Ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας έχει πραγματοποιήσει πολλαπλές συναντήσεις με τον Σύρο ομόλογό του στη Δαμασκό τις τελευταίες εβδομάδες, ένα σημάδι των ρωσικών προσπαθειών να ενθαρρύνει την προσέγγιση μεταξύ των χωρών που βρίσκονται στις αντίθετες πλευρές του πολέμου στη Συρία, δήλωσαν τέσσερις πηγές.
Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του πρακτορείου Reuters, μια περιφερειακή πηγή, που πρόσκειται στη Δαμασκό, δήλωσε στο πρακτοτείο ότι ο Χακάν Φιντάν, επικεφαλής του Εθνικού Οργανισμού Πληροφοριών της Τουρκίας (MIT), και ο επικεφαλής των συριακών μυστικών υπηρεσιών, Αλί Μαμλούκ, συναντήθηκαν αυτή την εβδομάδα στη συριακή πρωτεύουσα.
Η Μόσχα ετοιμάζεται για παρατεταμένη σύγκρουση στην Ουκρανία
Οι επαφές αντανακλούν μια στροφή της ρωσικής πολιτικής, καθώς η Μόσχα προετοιμάζεται για μια παρατεταμένη σύγκρουση στην Ουκρανία και επιδιώκει να διασφαλίσει τη θέση της στη Συρία, όπου οι δυνάμεις της υποστηρίζουν τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ από το 2015, σύμφωνα με δύο τούρκους αξιωματούχους και την συγκεκριμένη περιφερειακή πηγή.
Οποιαδήποτε εξομάλυνση μεταξύ της Άγκυρας και της Δαμασκού θα αναδιαμόρφωνε τον δεκαετή συριακό πόλεμο.
Η τουρκική υποστήριξη υπήρξε ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση των Σύρων ανταρτών στο τελευταίο μεγάλο εδαφικό στήριγμά τους στα βορειοδυτικά, αφού ο Άσαντ νίκησε την εξέγερση σε όλη την υπόλοιπη χώρα, με τη βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν.
Σοβαρές επιπλοκές στην προσέγγιση Άγκυρας – Δαμασκού
Όμως η προσέγγιση αντιμετωπίζει μεγάλες επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένης της τύχης των μαχητών ανταρτών και εκατομμυρίων αμάχων, πολλοί από τους οποίους κατέφυγαν στα βορειοδυτικά για να γλιτώσουν από την κυριαρχία του Άσαντ.
Η Τουρκία, χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, έχει στρατεύματα στο έδαφος σε όλη την περιοχή, τα οποία θεωρούνται κατοχικές δυνάμεις από τον Άσαντ.
Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων, ο Φιντάν – ένας από τους πιο έμπιστους του προέδρου Ερντογάν – και ο Μαμλούκ αξιολόγησαν τον τρόπο με τον οποίο οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών θα μπορούσαν τελικά να συναντηθούν, σύμφωνα με ανώτερο τούρκο αξιωματούχο και τουρκική πηγή ασφαλείας.
«Η Ρωσία θέλει η Συρία και η Τουρκία να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους και να επιτύχουν ορισμένες συμφωνίες, οι οποίες είναι προς το συμφέρον όλων, τόσο της Τουρκίας όσο και της Συρίας», δήλωσε ο τούρκος αξιωματούχος.
Μια μεγάλη πρόκληση είναι η επιθυμία της Τουρκίας να συμπεριλάβει τους Σύρους αντάρτες σε οποιεσδήποτε συνομιλίες με την Δαμασκό, πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Ρωσική μετατόπιση
Ο τούρκος αξιωματούχος ασφαλείας δήλωσε ότι η Ρωσία απέσυρε σταδιακά ορισμένους στρατιωτικούς πόρους από την Συρία, προκειμένου να επικεντρωθεί στην Ουκρανία και ζήτησε από την Τουρκία να εξομαλύνει τις σχέσεις της με τον Άσαντ για να «επιταχύνει μια πολιτική λύση» στη Συρία.
Η πηγή που πρόσκειται στη Δαμασκό είπε ότι η Ρωσία έχει ωθήσει τη Συρία να ξεκινήσει συνομιλίες, καθώς η Μόσχα επιδιώκει να κατοχυρώσει τη θέση της και τη θέση του Άσαντ, σε περίπτωση που πρέπει να μεταφέρει δυνάμεις στην Ουκρανία.
Η Ρωσία έχει υποστεί εντυπωσιακές απώλειες στο έδαφος στην Ουκρανία την τελευταία εβδομάδα.
«Αγκάθι» το Ιράν
Οι πιο πρόσφατες συναντήσεις – συμπεριλαμβανομένης μιας διήμερης επίσκεψης του Φιντάν στη Δαμασκό στα τέλη Αυγούστου – προσπάθησαν να θέσουν τις βάσεις για επαφές σε ανώτερο επίπεδο, δήλωσε η πηγή στο Reuters.
