Η εμβληματική οικία Λαπαθιώτη, που φέτος συμπληρώνει 153 χρόνια από την εποχή που ολοκληρώθηκε, επιτέλους αποκαθίσταται.
Έχουν ξεκινήσει ήδη οι διαδικασίες συντήρησης και αναπαλαίωσης, με τις αναστηλωτικές επεμβάσεις στο ακίνητο να έχουν αναλάβει ιδιώτες.
Αυτή είναι μία σημαντική εξέλιξη για το ερειπωμένο σπίτι όπου έζησε ο σπουδαίος εστέτ ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης (1888-1944), ένα αρχιτεκτονικό στολίδι που το πέρασμα του χρόνου το οδήγησε από την αρχική ερήμωση στην απόλυτη παρακμή. Εδώ και δεκαετίες παρέμενε ξεφτισμένο, σε εγκατάλειψη, με το αλλοτινό επιβλητικό παρελθόν να πασχίζει να υπάρξει – έστω και ως υπόμνηση περασμένων μεγαλείων.
Αστική αρχιτεκτονική
Γιατί, πράγματι, η οικία Λαπαθιώτη αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής από τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α’, που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Κουντουριώτου 23 και Οικονόμου 30 στα Εξάρχεια, κάτω από τον λόφο του Στρέφη.
Είναι το διώροφο νεοκλασικό αρχοντικό του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, που έζησε στο σπίτι αυτό πάνω από 40 χρόνια και έγραψε εκεί το μεγαλύτερο μέρος του ποιητικού έργου του.
Ο αντικομφορμιστής ποιητής αυτοκτόνησε σε αυτό το σπίτι στα χρόνια της Κατοχής, στις
8 Ιανουαρίου 1944 – πέθανε σε απόλυτη ένδεια, με την κηδεία του να πραγματοποιείται έπειτα από έρανο των φίλων του.
Μεγαλοαστικής καταγωγής, γιος του Λεωνίδα Λαπαθιώτη, μαθηματικού και ανώτατου στρατιωτικού, που διετέλεσε υπουργός Στρατιωτικών το 1909, και της Βασιλικής Παπαδοπούλου, ανιψιάς του Χαρίλαου Τρικούπη, ο ποιηής έζησε έναν ταραχώδη και σκανδαλώδη βίο για την εποχή: ήταν ανοιχτά ομοφυλόφιλος. Από το 1942, οπότε είχε χάσει πλέον και τους δύο γονείς του, θα έμενε μόνος του στο διώροφο νεοκλασικό, χωρίς ποτέ να καταφέρει να αποκτήσει τη δυνατότητα να βιοποριστεί.
Η οικία Λαπαθιώτη χτίστηε στις αρχές της δεκαετίας του 1870 και συναποτελείται από περίοπτα -θα έλεγε κανείς- νεοκλασικά στοιχεία της εποχής: εξώστη με μαρμάρινες προεξοχές στα τοιχώματα του κτιρίου, σφυρήλατα κιγκλιδώματα, αέτωμα στη στέψη, υπέροχα ακροκέραμα, παραστάδες κορινθιακού ρυθμού και εσωτερική αυλή με εξωτερική σκάλα.
Από τον Ιωάννου
Η περιγραφή του σπιτιού -τρεις δεκαετίες έπειτα από τον τραγικό θάνατο του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη- από τον ποιητή και πεζογράφο Γιώργο Ιωάννου είναι παραστατική και ακριβής:
«Είναι σπίτι δίπατο, με ισόγειο από τη μεριά της οδού Οικονόμου. Είναι τεράστιο, έχει στέγη με αέτωμα και από πίσω μεριά κήπο. Στο τζαμικιάνι, όπου καταλήγει η σκάλα, σώζονται ακόμη μικρά χρωματιστά τζάμια, που τόσο συνηθίζονταν τότε στα αρχοντικά. Η είσοδος είναι από την Κουντουριώτου, αλλά η πρόσοψη με το μπαλκόνι από την Οικονόμου. Τα πάντα ξεφτισμένα και ο σοβάς πεσμένος ολότελα…».
Για την ιστορία, η οικία Λαπαθιώτη κηρύχθηκε το 1984 από το υπουργείο Πολιτισμού διατηρητέο ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο των νεότερων χρόνων. Και όλα δείχνουν ότι η παρατεταμένη παρακμή στην οποία είχε περιέλθει μάλλον θα αποδειχθεί σύντομα μία δυσάεστη πολυετής παρένθεση…
Αξίζει να προσθέσουμε πως η ζωή του ποιητή έγινε και ταινία, με τη σκηνοθετική υπογραφή του Τάκη Σπετσιώτη, σε κινηματογράφηση του Φίλιππου Κουτσαφτή, με τίτλο «Meteor and Shadow» («Μετέωρο και Σκιά») και τον Τάκη Μόσχο στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
*Γιώργος Βαϊλάκης/Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Απογευματινή την Πέμπτη 27 Απριλίου