Χρήστος Μυτιλινιός
Μεταναστευτικό, Ευρωτουρκικές σχέσεις, πανδημία και οικονομική ανάκαμψη είναι τα θέματα που κυριαρχούν στην ατζέντα της Συνόδου Κορυφής, που ξεκινά το μεσημέρι στις Βρυξέλλες και θα ολοκληρωθεί αύριο, με τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να μεταβαίνει στις Βρυξέλλες, έχοντας ήδη τρία πολύ μεγάλα εφόδια που τον καθιστούν βασικό πρωταγωνιστή των ευρωπαϊκών εξελίξεων.
Το πρώτο εφόδιο, είναι σαφώς το πιστοποιητικό εμβολιασμού, μια πρωτοβουλία της χώρας μας η οποία εν τέλει υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δίνοντας ελευθερία κινήσεων στον τουρισμό, κάτι που σαφέστατα είχε πολύ ανάγκη η ΕΕ μετά τα κύματα της πανδημίας.
Το δεύτερο εφόδιο είναι η έγκριση του προγράμματος «Ελλάδα 2.0» με την παρουσία της Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν στην Αθήνα, κάτι που καθιστά σαφώς την Ελλάδα, ανάμεσα στους δυνατούς «παίχτες» της ΕΕ, καθώς όχι μόνο εξυπηρετεί την οικονομική ανάκαμψη της χώρας μας, αλλά δείχνει το πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην τελική έκβαση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης.
Το τρίτο εφόδιο τώρα, είναι η διαχείριση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων από τον Έλληνα Πρωθυπουργό και την ηγεσία του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών. Οι «ντρίμπλες», οι καθοριστικές παρεμβάσεις, η υψηλή διπλωματία στη διαχείριση των κρίσεων, έδωσε ακόμη μεγαλύτερη αξιοπιστία στην ελληνική πλευρά, η οποία προσέρχεται πλέον στις Συνόδους Κορυφής όχι ως ο «φτωχός συγγενής», ή ο διαμαρτυρόμενος, αλλά ως ένας βασικός στρατηγικός παράγοντας για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ειδικά λοιπόν αυτό το τρίτο εφόδιο, δίνει ακόμη περισσότερο «χώρο» στον Έλληνα πρωθυπουργό σε αυτήν την Σύνοδο Κορυφής, δεδομένου του γεγονότος ότι βασικά θέματα συζήτησης, είναι το Μεταναστευτικό και οι Ευρωτουρκικές σχέσεις. Και φυσικά, στη συζήτηση για την πανδημία, οι ελληνικές προτάσεις και τοποθετήσεις θα είναι βαρυσήμαντες μετά την πρωτοβουλία του πιστοποιητικού.
Μήνυμα Βαρβιτσιώτη από Λουξεμβούργο
Στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων όπου παρέστη ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, μίλησε για «μέση οδό».
Ανέφερε χαρακτηριστικά:
«Το μεταναστευτικό είναι θέμα εθνικής σημασίας για την Ελλάδα, για το οποίο χρειάζεται να βρούμε τη μέση οδό για να υπάρξει μια κοινή μεταναστευτική πολιτική που θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά θα προστατεύει και τα εξωτερικά σύνορα, χωρίς να μετατρέπει τις χώρες πρώτης υποδοχής σε χώρες στις οποίες μόνιμα θα παραμένουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες».
«Κεντρικό θέμα για εμάς είναι το θέμα της Τουρκίας. Χαιρετίζεται το γεγονός ότι υπάρχει μια αποκλιμάκωση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά ακόμα ζητάμε από την Τουρκία να δείξει έμπρακτα ότι συμβαδίζει με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και αυτό θα παραμείνει η απαίτηση της Ελλάδας αλλά και η απαίτηση της Ευρώπης», υπογράμμισε ο κ. Βαρβιτσιώτης.
Η γενική ελληνική μεταναστευτική πολιτική, αλλά και οι προτάσεις και τοποθετήσεις της ελληνικής πλευράς, θα κινηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση, γεγονός που δείχνει και τη σταθερότητα των θέσεων της Αθήνας για το πρόβλημα.
Ελληνοτουρκικά – Ευρωτουρκικά
Μία αδιαμφισβήτητη επιτυχία της ελληνικής πλευράς το προηγούμενο διάστημα, είναι η υιοθέτηση των ελληνικών θέσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο ζήτημα των σχέσεων με την Τουρκία.
Η μετατροπή των Ελληνοτουρκικών ζητημάτων σε Ευρωτουρκικά, ταυτόχρονα με την υπεράσπιση των ελληνικών συμφερόντων, δίνει μια νέα βάση στην οποία συζητούνται πλέον οι Ευρωτουρκικές σχέσεις. Μεταναστευτικό, εμπόριο, Ανατολική Μεσόγειος, εξετάζονται πλέον από την ΕΕ με ελληνικά κριτήρια από όλους στην ΕΕ. Ή τουλάχιστον, για να έχουμε και μια πιο συγκρατημένη αισιοδοξία, σχεδόν από όλους στην ΕΕ.
