεί ο επικεφαλής ερευνητής Δρ Hugo Spiers, καθηγητής Ψυχολογίας και Γλωσσολογικών Επιστημών στο University College του Λονδίνου.
Η σύνθετη διάταξη δρόμων ή μονοπατιών βελτιώνει τον προσανατολισμό, σημειώνει από την πλευρά του ο Δρ Antoine Coutrot από το Πανεπιστήμιο της Λυόν, καθώς πετυχαίνει όξυνση των δεξιοτήτων που σχετίζονται με την πλοήγηση. Τέτοια πολύπλοκα περιβάλλοντα απαιτούν συνεχή παρακολούθηση της κατεύθυνσης -ιδιαιτέρως όταν περιλαμβάνουν πολλές στροφές σε διαφορετικές γωνίες- ή την απομνημόνευση τοπόσημων και χαρακτηριστικών σημείων στους δρόμους.
Τα ευρήματα, κατόπιν συνεκτίμησης παραγόντων όπως η ηλικία, το φύλο και το μορφωτικό επίπεδο, έδειξαν ότι ο προσανατολισμός δεν επηρεαζόταν από τον τόπο κατοικίας των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια της μέλετης.
Η ομάδα του Δρ Spiers διερεύνησε και την επίδραση του τόπου ανατροφής στη φθίνουσα πορεία που καταφράφει η ικανότητα προσανατολισμού και πλοήγησης στον χώρο με το πέρασμα του χρόνου, η οποία ξεκινά από την πρώιμη ενηλικίωση. «Διαπιστώσαμε ότι, σε ανθρώπους που μεγάλωσαν σε αστικά κέντρα, η αίσθηση προσανατολισμού ήταν συγκρίσιμη με εκείνη ατόμων κατά πέντε χρόνια γηραιότερων, μεγαλωμένων όμως στην επαρχία», ανέφερε ο Δρ Spiers.