Μετάφραση: Αντώνης Χρυσουλάκης
Υπάρχει ένα παρόμοιο παράδειγμα που δεν ήταν άλλο από την προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία, αλλά υπάρχει μια βασική διαφορά, καθώς και οι τέσσερις περιοχές βρίσκονται σε πόλεμο και η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός.
Τι συμβαίνει και γιατί τώρα;
Όπως αναφέρει το BBC μετά από σχεδόν επτά μήνες πολέμου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν βλέπει τις πιθανότητες για μια νίκη να λιγοστεύουν. Η Ουκρανία με την πρόσφατη αντεπίθεσή της έχει ανακαταλάβει τμήματα εδαφών που τα είχε χαμένα από τις 24 Φεβρουαρίου.
Είναι υπό την πίεση των σκληροπυρηνικών εντός Ρωσίας να απαντήσει και η υποστήριξη δημοψηφισμάτων τύπου Κριμαίας παρέχει στους επικριτές του μια απάντηση. Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης δημοσιεύουν ήδη δημοσκοπήσεις που ισχυρίζονται ότι υπάρχει ευρεία υποστήριξη για την ένταξή των περιοχών αυτών στη Ρωσία, αλλά είναι εξίσου ψευδείς, καθώς οι ψηφοφορίες διεξάγονται εν μέσω πολέμου, χωρίς κατάλληλο έλεγχο ή νομιμοποίηση.
Ακριβώς όπως η ψηφοφορία του 2014 στην Κριμαία απορρίφθηκε ως απάτη από τη διεθνή κοινότητα, έτσι και αυτές, καταδικάστηκαν ήδη από τους ηγέτες του Δυτικού κόσμου
Αλλά ο πρόεδρος Πούτιν μπορεί να αισθάνεται ότι η ανακήρυξη των κατεχόμενων περιοχών ως ρωσικό έδαφος θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία του πολέμου, καθώς θα του επιτρέψει να πει στους δυτικούς υποστηρικτές της Ουκρανίας να σταματήσουν να της παρέχουν όπλα. Ειδικά οι αμερικανικοί εκτοξευτές πυραύλων Himars έχουν πλήξει σκληρά τις ρωσικές δυνάμεις.
Ο αναλυτής της Ρωσίας Alexander Baunov λέει ότι η ελπίδα της Ρωσίας είναι ότι η Δύση θα δειλιάσει στη σκέψη να πολεμήσει σε αυτό που η Ρωσία θεωρεί έδαφός της.
Τι κάνει αυτές τις ψηφοφορίες προσχηματικές;
Για πέντε ημέρες, από τις 23 έως τις 27 Σεπτεμβρίου, τέσσερις περιοχές της Ουκρανίας που είναι εν μέρει ή σχεδόν εξ ολοκλήρου κατεχόμενες από τη Ρωσία θα διεξάγουν αυτοαποκαλούμενα δημοψηφίσματα, με ψηφοφορία είτε αυτοπροσώπως είτε εξ αποστάσεως.
Η ψηφοφορία αφορά την ένταξή τους στη Ρωσική Ομοσπονδία και ο επικεφαλής της περιοχής Χερσώνα στο νότο, Βλαντίμιρ Σάλντο, δήλωσε ότι η ενσωμάτωσή της στη Ρωσία θα «διασφαλίσει το έδαφός μας και θα αποκαταστήσει την ιστορική δικαιοσύνη».
Η πρωτεύουσα της περιφέρειας, η πόλη Χερσώνα, δεν είναι ασφαλές μέρος αυτή τη στιγμή, με τους Ρώσους στρατιώτες να αγωνίζονται να συγκρατήσουν μια μεγάλη ουκρανική αντεπίθεση. Το κτίριο της κεντρικής διοίκησης χτυπήθηκε από μια σειρά πυραύλων μόλις την περασμένη εβδομάδα. Μια ασφαλής ψηφοφορία είναι αδύνατη.
Στη συνέχεια, υπάρχει η πρωτεύουσα της Ζαπορίζια, η οποία παραμένει με ασφάλεια στα χέρια της Ουκρανίας, οπότε οποιαδήποτε ψηφοφορία για την προσάρτηση της περιοχής αυτής δεν έχει νόημα.
Το Ντονέτσκ στα ανατολικά είναι μόνο κατά 60% υπό ρωσική κατοχή και βρίσκεται στο επίκεντρο της σύγκρουσης, ενώ η Ρωσία ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του Λουχάνσκ στα βορειοανατολικά, αν και έχει αρχίσει να χάνει έδαφος.
Μεγάλο μέρος του προπολεμικού πληθυσμού έχει διαφύγει από τον πόλεμο. Ο επικεφαλής της πληρεξούσιας αρχής της Ρωσίας στο Ντονέτσκ, Ντένις Πούσιλιν, διέταξε μαζική εκκένωση λίγες ημέρες πριν από την εισβολή.
Οι πληρεξούσιοι ηγέτες της Ρωσίας μπορεί να επιθυμούσαν να οργανώσουν ψηφοφορίες για αρκετούς μήνες, αλλά αυτή η αιφνιδιαστική απόφαση μόλις τρεις ημέρες πριν από την έναρξη της ψηφοφορίας μυρίζει απελπισία.