Οι δύο βασικοί πυλώνες, Γερμανία και Γαλλία, φαίνεται σε μεγάλο βαθμό να μην μπορούν να μοιραστούν εξ ολοκλήρου κοινή γραμμή, ωστόσο η γαλλική πλευρά, αποδεδειγμένα υποστηρικτική προς την ελληνική, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στο σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών. Είναι κοινό μυστικό άλλωστε πως όλοι στην Ευρώπη πιστεύουν ότι η εποχή Γερμανίας – Μέρκελ, έχει πλέον παρέλθει και πως μια νέα ημέρα ξημερώνει στην Ένωση.
Όρισε ατζέντα η φον Ντερ Λάιεν για τα Ευρωτουρκικά
Το περιεχόμενο των συζητήσεων σχετικά με τις ευρωπαϊκές σχέσεις αποκάλυψε ούτε λίγο ούτε πολύ, η Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν.
Η Πρόεδρος της Κομισιόν σε ανάρτησή της στο Twitter ανέφερε χαρακτηριστικά:
«Είχαμε μία καλή συνομιλία με το πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την Πέμπτη. Συζητήσαμε για την κατάσταση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, την COVID19, την Τελωνειακή Ένωση, την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, το μεταναστευτικό και τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν»
Η περιοδεία της Επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις χώρες της Ευρώπης με βίντεο, φωτογραφίες και αναρτήσεις στα Social Media σχετικά με το ευρύτερο ευρωπαϊκό σχέδιο ανάκαμψης, έδειξε ένα καλό κλίμα μεταξύ των ηγετών της ΕΕ και της Προέδρου της Κομισιόν, γεγονός που δείχνει ως ένα βαθμό ότι αυτή η Σύνοδος Κορυφής λαμβάνει χώρα με πολύ καλές προοπτικές για τα αποτελέσματά της.
Το ευρωπαϊκό συμβούλιο «καλωσορίζει τη συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο»
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο υφιστάμενο προσχέδιο των συμπερασμάτων «καλωσορίζει τη συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο». Επαναλαμβάνεται ότι είναι προς το στρατηγικό συμφέρον της Ε.Ε. ένα «σταθερό και ασφαλές περιβάλλον» στην περιοχή και «η ανάπτυξη μίας αμοιβαία επωφελούς σχέσης συνεργασίας με την Τουρκία».
Στο προσχέδιο αναφέρεται ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «λυπάται που η άτυπη συνάντηση στη Γενεύη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ δεν άνοιξε το δρόμο για επίσημες διαπραγματεύσεις» για την επίλυση του Κυπριακού. «Η Ε.Ε. θα συνεχίσει να παίζει έναν ενεργό ρόλο στην υποστήριξη της διαδικασίας», σημειώνεται.
Η Ε.Ε. σημειώνει εκ νέου την ετοιμότητά της να «εμπλακεί με την Τουρκία με έναν σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε μία σειρά από πεδία κοινού ενδιαφέροντος, υπό την αιρεσιμότητα που διατυπώθηκε τον Μάρτιο (στη Σύνοδο Κορυφής) και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου».
Στο προσχέδιο γίνεται αναφορά στην έναρξη των εργασιών σε τεχνικό επίπεδο «προς τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας» και ανακαλείται η ανάγκη αντιμετώπισης των «υφιστάμενων δυσκολιών στην εφαρμογή της (που αφορούν μεταξύ άλλων τη μη εφαρμογή της από την πλευρά της Άγκυρας απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία). Γίνεται αναφορά επίσης στην προεργασία που βρίσκεται εν εξελίξει για τους διαλόγους υψηλού επιπέδου σε θέματα όπως η δημόσια υγεία, το κλίμα, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και περιφερειακά ζητήματα.
Αναζήτηση νέας στρατηγικής για συνεννόηση με τη Ρωσία
Οι ηγέτες των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εξετάσουν σήμερα το εάν και κατά πόσον θα οργανώσουν σύνοδο με τον πρόεδρο της Ρωσίας, τον Βλαντίμιρ Πούτιν, στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής που διαμορφώνουν έναντι της Μόσχας, καθώς οι διμερείς σχέσεις βρίσκονται σε «αρνητική δίνη», όπως το θέτουν στις Βρυξέλλες.
Γαλλία και Γερμανία εισηγήθηκαν χθες Τετάρτη να οργανωθεί σύνοδος με τον κ. Πούτιν, καθώς αυτός θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος για να αρχίσει διαδικασία αποκατάστασης των διμερών σχέσεων μεταξύ των δύο εμπορικών εταίρων, όπως φάνηκε να προκύπτει από τη σύνοδο κορυφής ΗΠΑ-Ρωσίας που οργανώθηκε στη Γενεύη με πρωτοβουλία του αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν.
