Μακρόχρονη και επίπονη αποδεικνύεται η διαδικασία επιλογής του διαδόχου του Κλάους Ρέγκλινγκ, στην κεφαλή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM).
Η θητεία του Γερμανού – ο οποίος βρίσκεται εξαρχής στο τιμόνι τόσο του ESM όσο και του προκατόχου του EFSF (που συνέχισε να υπάρχει) – λήγει τυπικά τον ερχόμενο Οκτώβριο, όμως δεν έχει καταστεί δυνατό μέχρι στιγμής να επιτευχθεί ομοφωνία για το πρόσωπο που θα τον διαδεχθεί.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις τέσσερις χώρες που παρουσίασαν υποψήφιους για τη θέση, έχει αποσυρθεί μόνο η μία (Ολλανδία), ενώ η «μάχη» ανάμεσα στις τρεις άλλες (Ιταλία, Πορτογαλία και Λουξεμβούργο) συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Αποτυπώνοντας, σε ένα ακόμη θέμα, την ύπαρξη διαφορετικών και σε μεγάλο βαθμό ανταγωνιστικών στρατοπέδων στην ΕΕ και την ευρωζώνη.
Ο ρόλος EFSF και ESM στην κρίση
Υπενθυμίζεται ότι ο ρόλος του ESM και του EFSF υπήρξε καθοριστικός κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης που έπληξε τον κόσμο και την Ευρώπη στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Παρά δε το γεγονός ότι αρκετές από τις «συνταγές» που εφάρμοσαν ενδέχεται να προκάλεσαν περισσότερο κακό παρά καλό, οι ηγέτες της ευρωζώνης αποφάσισαν να προχωρήσουν σε αναβάθμισή τους.
Έτσι, με την αναθεώρηση της Συνθήκης, τον Ιανουάριο του 2021, ο ESM σχεδιάζεται ώστε να αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων. Παρά δε το γεγονός ότι δύο ακόμη χώρες δεν έχουν εγκρίνει την αναθεωρημένη Συνθήκη – Γερμανία και Ιταλία – αυτό αναμένεται αργά ή γρήγορα να συμβεί, με στόχο ο διάδοχος του Ρέγκλινγκ να μην έχει «δεμένα τα χέρια» του.
Το δικαίωμα βέτο και η Ιταλία
Ποιος θα είναι, όμως, ο διάδοχος; Με βάση τη Συνθήκη, η επιλογή του απαιτεί τη στήριξη τουλάχιστον του 80%, με τις ψήφους να καθορίζονται κατ’ αναλογία με το κεφάλαιο που έχει συνεισφέρει κάθε χώρα στον ESM. Στην πράξη, λοιπόν, υπάρχουν δύο χώρες, η Γερμανία και η Γαλλία, που διαθέτουν δικαίωμα βέτο, καθώς το ποσοστό τους ξεπερνά το 20%.
Κάτι ανάλογο μπορεί να επιτύχει και η Ιταλία, παρά το γεγονός ότι το δικό της «μερίδιο» ανέρχεται σε 18%. Κι αυτό διότι, όπως εκτιμάται, είναι σε θέση να βρει σύμμαχο ή συμμάχους από μικρότερες χώρες που θα μπορέσουν να της διασφαλίσουν την «αναστέλλουσα μειοψηφία».
Η παραπάνω διαπίστωση έχει ιδιαίτερη σημασία επειδή η Ιταλία παραμένει ανάμεσα στους τρεις διεκδικητές της προεδρίας του ESM. Και όχι μόνο αυτό αλλά, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Politico, αρνείται να αποσύρει τον υποψήφιό της, Μάρκο Μπούτι, έστω και αν στην τελευταία ψηφοφορία συγκέντρωσε τις λιγότερες προτιμήσεις (όπως και ο Ολλανδός Μένο Σνελ στην προηγούμενη, ο οποίος αποσύρθηκε από τη συνέχεια).
Φαβορί ο Πορτογάλος
Πάντως, πάλι με βάση το ρεπορτάζ του Politico, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση του υποψηφίου της Πορτογαλίας, Ζοάο Λεάο. Ενός εκπροσώπου του ευρωπαϊκού Νότου που έχει να παρουσιάσει εξαιρετικά διαπιστευτήρια, καθώς διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην – επιτυχή, όπως θεωρούν οι Βρυξέλλες – έξοδο της χώρας του από την περίοδο των μνημονίων, η οποία ξεκίνησε το 2011, όταν ζήτησε τη βοήθεια του ESM.
«Είναι πολύ σημαντικό να βρεθεί η σωστή αναλογία ανάμεσα στη βελτίωση των δημοσιονομικών μεγεθών, όχι μόνο μέσω των προσεκτικών δημοσιονομικών πολιτικών, αλλά και μέσω των κακών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης και αύξησης της απασχόλησης», είπε ο ίδιος στο Politico, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι «η Πορτογαλία πέτυχε αυτή την ισορροπία». Σημείωσε δε ότι το 2021, κατάφερε να μειώσει το ποσοστό του δημόσιου χρέους της κατά 7,8%, έναντι μέσου όρου 1,6% για την ευρωζώνη.
Ο ESM είναι «το ταμείο σωτηρίας της Ευρώπης (…) Ακόμη και όταν δεν χρησιμοποιείται, είναι σημαντικό γιατί προσφέρει σταθερότητα», πρόσθεσε ο Λεάο, εκτιμώντας πως «η Πορτογαλία έχει καλές πιθανότητες να εκλεγεί» στην ηγεσία. Κάτι τέτοιο δε, όπως είναι φανερό, θα αποτελέσει μια ακόμη επιτυχία του Σοσιαλιστή πρωθυπουργού της, Αντόνιο Κόστα, ο οποίος κέρδισε σαρωτικά και με απόλυτη πλειοψηφία στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές.
Δεν είναι το μόνο «αγκάθι»…
Το σίγουρο είναι ότι το «παζάρι» συνεχίζεται και όλα τα σενάρια παραμένουν ανοιχτά μέχρι τις 16 Ιουνίου, όταν οι διοικητές του ESM θα συνεδριάσουν για να εκλέξουν τον επόμενο διευθύνοντα σύμβουλο του οργανισμού. Ακόμη και αυτό της (περιορισμένης) παράτασης της θητείας του Ρέγκλινγκ, ως ύστατης λύσης.
Εξάλλου, η διαφωνία αναφορικά με το πρόσωπο που θα τον διαδεχθεί δεν είναι η μοναδική. Όπως έγινε γνωστό στις αρχές του μήνα, για του λόγου το αληθές, το Βερολίνο έχει ήδη αρνηθεί την πρόταση των οικονομολόγων του ESM για τη σύσταση ενός ταμείου σταθερότητας με «προίκα» 250 δισ. ευρώ, που θα μπορεί να παρεμβαίνει άμεσα σε περιπτώσεις νέων και έκτακτων χρηματοπιστωτικών κρίσεων.