Το φιλολαϊκό προφίλ του συζύγου της Ταγίπ Ερντογάν, θέλησε να ενισχύσει η Πρώτη Κυρία της Τουρκίας μαζεύοντας ντομάτες σε χωράφι, στην Αγιά της Άγκυρας. Το σκηνικό είναι φανερά στημένο, με την Εμινέ Ερντογάν να συμμετέχει στη συγκομιδή με ένα μικροσκοπικό καλαθάκι που χώραγε το πολύ δέκα ντομάτες.
Ο πληθωρισμός – ρεκόρ στην Τουρκία και οι μειώσεις επιτοκίων
Την προηγούμενη εβδομάδα, η Τράπεζα της Τουρκίας προκάλεσε πραγματικό σοκ στις αγορές, μειώνοντας τα επιτόκια της τουρκικής λίρας κατά 100 μονάδες βάσης, όταν ο πληθωρισμός στη γειτονική χώρα καλπάζει με 80%, ακόμη και με τα επίσημα, συνήθως εξωραϊσμένα, στοιχεία. Σε μια συγκυρία παγκοσμίως υψηλού πληθωρισμού και με τις κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο να αυξάνουν τα επιτόκια διακινδυνεύοντας την ύφεση, η κίνηση φέρει τώρα το κόστος δανεισμού της Τουρκίας στο 13%. Η είδηση προκάλεσε αυτομάτως νέα πτώση της τουρκικής λίρας κατά περίπου 1%, με την ισοτιμία του νομίσματος να σπάει πλέον το φράγμα των 18 λιρών προς ένα δολάριο, υποχωρώντας στις 18,14 λίρες ανά δολάριο.
Προφανής πρόθεση της κεντρικής τράπεζας είναι για μια ακόμη φορά να ενθαρρύνει τον δανεισμό, ώστε να δώσει ώθηση στην οικονομία και να επιτύχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης ενόψει των βουλευτικών εκλογών του επόμενου έτους κι ενώ οι δημοσκοπήσεις φέρουν το κυβερνών κόμμα να ηττάται κατά κράτος. Στη σχετική της ανακοίνωση η Τράπεζα της Τουρκίας υπογραμμίζει πως «είναι σημαντικό οι όροι χρηματοδότησης να εξακολουθήσουν να υποστηρίζουν την οικονομία ώστε να διατηρήσει την κεκτημένη ταχύτητα η βιομηχανική παραγωγή και να συνεχιστεί η θετική τάση στην απασχόληση, εν μέσω μιας περιόδου εντεινόμενης αβεβαιότητας σε ό,τι αφορά την παγκόσμια ανάπτυξη και τους κλιμακούμενους γεωπολιτικούς κινδύνους». Μιλώντας στους Financial Times, ο Τσεϊχούν Ελτζίν, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Bogazici της Κωνσταντινούπολης, σχολίασε πως «μάλλον ήρθαν εντολές άνωθεν για μείωση επιτοκίων γιατί μάλλον υπάρχουν στοιχεία που κατατείνουν σε επιβράδυνση της ανάπτυξης». Ο ίδιος πιθανολογεί πως η κεντρική τράπεζα θα συνεχίσει «στην ίδια κατεύθυνση καλώς ή κακώς μέχρι τις εκλογές».
Η ανορθόδοξη πολιτική της Τράπεζας της Τουρκίας έχει πάψει να εκπλήττει, καθώς υπαγορεύεται απευθείας από τον Τούρκο πρόεδρο και στοχεύει στη διασφάλιση της δημοτικότητάς του. Δεδομένου, όμως, του ιλιγγιώδους πληθωρισμού στη χώρα που υποβαθμίζει αδιάκοπα το βιοτικό επίπεδο του τουρκικού λαού και με τα πραγματικά επιτόκια να βρίσκονται προ πολλού σε βαθύτατα αρνητικό έδαφος, δεν περίμενε κανείς πως η κεντρική τράπεζα θα μείωνε περαιτέρω το βασικό επιτόκιο από το 14%. Στο επίπεδο αυτό έχει συμπιέσει το κόστος του δανεισμού η Τράπεζα της Τουρκίας μέσα στον τελευταίο χρόνο.
Η αρχή έγινε τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, όταν ο Σαχάπ Καβτσίογλου, ένθερμος οπαδός του Ταγίπ Ερντογάν και της ανορθόδοξης θεωρίας του ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό, μείωσε το κόστος δανεισμού κατά 100 μ.β. στο 18% από το 19% στο οποίο το είχε αυξήσει ο προκάτοχός του και περιήλθε σε δυσμένεια. Αναπόφευκτο συνεπακόλουθο των αλλεπάλληλων μειώσεων των επιτοκίων είναι η συνεχής διολίσθηση του τουρκικού νομίσματος. Επειτα από ανάλογη υποχώρηση στη διάρκεια του περασμένου έτους, από την αρχή του 2022 η τουρκική λίρα έχει χάσει πάνω από το 25% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Οπως επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές, ο Τούρκος πρόεδρος ευελπιστεί προφανώς πως με τη ραγδαία υποτίμηση του νομίσματος θα αυξηθούν οι εξαγωγές της Τουρκίας, ενώ ο φθηνός δανεισμός θα οδηγήσει σε αύξηση των επενδύσεων και στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Μέχρι στιγμής, πάντως, επιτυγχάνει κυρίως να φτωχαίνουν οι Τούρκοι και να εξανεμίζονται τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας ύστερα από ατελέσφορες παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας στην αγορά συναλλάγματος με σκοπό τη στήριξη του νομίσματος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Goldman Sachs, όταν αφαιρεθούν οι υποχρεώσεις της κεντρικής τράπεζας, τότε, όχι μόνον μηδενίζονται τα διαθέσιμά της αλλά βρίσκονται στο κόκκινο με 61 δισ. δολ. χρέη προς τράπεζες.