Αντώνης Χρυσουλάκης
Η Αθήνα είναι μία πόλη με αμέτρητες γειτονιές και σε κάθε μία από αυτές υπάρχουν μικρά κρυμμένα μυστικά. Ένα τέτοιο μυστικό βρίσκεται και στην οδό Ασωμάτων 45 στου Ψυρρή. Είναι το περιβόητο σπίτι με τις Καρυάτιδες, το οποίο έχει δημιουργήσει έναν αστικό θρύλο. Οι δύο κόρες στέκονται στο μπαλκόνι αγέρωχες και «κοιτάζουν» κατάματα τους περαστικούς. Με τα κεφάλια τους στηρίζουν το μπαλκόνι του σπιτιού το οποίο συνδυάζει αρχιτεκτονικά το αρχαίο παρελθόν και τον Αθηναϊκό νεοκλασικισμό.
Το συγκεκριμένο οίκημα είναι ένα διώροφο κτίσμα το οποίο διαθέτει εσωτερική αυλή, χαρακτηριστικό των περισσότερων νεοκλασικών του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Χτίστηκε το 1880 και έχει μοναδική θέα προς την Ακρόπολη, γειτονεύει με τον πιο σπουδαίο αλλά ελάχιστα προβεβλημένο αρχαιολογικό χώρο της Αθήνας τον Κεραμικό και κατάφερε να διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την πρωταρχική μορφή που είχε από την πρώτη μέρα που κτίστηκε.
Διαβάστε ακόμη: Υπ. Πολιτισμού: Η Ακρόπολη της Λίνδου γίνεται προσβάσιμη σε ΑμεΑ
Ο θρύλος της Ασωμάτων
Ο αστικός θρύλος θέλει τον πρώτο ιδιοκτήτη του ακινήτου να οδύρεται για το θάνατο των δυο του κοριτσιών και για να απαλύνει τον πόνο του κατασκεύασε τις Καρυάτιδες προκειμένου να τιμήσει τη μνήμη τους. Ως προς τον τρόπο που πέθαναν τα κορίτσια, αυτός δεν ήταν άλλος από δηλητήριο το οποίο τους το έδωσε η κακιά τους μητριά. Η γυναίκα ήθελε να εξοντώσει τα κορίτσια γιατί ο άντρας της τα αγαπούσε πιο πολύ από εκείνην.
Διαβάστε ακόμη: Δήμος Αθηναίων: Πέντε συναρπαστικές Αθηναϊκές Διαδρομές το Μάιο σε αθέατες γωνιές
Όλα τα παραπάνω, δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα, καθώς αυτή ήταν η «φτιαχτή» ιστορία που διέδιδε στους πελάτες του ο Παναγιώτης Κρητικάκος, ο κουρέας που είχε την επιχείρησή του στο ισόγειο του οικήματος. Ο ευφάνταστος κουρέας είχε σκαρφιστεί όλα τα παραπάνω ανάλογα με την ημέρα και την όρεξή του. Μάλιστα ο τρόπος θανάτου των κοριτσιών του ιδιοκτήτη της οικίας κατά καιρούς άλλαζε ανάλογα με το ποιος καθόταν στην καρέκλα του. Βέβαια ο θάνατος από δηλητήριο και η κακιά μητριά ήταν η ιστορία που άντεξε μέσα στον χρόνο και έφτασε στις μέρες μας. Ο Κρητικάκος είχε χάρισμα στο να διηγείται ιστορίες και αυτό ήταν το μυστικό του που του εξασφάλιζε πελατεία.
Διαβάστε ακόμη: Κατά 86% αυξήθηκε ο αριθμός των επισκεπτών στα μουσεία της χώρας το 2021 έναντι του 2020
Η αλήθεια πίσω από τον μύθο
Πέρα όμως τα «fake news» του συμπαθητικού κουρέα, η αλήθεια είναι διαφορετική. Οι Καρυάτιδες που κοσμούν την πρόσοψη είναι έργο του γλύπτη Ιωάννη Καρακατσάνη που ήταν Αιγινήτης καλλιτέχνης, ο οποίος μαθήτευσε δίπλα στον Λεωνίδα Δρόση. Ο Καρακατσάνης ήταν ο ιδιοκτήτης του σπιτιού και κατοικούσε στο οίκημα μαζί με την οικογένεια του. Για να φιλοτεχνήσει τις καρυάτιδες χρησιμοποίησε ως μοντέλα του την γυναίκα του Ξανθή και την αδελφή της Ευδοξία. Μετά τον θάνατό του το 1906, η οικογένειά του αποφάσισε να πουλήσει το σπίτι. Οι δύο γυναίκες, μάλιστα, όχι απλά δεν πέθαναν νωρίς, αλλά έζησαν για πολλά χρόνια, τόσα ώστε να χαρούν παιδιά και εγγόνια. Συγκεκριμένα η μια πέθανε το 1949 η άλλη το 1950.
Κατά το πέρασμα των χρόνων το κτίριο τράβηξε την προσοχή διάφορων καλλιτεχνών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Γιάννη Τσαρούχη, ο οποίος παίρνοντας έμπνευση από την νεοκλασική αρχιτεκτονική της Αθήνας, το έχει αποτυπώσει το 1952 σε υδατογραφία με τίτλο «Το σπίτι με τις Καρυάτιδες» και το 1971 σε πίνακα με τίτλο «Σπίτι στην Αγίων Ασωμάτων» παντρεύοντας το κλασικό παρελθόν με το λαϊκό στοιχείο. Επίσης το 1988 έβαλε το σπίτι της Οδού Ασωμάτων να δεσπόζει στο σκηνικό που έφτιαξε για την παράσταση «Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη» που ανέβηκε στο Θέατρο του Λυκαβηττού.
Διαβάστε ακόμη: Ποια ήταν τα χρώματα του Παρθενώνα
Ο Κώστας Ταχτσής ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της σύγχρονης πεζογραφίας, ενσωμάτωσε στοιχεία επηρεασμένα από το «Σπίτι με τις Καρυάτιδες» στη μυθοπλασία του έργου του «Τρίτο Στεφάνι» που εκδόθηκε το 1962. Το 1953 ο Γάλλος φωτογράφος Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν, απαθανάτισε το οίκημα με τη φωτογραφική του μηχανή. Στην φωτογραφία του Μρεσόν αποτυπώνονται δύο μαυροντυμένες ηλικιωμένες γυναίκες να περνούν μπροστά από το «Σπίτι με τις Καρυάτιδες». Ο ίδιος σχολιάζοντας την συγκεκριμένη φωτογραφία του είχε πει: «Ξαφνικά συνειδητοποιώ ότι οι φωτογραφίες θα μπορούσαν να φθάσουν την αιωνιότητα μέσω της στιγμής».
Το 1989 το οίκημα ανακηρύχθηκε διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού και με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να το σώσει από την κατάρρευση. Δέκα χρόνια αργότερα ανακαινίστηκε με την επίβλεψη του αρχιτεκτονικού γραφείου του Στέφανου Πάντου – Κίκκου και σήμερα φιλοξενεί τον Σύλλογο Ελλήνων Ολυμπιονικών.