Σχολιάζοντας το συγκεκριμένο γεγονός ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε τα εξής: «Η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο, εισέβαλε σε αυτή την περιοχή, βομβάρδισε ανθρώπους, ανάγκασε τους ανθρώπους να φύγουν και τώρα λέει ότι σε αυτή ακριβώς την περιοχή θα οργανώσει δημοψήφισμα.
«Βλέπουμε ότι οι τοπικοί πληθυσμοί είναι όλοι υπέρ της επιστροφής στην Ουκρανία, και γι’ αυτό υπάρχει τόσο μεγάλη αντίσταση από τα αντάρτικα κινήματα σε αυτά τα εδάφη, οπότε αυτά τα δημοψηφίσματα είναι καταδικασμένα», δήλωσε στο BBC ο σύμβουλος του ουκρανικού υπουργείου Άμυνας Γιούρι Σακ.
Τι θα συμβεί μετά την προσάρτηση;
Όλα είναι τόσο διαφορετικά από το 2014. Ο ηγέτης που διόρισαν οι Ρώσοι στο Ντονέτσκ κάλεσε τον κ. Πούτιν να ανταποκριθεί σε μια θετική απόφαση μετά τις 27 Σεπτεμβρίου και να εξετάσει το ενδεχόμενο να γίνει η περιοχή μέρος της Ρωσίας.
Το πιθανότερο είναι ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα αποφασίσει να προσαρτήσει και τις τέσσερις περιοχές, αλλά λίγα θα αλλάξουν στο έδαφος, καθώς η αντεπίθεση της Ουκρανίας θα συνεχιστεί.
Η Ρωσία μπορεί κάλλιστα να απαιτήσει από τις χώρες του ΝΑΤΟ να σταματήσουν να εξοπλίζουν την Ουκρανία, αλλά καμία από αυτές δεν θα αναγνωρίσει τις ψηφοφορίες. Όπως επισημαίνει το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, η Ουκρανία έχει ήδη πλήξει ρωσικούς στρατιωτικούς στόχους στην Κριμαία και δεν υπήρξε κανένα ρωσικό αντίποινο.
Θα κηρύξει επιστράτευση η Ρωσία;
Μέχρι στιγμής, ο πρόεδρος της Ρωσίας απέφυγε να κηρύξει πόλεμο, χαρακτηρίζοντας την εκστρατεία αυτή ως «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». Αυτό έχει αποτρέψει την πλήρη κινητοποίηση και υπάρχουν κάποιες συζητήσεις ότι μπορεί να είναι στα πρόθυρα να κάνει αυτό το βήμα.
Ενώ οι τέσσερις περιφέρειες ανακοίνωναν τα «δημοψηφίσματα» τους, η κάτω βουλή του ρωσικού κοινοβουλίου προωθούσε εσπευσμένα μια αλλαγή του νόμου που εισάγει αυστηρές ποινές για λιποταξία, παράδοση ή απουσία χωρίς άδεια από τον στρατό. Η επιστράτευση θεωρούν αναλυτές ότι μπορεί τώρα να είναι στο τραπέζι, αλλά όχι άμεσα.
Σύμφωνα με το βρετανικό Δίκτυο ο κ. Πούτιν σηματοδοτεί στους εναπομείναντες συμμάχους του ότι προσπαθεί να τερματίσει τον πόλεμο. Ο πρόεδρος της Τουρκίας δήλωσε μάλιστα ότι του είπε ότι προσπαθεί να το κάνει το συντομότερο δυνατό.
Ωστόσο, αν αυτό δεν πετύχει, ο Αλεξάντερ Μπάουνοφ πιστεύει ότι τότε θα μπορέσει να κατηγορήσει άλλους και να μετατρέψει την εισβολή του στην Ουκρανία σε αμυντικό πόλεμο. Η Μόσχα θα ελπίζει τότε να νομιμοποιήσει τη σύγκρουση για τους απλούς Ρώσους και να λάβει περαιτέρω μέτρα.
Υπάρχει πυρηνικός κίνδυνος;
Οι Ρώσοι προπαγανδιστές απειλούν τακτικά με χρήση του πυρηνικού οπλοστασίου της χώρας, ιδίως τώρα που οι ένοπλες δυνάμεις τους χάνουν στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία. Έχουν επίσης παρουσιάσει την εκστρατεία στην Ουκρανία ως έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπων με το ΝΑΤΟ, παρόλο που οι δυτικοί ηγέτες ήταν εξαιρετικά προσεκτικοί για να αποφύγουν την άμεση σύγκρουση.
Ο αναπληρωτής επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, απηύθυνε μια ελάχιστα συγκαλυμμένη απειλή την Τρίτη (20/9), όταν δήλωσε ότι μετά την προσάρτηση οποιαδήποτε εισβολή στο ρωσικό έδαφος θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί από «όλες τις δυνάμεις της αυτοάμυνας».
Ο Βρετανός συντηρητικός βουλευτής Μπομπ Σίλι, ο οποίος μόλις επισκέφθηκε το Κίεβο, πιστεύει ότι η πυρηνική απειλή είναι σε μεγάλο βαθμό μια απειλή για να εκφοβίσει και να τρομάξει τη Δύση ώστε να σταματήσει τον εφοδιασμό της Ουκρανίας με όπλα.
Προειδοποιεί όμως για τον κίνδυνο να γίνει ο πυρηνικό όλεθρος πραγματικότητα, ώστε η Ρωσία να δικαιολογήσει τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο BBC