Την περασμένη εβδομάδα, ολόκληρη η Ευρώπη – και, φυσικά, και η Ελλάδα – συζητούσε για μια «νέα παραλλαγή κοροναϊού», που εντοπίστηκε στη Γαλλία, αλλά φερόταν να έχει τις ρίζες της στο Καμερούν. Όσοι διάβαζαν προσεκτικά την είδηση, είχαν ορισμένες εύλογες απορίες. Με κυριότερη το γιατί αυτό το υποτίθεται «νέο» στέλεχος με τις 46 μεταλλάξεις, αν και προκάλεσε την… ανησυχία των επιστημόνων, παρέμεινε άγνωστο επί σχεδόν ένα μήνα από την ταυτοποίησή του. Το France 24 έχει να προτείνει ορισμένες απαντήσεις.
Όπως αναφέρει το γαλλικό μέσο, αιτία για τη διασημότητα της «νέας παραλλαγής» είναι η φήμη του επιστήμονα που την εντόπισε. Ο γάλλος καθηγητής Ντιντιέ Ραούλ είχε ήδη γίνει γνωστός σε όλο τον κόσμο, εξαιτίας των ισχυρισμών του ότι η υδροξυχλωροκίνη θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στη μάχη κατά του ιού. Έτσι, όταν ανακοίνωσε το εύρημά του, τη νέα παραλλαγή, παρά το γεγονός ότι αυτό δεν είχε ακόμη αξιολογηθεί από ομότιμους, κατάφερε να κάνει τον γύρο του κόσμου.
Ένα στέλεχος γίνεται διάσημο
Αρχικά, σημειώνει το France 24, η είδηση διαδόθηκε μέσω του Twitter, όπου μεταξύ άλλων αναρτήθηκε και από έναν αμερικανό επιστήμονα. Και, σύντομα, γέννησε ανησυχίες – και εντυπωσιακούς τίτλους – που πολλοί ειδικοί τονίζουν ότι δεν άρμοζαν στην περίσταση.
Όλα ξεκίνησαν τον περασμένο Νοέμβριο, όταν ένα νέο στέλεχος ταυτοποιήθηκε και αναρτήθηκε ως B.1.640.2 στην Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τον Διαμοιρασμό Δεδομένων για τη Γρίπη (GISAID), όπου αναρτώνται νέα στοιχεία μεταξύ άλλων και για τον SARS-CoV-2.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Ραούλ και η ομάδα του στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Μασαλλίας (IHU) στη νότια Γαλλία, έγραψαν στο Twitter ότι είχαν εντοπίσει ένα νέο στέλεχος σε άτομο που είχε ταξιδέψει στο Καμερούν, ενώ 11 ακόμη άνθρωποι που είχαν έρθει σε επαφή μαζί του είχαν μολυνθεί. Το IHU ανακοίνωσε ότι είχε καταγράψει το στέλεχος στο GISAID, και το είχε ονομάσει IHU βάσει του ιδρύματος που το είχε ανακαλύψει.
Η προδημοσίευση που τα ξεκίνησε όλα
Η ανακάλυψη, όμως, δεν κατάφερε να γίνει πρωτοσέλιδο. Αιτία για αυτό, ήταν η ταχύτατη εξάπλωση της παραλλαγής Όμικρον που είχε μόλις κάνει την άφιξή της στη Γαλλία και μεταδιδόταν στον πληθυσμό με πρωτόγνωρους ρυθμούς, οδηγώντας στο νέο ρεκόρ των 332.000 κρουσμάτων σε μια μόλις ημέρα, την Τετάρτη. Μέχρι σήμερα, το στέλεχος IHU έχει εντοπιστεί λίγο περισσότερες από δέκα φορές, παρά το γεγονός ότι πιστεύεται πως έκανε την εμφάνισή του λίγες εβδομάδες πριν την Όμικρον.