Απέναντι για διάφορα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων της σύρραξης στην Ουκρανία ή της κρίσης στη Λευκορωσία, εν μέσω αντεγκλήσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ΕΕ και Ρωσία αλληλοκατηγορούνται για ανάμιξη σε εκλογικές διαδικασίες, για διασπορά παραπληροφόρησης, για απειλές κατά της ασφάλειας και της σταθερότητας από τη Βαλτική ως τη Μαύρη Θάλασσα.
«Δεν μπορούμε να απομονώσουμε τη Ρωσία, επειδή η Ρωσία είναι μια πραγματικότητα από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει κανένας μας», έκρινε ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρο Κουλέμπα, που θα βρίσκεται στις Βρυξέλλες, αλλά δεν θα συμμετάσχει στη σύνοδο κορυφής.
«Πρέπει να δώσουμε κίνητρο στη Μόσχα για να σταματήσει τις επιθετικές ενέργειές της», πρόσθεσε, διαβεβαιώνοντας ότι στηρίζει τις προσπάθειες των Βρυξελλών να διαμορφώσουν νέα προσέγγιση.
Αφότου η Ρωσία προχώρησε στην προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας το 2014 και η ΕΕ έβαλε στον πάγο τις συνόδους με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, η ευρωπαϊκή πολιτική μοιάζει να κάνει ζιγκ-ζαγκ: από την επιβολή οικονομικών κυρώσεων, στο ότι επιτράπηκε να ολοκληρωθεί το έργο του υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία στη Γερμανία.
Ωστόσο οι προσπάθειες επίλυσης της σύγκρουσης ανάμεσα στους φιλορώσους αυτονομιστές και τις κυβερνητικές δυνάμεις στην ανατολική Ουκρανία έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο, παρά τις εκεχειρίες και τις ειρηνευτικές συμφωνίες που υπογράφτηκαν.
Ένδειξη του πόσο τεταμένη είναι η κατάσταση στις σχέσεις Ρωσίας-Δύσης: το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε χθες ότι πολεμικό πλοίο της άνοιξε πυρ προειδοποιητικά και αεροσκάφος έριξε βόμβες για να ανακόψει την πορεία βρετανικού αντιτορπιλικού στα ανοικτά των ακτών της Κριμαίας· η Βρετανία, που δεν είναι πλέον χώρα μέλος της ΕΕ, διέψευσε τη ρωσική εκδοχή των γεγονότων.
Στη σύνοδο, που θα απασχολήσουν επίσης η πανδημία του νέου κορονοϊού και οι σχέσεις με την Τουρκία, οι ηγέτες θα βασιστούν σε έγγραφο για τη στρατηγική έναντι της Ρωσίας που καταρτίστηκε νωρίτερα αυτόν τον μήνα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ).
Το κείμενο τονίζει πως οι σχέσεις έχουν περιέλθει σε «αρνητική δίνη» και ότι απειλείται «περαιτέρω πτωτική πορεία τους». Οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται σήμερα και αύριο βασιζόμενοι στο κείμενο αυτό να αναζητήσουν τρόπους τόσο να καταγγέλλουν συγκεκαλυμμένες ρωσικές ενέργειες, όσο και να εξασφαλίσουν τη συνεργασία της Μόσχας σε πεδία όπως για παράδειγμα η αποτροπή της κλιματικής αλλαγής.
Το κείμενο προτείνει η νέα στρατηγική να βασιστεί στο τρίπτυχο «απώθηση, περιορισμός, διάλογος».
«Από μια σύγκρουση ιδεών προκύπτει η κατανόηση», εκτίμησε ανώτερος ευρωπαίος διπλωμάτης που τάσσεται υπέρ της νέας στρατηγικής, αν και αρκετοί αμφιβάλλουν πως μπορεί να υπάρξει ξάφνου περισσότερη εμπιστοσύνη στη σχέση μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν είχε ήδη δοκιμάσει τον Σεπτέμβριο του 2019 να σπάσει τον πάγο στη σχέση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν – χωρίς επιτυχία. Ορισμένοι ευρωπαίοι διπλωμάτες θεωρούν πως θα πρέπει να υπάρξει βελτίωση των σχέσεων προτού ληφθεί η απόφαση να οργανωθεί σύνοδος με τον ρώσο πρόεδρο.
Εξακολουθούν να αφθονούν οι δυνητικές εστίες νέων εντάσεων. Σήμερα ή αύριο η ΕΕ θα δώσει στη δημοσιότητα λεπτομέρειες για τις οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Λευκορωσίας, συμμάχου της Ρωσίας, που το Κρεμλίνο χειρίζεται περίπου σαν ουδέτερη ζώνη ανάμεσα στη ρωσική επικράτεια και αυτή των χωρών-μελών του NATO.