Το 2022 επρόκειτο να είναι το έτος του θριάμβου της Κίνας και του ηγέτη της, Σι Τζινπίνγκ, με την έναρξη της δεύτερης δεκαετίας του τελευταίου στην προεδρία του ασιατικού γίγαντα. Αντιθέτως ήταν η δυσκολότερη χρονιά υπό τον κ. Σι, εν μέσω χάους από την πολιτική της μηδενικής ανοχής στον κορωνοϊό (Zero Covid) και την απότομη εγκατάλειψή της υπό το βάρος των διαδηλώσεων.
Το χάος και η τεράστια πίεση στο σύστημα υγείας σήμερα έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την αρχή της χρονιάς, όταν το Πεκίνο παρουσίασε την επιτυχία των μέτρων περιορισμού της Covid κρατώντας τον κορωνοϊό σε μεγάλο βαθμό μακριά από τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες.
Σε διάστημα ενός έτους, η χαρακτηριστική πολιτική του κ. Σι έχει μετατραπεί από πηγή νομιμότητας για το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα σε μια τεράστια κρίση που απειλεί να το υπονομεύσει.
Καθώς ένα άνευ προηγουμένου κύμα λοιμώξεων και θανάτων φαίνεται να σαρώνει τη χώρα, πολλοί αναρωτήθηκαν γιατί αφού θυσίασε τόσα πολλά υπό τη μηδενική ανοχή και περίμενε τόσο καιρό να τη χαλαρώσει, η κυβέρνηση τελικά άφησε τον ιό να επελάσει σε έναν πληθυσμό προσφέροντας ελάχιστη προειδοποίηση ή προετοιμασία.
Τον Φεβρουάριο όλα φαίνονταν υπό έλεγχο. Οι κινεζικές αρχές είχαν οργανώσει αποτελεσματικά τη λεγόμενη φούσκα για τη διοργάνωση στο Πεκίνο και την ώρα που η μετάλλαξη Όμικρον σάρωνε διεθνώς η Κίνα έμοιαζε με μια νησίδα ασφαλείας. Περήφανο το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα επιδείκνυε την αποτελεσματικότητα των αυστηρών του μέτρων ως παράδειγμα προς μίμηση.
Κανείς όμως (πλην της Βόρειας Κορέας) δεν μιμήθηκε την Κίνα. Αντιθέτως όλες οι άλλες οικονομίες άνοιξαν, με εμβολιασμένο το μεγαλύτερο κομμάτι του Βόρειου Ημισφαιρίου, και την Όμικρον να αποτελεί μια ηπιότερη εκδοχή του κορωνοϊού χωρίς να προξενεί την πίεση των προηγούμενων μεταλλάξεων χάρη και στον καλύτερα πλέον προετοιμασμένο Δυτικό κόσμο, τόσο σε φαρμακευτική όσο και σε νοσοκομειακή αντιμετώπιση.
Αυστηρά lockdown
Την ίδια ώρα η Κίνα ζούσε σε κάτι που έμοιαζε με παράλληλο σύμπαν. Στα μέσα Μαρτίου η Σαγκάη εισήλθε σε αυστηρότατο lockdown, λίγο μετά την ανακοίνωση των αρχών ότι κάτι τέτοιο δεν θα ήταν απαραίτητο. Αντίστοιχοι περιορισμοί επιβλήθηκαν σε πολλά άλλα αστικά κέντρα της Κίνας, από Βορρά προς Νότο.
Το λόκνταουν στη Σαγκάη, που κράτησε για δύο μήνες, αποτέλεσε το σύμβολο της κινεζικής αποτυχίας στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Η οικονομική δραστηριότητα στην οικονομική πρωτεύουσα της Κίνας πάγωσε, με αποτέλεσμα η κινεζική οικονομία να οδηγηθεί σε επώδυνη (για την ίδια και όχι μόνο) συρρίκνωση κατά 2,6% στο β’ τρίμηνο του έτους.