Όμως λίγο πριν την Πρωτοχρονιά, και συγκεκριμένα στις 29 Δεκεμβρίου, η επιστημονική ομάδα του Ραούλ προχώρησε σε προδημοσίευση των ευρημάτων της στο διαδικτυακό αποθετήριο medRxiv, δίνοντας τον τίτλο «Εμφάνιση στη Νότια Γαλλία ενός νέου στελέχους SARS-CoV-2». Οι προδημοσιεύσεις είναι μελέτες που δεν έχουν ακόμη επικυρωθεί μέσω της αξιολόγησης από ομότιμους, και η ίδια η πλατφόρμα προειδοποιεί ότι οι μελέτες που αναρτώνται σε αυτή «δεν μπορούν να γίνουν η βάση για κλινικές πρακτικές και δεν θα πρέπει να αναπαράγονται από τα ΜΜΕ ως βέβαιες πληροφορίες».
«Έκτακτο!»
Όμως το στέλεχος, που δεν ήταν πια και τόσο νέο, μετά την ανάρτηση της προδημοσίευσης πήρε μια νέα ζωή, με την είδηση του εντοπισμού του να κάνει τον γύρο του κόσμου. Το Thailand Medical News, μια ιστοσελίδα που απευθύνεται σε επαγγελματίες υγείας, ήταν ένα από τα πρώτα μέσα που έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, δημοσιεύοντας άρθρο με τίτλο: «Έκτακτο! Νέες πληροφορίες για το νέο στέλεχος B.1.640.2 που εξαπλώνεται στη νότια Γαλλία. Ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται και το στέλεχος πλέον κυκλοφορεί και στη Μεγάλη Βρετανία!». Η ιστοσελίδα υποστήριξε επίσης ότι 315 άτομα από την περιοχή της Προβηγκίας-Άλπεων-Κυανής Ακτής, όπου βρίσκεται και η Μασσαλία, είχαν διασωληνωθεί.
Ο Έρικ Φέιγκλ-Ντινγκ, ερευνητής της Ομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων, ανάρτησε την προδημοσίευση στο Twitter, όπου την είδαν οι περισσότεροι από 677.000 άνθρωποι που τον ακολουθούν. Έκτοτε έχει διαγράψει την αρχική του ανάρτηση, όμως το νήμα των 11 tweets που δημοσίευσε στη συνέχεια, και στο οποίο επισημαίνει ότι η περιοχή όπου εντοπίστηκε η παραλλαγή IHU «έχει καταγράψει μεγαλύτερη αύξηση των θανάτων σε σχέση με την υπόλοιπη Γαλλία», παραμένει δημοσιευμένο. Όμως σημειώνει: «Δεν είμαι σίγουρος αν για αυτό ευθύνεται η Όμικρον ή η νέα παραλλαγή (είναι ασαφές), όμως τα πράγματα δεν είναι καλά ακόμη κι αν σχετίζεται με την Όμικρον».
Διεθνή ΜΜΕ, ανάμεσά τους το Forbes, η Deutsche Welle και ο Independent, προχώρησαν επίσης σε δημοσιεύσεις για το «νέο» στέλεχος.
Οι απανωτές δημοσιεύσεις στα ΜΜΕ, οδήγησαν τον ΠΟΥ να προχωρήσει επίσης σε σχετική ανακοίνωση την Τετάρτη, λέγοντας ότι έχει ενημερωθεί για το στέλεχος, όμως δεν ανησυχεί ιδιαίτερα για την εμφάνισή του.
«Ανοησίες»
Επιδημιολόγοι και ιολόγοι τοποθετήθηκαν επίσης για την υπόθεση, προσπαθώντας να καθησυχάσουν το κοινό.
