Ήταν 27 Ιουλίου του 1890, όταν ο 37χρονος ολλανδός ζωγράφος Βίνσεντ Βαν Γκογκ , που εσχάτως όλο και περισσότερο ακούμε ότι η ορθή εκφορά του ονόματος του είναι Βαν Χοχ, αυτοπυροβολήθηκε με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του δύο ημέρες αργότερα.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Μουσείου Βαν Γκογκ. Ο ζωγράφος, που ζούσε τότε στην Οβέρ, ένα χωριό έξω από το Παρίσι, βάδισε μέσα σε έναν σιτοβολώνα και αυτοπυροβολήθηκε στο στήθος του με ένα πιστόλι.
Σταροχώραφο με κυπαρίσσια, 1889, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
Ο Βαν Γκογκ τραυματισμένος βαριά επέστρεψε τρικλίζοντας στo δωμάτιο του, στο πανδοχείο Auberge Ravoux, όπου και άφησε την τελευταία του πνοή στις 29 Ιουλίου.
Όπως αναφέρει η ολλανδή κριτικός τέχνης, Μαρίνα Βέιζι στο «ΒΗΜΑ» της 8ης Απριλίου 1990 «τα τελευταία οκτώ χρόνια της ζωής του ζωγράφιζε μανιωδώς, ενώ για λιγότερα από δέκα χρόνια επιδιδόταν και στο σχέδιο.
»Όχι μόνο πέθανε νωρίς, αλλά και ωρίμασε αργά. Σ’ αυτό το σύντομο διάστημα της καριέρας του δημιούργησε 1.100 περίπου σχέδια και 900 πίνακες – τους τελευταίους μήνες της ζωής του ζωγράφιζε τέσσερις πίνακες την ημέρα.
Υπνοδωμάτιο στην Αρλ, 1888, Άμστερνταμ, Μουσείο Βαν Γκογκ
»Όσο ζούσε, ο Βαν Γκόγκ δέχθηκε μόνο μία κριτική και πούλησε μόνον ένα πίνακα. Τώρα, οι έναστρες νύκτες και οι ηλιόλουστοι αγροί, όπως και ένας γαλανομάτης κύριος με κοκκινωπή γενειάδα, όχι μόνο είναι έργα παγκοσμίως γνωστά, αλλά τυγχάνουν και τα παγκοσμίως ακριβότερα.
(…)
»Όλοι μας έχουμε ίσως νιώσει κάποιες στιγμές την ανυπόφορη τελειότητα, την ανείπωτη ευτυχία, όταν ο ήλιος πέφτει πάνω σ’ ένα παράθυρο, ο αέρας φυσά στον δρόμο, όταν λαμποκοπά ένα λουλούδι ή ο ουρανός ξεχειλίζει από αστέρια.
»Οι καλύτερες στιγμές του Βαν Γκογκ, όπως περίτρανα οι εκθέσεις αυτές αποκαλύπτουν, θυμίζουν αυτές ακριβώς τις πολύ ξεχωριστές αχτίδες ευτυχίας»
Μια ζωή γεμάτη βάσανα
«Το καταπληκτικό φάσμα της συγκίνησης που περικλείουν τα έργα του Βαν Γκογκ παίρνει άλλες διαστάσεις, αν λάβουμε υπόψη μας τα δραματικά γεγονότα της ζωής του. Οι ερωτικές του ιστορίες ήταν πικρές, τα συναισθήματά του ακραία.
»Η αποτυχία της συνεργασίας του με τον Πωλ Γκωγκέν, όταν οι δύο συγκατοίκησαν στην Αρλ και προσπάθησαν να δουλέψουν μαζί είχε τη γνωστή κατάληξη να κόψει ο Βικέντιος το αυτί του.
Αυτοπροσωπογραφία με επίδεσμο στο αυτί, 1889, Λονδίνο, Ινστιτούτο Τέχνης Κουρτώ
»Έπινε πολύ, ήταν απρόβλεπτος στις αντιδράσεις του, εργαζόταν σαν μανιακός, ήταν ιδιαίτερα πεισμάταρης, το παρουσιαστικό του συχνά προκαλούσε αμηχανία και δυσφορία στο περιβάλλον του.
»Η όλη εικόνα που συνθέτει η προσωπικότητα του καλλιτέχνη είναι στο έπακρο ρομαντική: ο ζωγράφος – ήρωας μόνος σ’ έναν κόσμο εχθρικό. Και το τραγικό στοιχείο της ζωής του ρίχνει άλλο φως και στη δημιουργία του.
Έναστρη Νύχτα πάνω από τον Ροδανό, 1888, συλλογή Mr. and Mrs. R. Kahn-Sriber (δάνειο στο Μουσείο Ορσέ)
«Γιατί περπάτησα αυτή τη γη»
»Η επιθυμία του Βαν Γκογκ να κατανοήσει τον κόσμο ήταν το ίδιο αδυσώπητη με την επιθυμία του να γνωρίσει τον εαυτό του και να εκφράσθει μέσα από το έργο του. Κι αυτή η απόλυτη ανάγκη της άμεσης έκφρασης είναι κάτι το εντελώς μοντέρνο στην τέχνη.
»Η επικράτηση του Βαν Γκογκ ως το πιο αξιομνημόνευτου καλλιτέχνη στην ιστορία στηρίζεται σ’ αυτήν ακριβώς την ανάγκη του να ερμηνεύσει τον εαυτό του, ως την ανώτατη αξία που η φύση χαρίζει στον άνθρωπο».
Ανάμνηση από τον κήπο στο Etten (Κυρίες της Αρλ) , 1888, Αγία Πετρούπολη, Ερμιτάζ
Ο ίδιος ο Βαν Γκόγκ είχε πει:
«Γιατί περπάτησα αυτή τη γη…από ευγνωμοσύνη και μόνο, θέλω ν’ αφήσω ένα δείγμα ανάμνησης με τη μορφή του σκίτσου ή του πίνακα – όχι για να ικανοποιήσω ένα συγκεκριμένο γούστο στην τέχνη, αλλά για να εκφράσω ένα αυθεντικό ανθρώπινο συναίσθημα»
«Το βάρος της σταυροφορίας του Βαν Γκογκ να χωρέσει όλη την ομορφιά της φύσης και την άβυσσο των προσωπικών του συναισθημάτων στο έργο του, ήταν τεράστιο. Κάποια στιγμή ο ζωγράφος δεν το άντεξε κι έθεσε τέρμα στο ταξίδι.
»Η γεύση της ίδιας του της αποτυχίας ήταν ανυποφορή. Αλλά αν είναι κάτι που ο Βαν Γκογκ κληροδοτεί σ’ εμάς που ακολουθούμε, και κάτι που κάνει το έργο του αξιολάτρευτο, είναι η θριαμβευτική απόδειξη ότι αρκεί η φαντασία για να γίνει ο κόσμος πάλι όμορφος και φρέσκος.