Ο ανώτερος τούρκος αξιωματούχος ανέφερε ότι η Άγκυρα δεν θέλει να δει ιρανικές ή υποστηριζόμενες από το Ιράν δυνάμεις – που έχουν ήδη αναπτυχθεί ευρέως σε τμήματα της Συρίας, που ελέγχονται από την κυβέρνηση – να καλύπτουν τα κενά που αφήνουν οι ρωσικές αποχωρήσεις.
Και προσέθεσε ότι ούτε η Ρωσία θέλει να δει την ιρανική επιρροή να επεκτείνεται, καθώς μειώνει την δική της παρουσία.
Ένας διπλωμάτης, που βρίσκεται στην περιοχή, δήλωσε ότι η Ρωσία είχε αποσύρει έναν περιορισμένο αριθμό στρατευμάτων από το νότιο τμήμα της Συρίας νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, ιδίως σε περιοχές κατά μήκος των συνόρων με το Ισραήλ, οι οποίες αργότερα ενισχύθηκαν από δυνάμεις που πρόσκεινται στο Ιράν.
Ενώ ο Φιντάν και ο Μαμλούκ έχουν μιλήσει κατά διαστήματα τα τελευταία δύο χρόνια, ο ρυθμός και ο χρόνος των πρόσφατων συναντήσεων υποδηλώνει μια νέα επείγουσα ανάγκη στις επαφές.
Η περιφερειακή πηγή που πρόσκειται στη Δαμασκό και μια δεύτερη ανώτερη πηγή, που υποστηρίζει τον Άσαντ στη Μέση Ανατολή, δήλωσαν ότι οι τουρκο-συριακές επαφές είχαν σημειώσει μεγάλη πρόοδο, χωρίς να δώσουν λεπτομέρειες.
Μια τρίτη περιφερειακή πηγή που πρόσκειται στη Δαμασκό δήλωσε ότι οι τουρκο-συριακές σχέσεις είχαν αρχίσει να «ξεπαγώνουν» και προχωρούσαν σε ένα στάδιο «δημιουργίας κλίματος κατανόησης».
Οι πηγές αυτές μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας, λόγω της ευαισθησίας των επαφών, οι οποίες δεν έχουν δημοσιοποιηθεί.
Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα του Reuters για σχολιασμό.
Η τουρκική ΜΙΤ αρνήθηκε να σχολιάσει και το υπουργείο Εξωτερικών δεν σχολίασε αμέσως.
Επιπλέον, το συριακό υπουργείο Πληροφοριών δεν απάντησε σε ερωτήσεις του Reuters, που εστάλησαν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Το αδιανόητο γίνεται εφικτό
Η τουρκο-συριακή προσέγγιση φαινόταν αδιανόητη νωρίτερα στη συριακή σύγκρουση, η οποία εξελίχθηκε από την εξέγερση κατά του Άσαντ το 2011, σκοτώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, προσελκύοντας πολλές ξένες δυνάμεις και διασπώντας τη χώρα.
Ο Ερντογάν αποκάλεσε τον Άσαντ «τρομοκράτη» και δήλωσε ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει ειρήνη στη Συρία με αυτόν στην εξουσία, ενώ ο Άσαντ αποκάλεσε τον Ερντογάν «κλέφτη», επειδή έκλεψε συριακή γη.
Αλλά σε μια προφανή αλλαγή τόνου τον περασμένο μήνα, ο Ερντογάν δήλωσε ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να αποκλείσει τον διάλογο και τη διπλωματία με τη Συρία.
Ο Ερντογάν αντιμετωπίζει δύσκολες εκλογές το επόμενο έτος, στις οποίες ένα βασικό θέμα θα είναι ο επαναπατρισμός ορισμένων από τα 3,7 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται τώρα στην Τουρκία.
Οι τουρκο-συριακές επαφές έρχονται στο πλαίσιο αλλεπάλληλων συναντήσεων μεταξύ του Ερντογάν και του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, συμπεριλαμβανομένης μίας συνάντησης που έχει προγραμματιστεί για την Παρασκευή στο Ουζμπεκιστάν.
Μετά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Μόσχα, ο Ερντογάν δήλωσε ότι ο Πούτιν πρότεινε στην Τουρκία να συνεργαστεί με τη Δαμασκό κατά μήκος των κοινών τους συνόρων, όπου η Άγκυρα έχει πραγματοποιήσει αρκετές επιθέσεις σε περιοχές όπου συριακές κουρδικές ομάδες έχουν αποκτήσει αυτονομία από το 2011.
Η Τουρκία απειλεί να εξαπολύσει άλλη μία επίθεση εναντίον των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ κουρδικών δυνάμεων, τις οποίες η Άγκυρα θεωρεί απειλή για την εθνική της ασφάλεια.
Η Ρωσία, πάντως, έχει δηλώσει την αντίθεσή της σε μια τέτοια εισβολή.