Ένας εξ αυτών ήταν και ο καθηγητής Φρανσουά Μπελού, διευθυντής του Ινστιτούτου Γενετικής του UCL. «Σε περίπτωση που κάποιος έτυχε να δει τα tweets του Δρ. Έρικ Ντινγκ ή άλλων τρομολάγνων των νέων στελεχών που ενδεχομένως απογοητεύτηκαν από την Όμικρον και τώρα μιλάνε για νέα παραλλαγή από την κόλαση (B.1.640.2), σας παρακαλώ, ηρεμήστε προς το παρόν…», έγραψε στο Twitter, συνοδεύοντας τους ισχυρισμούς του με δεδομένα και πίνακες σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει το κοινό. Επεσήμανε ότι το πιο πρόσφατο κρούσμα της IHU εντοπίστηκε στις 6 Δεκεμβρίου του 2021 και ότι «δεν εξηγεί την αύξηση των κρουσμάτων στη Νότια Γαλλία», ούτε «έχει στείλει εκατοντάδες ανθρώπους στις ΜΕΘ της Γαλλίας».
Έκλεισε την ανάρτησή του λέγοντας: «Δεν θα βάλω link στις πηγές αυτών των εξωφρενικών ισχυρισμών, αλλά αισθανθείτε ελεύθεροι να ψάξετε το B.1.640.2 στο Google αν θέλετε να εκτεθείτε σε πολλές ανοησίες».
«Σίγουρα δεν αξίζει να ανησυχείτε»
Ο Τομ Πίκοκ, ιολόγος του Κολεγίου Imperial στο Λονδίνο, επίσης τοποθετήθηκε για τον πανικό γύρω από το «νέο στέλεχος». «Πολλά λέγονται γύρω από το B.1.640.2 τις τελευταίες ημέρες – απλώς κρατήστε μερικά πράγματα στο νου σας: το B.1.640.2 είναι στην πραγματικότητα παλιότερο από την Όμικρον – σε όλο αυτό το διάστημα έχουν εντοπιστεί ακριβώς… 20 κρούσματα (σε σύγκριση με τα πάνω από 120 χιλιάδες της Όμικρον σε μικρότερο διάστημα). Σίγουρα δεν αξίζει να ανησυχείτε ιδιαίτερα για αυτό αυτή τη στιγμή…»
Μιλώντας μέσω email στο France 24, ο Πίκοκ επανέλαβε ότι το IHU είναι παλιότερο από την Όμικρον, περιγράφοντάς του «ως κάτι που πραγματικά δεν αξίζει την παραμικρή ανησυχία εκ μέρους του κοινού αυτή τη στιγμή, ιδίως δεδομένης της ύπαρξης της Όμικρον, που είναι πολύ, μα πολύ πιο επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία».
Ζήτημα ονομασίας
Παρά το γεγονός ότι ο Πίκοκ δήλωσε ότι η μελέτη της ομάδας του Ραούλ «είναι μια ικανοποιητική προδημοσίευση και περιγράφει με ακρίβεια 12 κρούσματα που συνδέονται επιδημιολογικά με το αρχικό», επεσήμανε επίσης ότι πιστεύει πως μέρος της αιτίας που η είδηση για το «νέο» στέλεχος IHU έλαβε τόση προσοχή, είναι ο υψηλός αριθμός νοσηλευόμενων σε ΜΕΘ στη Νότια Γαλλία, πράγμα που όμως τόνισε ότι «είναι βέβαιο πως δεν συνδέεται» με την IHU.
Επιπλέον, υπογράμμισε ότι είναι πιθανό μέρος της δημοτικότητας της είδησης να οφείλεται στο γεγονός ότι ο Ραούλ και η ομάδα του ονομάτισαν το στέλεχος. Όταν μια παραλλαγή βαφτίζεται, σημείωσε, τείνει να «προκαλεί περισσότερο ενδιαφέρον στα ΜΜΕ, δημιουργώντας ένα παράξενο περιβάλλον, στο οποίο ξαφνικά τα ΜΜΕ δείχνουν πολλή προσοχή σε ένα στέλεχος που είναι ξεκάθαρο ότι δεν εξαπλώνεται – όπως στην προκειμένη περίπτωση».