Η πίεση μεγάλωνε καθώς πλησίαζε το κρίσιμο συνέδριο του κομμουνιστικού κόμματος το φθινόπωρο. Οι αντιδράσεις διογκώνονταν καθώς νέο κύμα κορωνοϊού ερχόταν και οι αρχές έμοιαζαν πλέον ανίκανες να το αναχαιτίσουν. Η πρωτοφανής επανεκλογή του Σι στην προεδρία για μια τρίτη θητεία, πέρα από τα ειωθότα, εξόργισε περισσότερο τους απλούς πολίτες, που ένιωσαν την απόσταση από την ηγεσία τους να μεγαλώνει απότομα, ενώ επί γενιές ένιωθαν ότι δεν υπάρχει άλλη οδός από ό,τι επιτάσσει το κόμμα.
Οι δρόμοι άρχισαν να γεμίζουν με διαδηλωτές που αψηφούσαν τους περιορισμούς και την καταστολή και διαμαρτύρονταν κατά των lockdown, ακόμη και κατά του ίδιου του Σι. Για πρώτη φορά έτριξε η μονοκρατορία του κομμουνιστικού κόμματος μέσα στην ηπειρωτική Κίνα (έχοντας παλαιότερα αμφισβητηθεί έντονα στο Χονγκ Κονγκ).
Μια πολύνεκρη πυρκαγιά σε πολυκατοικία σε επαρχιακή πόλη αρκούσε για να ανάψει για τα καλά τη φωτιά των διαδηλώσεων που πλέον σάρωναν όλη την Κίνα. Έξαλλοι διαδηλωτές απαιτούσαν την κατάργηση των περιορισμών.
Το αποτέλεσμα ήταν η αιματηρή καταστολή από τις δυνάμεις ασφαλείας, τους ντυμένους με άσπρες προστατευτικές στολές από την κορφή ως τα νύχια, που απωθούσαν, χτυπούσαν και απομάκρυναν διαδηλωτές.
Ξάφνου, οι κινεζικές αρχές έκαναν το μεγάλο βήμα, και από τη μηδενική ανοχή στον κορωνοϊό προτίμησαν τη μηδενική ανοχή στις διαδηλώσεις, καθώς αυτές αποτελούσαν μεγαλύτερη απειλή για το κόμμα από ό,τι η Covid. Μπροστά στις φωνές να φύγει ο Σι Τζινπίνγκ, που ακούστηκαν στη Σαγκάη, η πολιτική Ζero Covid έπρεπε να εγκαταλειφθεί.
Το κόστος αυτής της απόφασης φαίνεται πλέον μεγάλο. Τα νέα κρούσματα σε ημερήσια βάση εκτιμάται ότι ανέρχονται σε 1 εκατομμύριο, με τα γραφεία κηδειών και τα νεκροτομεία να αντιμετωπίζουν τεράστια ζήτηση. Ούτε λόγος για αντοχή του συστήματος υγείας, παρά την έκτακτη ανέγερση νέων δομών από το κράτος. Ο αγώνας κόντρα στον κορωνοϊό, στα τέλη του 2022 μοιάζει πια χαμένος για την Κίνα.
Η σημασία για το Κόμμα
Για σχεδόν τρία χρόνια, ο χαμηλός αριθμός κρουσμάτων Covid και ο αριθμός των θανάτων της Κίνας σε σύγκριση με χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούνταν ως μέτρο της αξίας και της νομιμότητας του κόμματος.
Τώρα, η πραγματική κλίμακα της επιδημίας και των θανάτων θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρό πλήγμα στην αξιοπιστία μιας κυβέρνησης που είχε δικαιολογήσει τρία χρόνια επώδυνων περιορισμών με το σκεπτικό ότι ήταν απαραίτητοι για να σωθούν ζωές.
Ορισμένες μελέτες έχουν υπολογίσει ότι το απότομο και ανεπαρκώς προετοιμασμένο άνοιγμα της Κίνας θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχεδόν 1 εκατομμύριο θανάτους – κοντά στον αριθμό των θανάτων από τον κορωνοϊό στις ΗΠΑ.
Καθώς η Κίνα εισέρχεται στον τέταρτο – και πιο σκοτεινό – πανδημικό χειμώνα της, η μηδενική ανοχή είναι… κλινικά νεκρή, αλλά οι συνέπειες από την απότομη εγκατάλειψή της ίσως στοιχειώσουν τη χώρα τον επόμενο χρόνο.