Εφιάλτης στον δρόμο με τις λεύκες; Kαι στις οθόνες του κινητού μας και στις κινηματογραφικές αίθουσες και στο σαλόνι του σπιτιού μας. Ιστορίες τρόμου, πιο εκκωφαντικές σήμερα από ποτέ. Είναι η στιγμή που νιώθεις ότι σου κόβεται η ανάσα. Σφίγγεται το στομάχι σου, κλείνεις τα μάτια, βάζεις τις φωνές, κρύβεσαι στο πάπλωμα, προσπαθείς να αποδράσεις από το σώμα σου, ουρλιάζεις, χάνεις τη φωνή σου…
Ο καθένας έχει διαφορετική αντίδραση (και ανάγνωση) στον τρόμο. Τον τρόμο μέσα στο σκοτάδι, στην τέχνη που μιμείται τη ζωή. Στα άκρα. Διανύουμε μια εποχή στην οποία οι ταινίες -και οι σειρές- τρόμου αποκτούν ολοένα και περισσότερους θεατές.
Σαν να μην μας έφταναν όλα όσα βιώνουμε στην πραγματική μας ζωή. Ή μήπως αυτός είναι ο μόνος τρόπος τελικά απόδρασης; Mε τη μέθοδο της…ομοιοπαθητικής;
Προσωπικά, μπορεί να τρελαθώ. Αν δω έστω και πέντε λεπτά ένα θρίλερ τρόμου, κλασικό ή σε πρώτη προβολή, μπορεί να μην κλείσω μάτι το βράδυ. Να βλέπω εφιάλτες, να «παίζω» on repeat το ίδιο στιγμιότυπο για μέρες. Έχω μία φίλη που δεν πλησιάζει την τηλεόραση από τον φόβο της… Νομίζει από παιδί ότι θα της επιτεθούν τα… ζόμπι. Και τι κάνουμε τώρα που οι ταινίες τρόμου έγιναν mainstream; Eίναι ένα είδος που εξελίσσεται, έχοντας αυξήσει σε εντυπωσιακό βαθμό τη δημοτικότητά του. Τι μπορεί να κρύβεται, όμως, πίσω από την εμμονή μας με τον φόβο;
Και τι στ’ αλήθεια μπορεί να μας συνταράξει περισσότερο από έναν θανατηφόρο ιό, τον πόλεμο, την τεχνητή νοημοσύνη, την απειλή της κλιματικής αλλαγής; Ο κόσμος θέλει σήμερα να αισθάνεται ασφαλής μέσα στον φόβο του: θα πουν οι «ειδικοί».
Ό,τι βλέπουμε (και νιώθουμε), συμβαίνει στην οθόνη. Και όταν τελειώσουν οι δύο ώρες προβολής, μπορείς να γυρίσεις σπίτι ή να κλείσεις την τηλεόραση, το λάπτοπ, το κινητό. Και να κοιμηθείς ήσυχος.
Μηνύματα
Ελαττωματικές κούκλες με την ψυχή ενός δολοφόνου, αιματοβαμμένοι συμβολισμοί, τελετουργικοί φόνοι, κάποια από τα «συστατικά» στη συνταγή της επιτυχίας. Θέλετε να δούμε έστω τους τίτλους των ταινιών που μας τρόμαξαν το 2022 και που περιμένουμε να δούμε μέσα στη χρονιά που διανύουμε -αν δεν τις έχετε δηλαδή ήδη δει; «Το Μενού», «Bones and all», «Pearl», «Bodies, bodies, bodies», «Μ3GAN», «Barbarian», «Nope», «Watcher»… Ταινίες τρόμου για την ψυχική υγεία, την υψηλή γαστρονομία, τις κοινωνικές τάξεις, τον ρατσισμό έσπασαν ταμεία, όπως συνηθίζουν να λένε οι κριτικοί του σινεμά. Ίσως είναι τελικά ένας τρόπος να περάσεις μηνύματα, χωρίς διδακτισμό, να μιλήσεις για θέματα του σήμερα, χωρίς να φαίνεται ότι κάνεις διάλεξη. Οι ταινίες τρόμου, πάντως, δεν είχαν πάντα την ίδια αντιμετώπιση. Για την ακρίβεια πέρασαν «δύσκολα».
Από τη δεκαετία του ’80, μέχρι και σχετικά πρόσφατα, τα φιλμ με «πρωταγωνιστές» μια κούκλα-δολοφόνο (τον Τσάκι φυσικά), την υποψία ενός φαντάσματος ή έναν περίεργο γείτονα που θέλει να πάρει εκδίκηση, είχαν στο καστ ηθοποιούς άγνωστης προέλευσης, σενάριο τελείως προβλέψιμο και διαλόγους για… γέλια. Ή για κλάματα. Όπως θέλετε, πείτε το – το ίδιο είναι στην προκειμένη.
Και τώρα; Πολλά γίνονται μπλοκμπάστερ, φέρουν διάσημες υπογραφές με περιζήτητους σκηνοθέτες και ηθοποιούς, γίνονται viral, καθώς ομάδες ανθρώπων, σινεφίλ και μη, ανταλλάσσουν απόψεις, κάνουν «spoiler», ντύνονται (και βάφονται) ανάλογα με τους ήρωές τους.
Ο τρόμος σαν απόδραση. Ο φόβος σαν λύτρωση. Ή κάπως έτσι. Ο Στίβεν Κινγκ παραμένει ο μάστερ του είδους. Τα βιβλία του γίνονται μπεστ σέλερ. Και σενάρια ταινιών.
Αν θελήσουμε να θυμηθούμε τις πιο καλτ και κλασικές πλέον ταινίες τρόμου του παρελθόντος, θα σκεφτούμε αυτομάτως «Το μωρό της Ρόζμαρι», τη «Λάμψη», τον «Εξορκιστή», τον «Εφιάλτη στο δρόμο με τις λεύκες», «Η Σιωπή των Αμνών», ιστορίες που στρέφουν τον καθρέφτη στο πρόσωπό μας.
*Σάντυ Τσαντάκη/Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Απογευματινή την Κυριακή 2 Απριλίου