«Αξονικό, ενοποιητικό στοιχείο σε όλες τις ψηφίδες του ελληνισμού παρέμενε η Ορθοδοξία, σε αδιάλυτη ενότητα με την έννοια του Ρωμιού, του Γραικού, του Έλληνα. Για τούτο αυτές τις άγιες ημέρες του Αυγούστου, πανηγύριζαν ομοίως οι Έλληνες του Πόντου, οι Έλληνες των Νήσων, οι Έλληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας και, βεβαίως, οι βλαχόφωνοι Έλληνες. Ο εορτασμός τους αποτελούσε πάντοτε έως και σήμερα ένδειξη της βαθιάς πίστης τους, αλλά και ανανέωση των στενών δεσμών της κοινότητας. Είναι αυτοί οι δύο αρμοί που επέτρεψαν την επιβίωσή του βλαχόφωνου ελληνισμού και τη διατήρηση της εθνικής του συνείδησης, στην μακρά περίοδο του τουρκικού ζυγού».
Τα παραπάνω τόνισε ο γενικός γραμματέας της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας (ΔΣΟ), Μέλος της Βουλής των Ελλήνων, δρ Μάξιμος Χαρακόπουλος στην εκδήλωση για την παρουσίαση του Τόμου «ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ: Οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο», που πραγματοποιήθηκε στον Προαύλιο χώρο της Εκκλησίας της Μεγάλης Παναγιάς, στη Σαμαρίνα των Γρεβενών.
Ο Μάξιμος Χαρακόπουλος στην ομιλία του υπογράμμισε ότι «οι Βλάχοι συμμετέχουν σε όλα τα προεπαναστατικά κινήματα, ενώ Βλάχοι έμποροι, τεχνίτες και λόγιοι διαπρέπουν στις ακμάζουσες ελληνικές παροικίες της δυτικής Ευρώπης, των παραδουνάβιων Ηγεμονιών, του Ευξείνου Πόντου, της Αιγύπτου. Και είναι αυτοί που ως εθνικοί ευεργέτες θα στηρίξουν την πατρίδα με σπουδαία εκπαιδευτικά και άλλα ιδρύματα, όπως οι Ζάππα, ο Σίνας, ο Αρσάκης, ο Στουρνάρας, αλλά και τον ελληνικό στρατό, όπως έπραξε ο Γεώργιος Αβέρωφ.
» Οι Βλάχοι, επίσης, βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της μεγάλης εθνικής επανάστασης του 1821 με εμβληματικούς αγωνιστές όπως ο Γιωργάκης Ολύμπιος. Και συνέχισαν τον αγώνα τους για την απελευθέρωση, δίνοντας το παρών σε κάθε επαναστατική ενέργεια, σε κάθε πολεμική αντιπαράθεση με τους σφετεριστές της ελευθερίας, στις νίκες αλλά και στις ματαιώσεις. Όπως αυτή της Βορείου Ηπείρου, όπου ένας Βλάχος, ο Γεώργιος Ζωγράφος, υπήρξε ο Πρόεδρος της Προσωρινής Κυβέρνησης της Αυτονόμου Βορείου Ηπείρου».
Η υπόθεση της Αγίας Σοφίας είναι ανοικτή
Ο επικεφαλής της ΔΣΟ μιλώντας για την έκδοση του Τόμου για τους Ναούς της Αγίας Σοφίας υπογράμμισε ότι «με προγραμματισμένες παρουσιάσεις σε πολλές χώρες, σε πολλά κοινοβούλια, σε πολλές έδρες ανώτατων θρησκευτικών ηγετών θέλαμε και θέλουμε αυτό το βιβλίο να προκαλέσει έναν επικοινωνιακό θόρυβο. Να καταδείξει ότι η υπόθεση της Αγίας Σοφίας είναι ανοικτή. Ότι η αυθαιρεσία μιας εξουσίας που τιμά το δίκαιο της ισχύος παραπάνω από την ισχύ του δικαίου και της αλήθειας δεν είναι δυνατόν να γίνει αποδεκτή από τον σύγχρονο κόσμο. Ακόμη κι αν αυτός ο κόσμος όπως βλέπουμε συχνά βάζει μπροστά τα μικροσυμφέροντα, οικονομικά και γεωστρατηγικά, από την ίδια την αλήθεια και το δίκαιο.
» Η πανδημία, όμως, που πάγωσε για καιρό την κανονική ροή της παγκόσμιας καθημερινότητας, και κατόπιν ο τραγικός πόλεμος στις στέπες της Ουκρανίας, που μας πληγώνει αφάνταστα, καθώς διεξάγεται μεταξύ ομοδόξων, πνευματικών τέκνων του Βυζαντίου, καθυστέρησε τον προγραμματισμό μας. Και σε αυτές τις συνθήκες ωστόσο δεν μένουμε αδρανείς. Ήδη έχουμε προχωρήσει στην παρουσίαση του Τόμου στην Αθήνα, στο Μιλάνο, στην Φλωρεντία, στο ακριτικό Διδυμότειχο, σε λίγες μέρες στη Βενετία στο Παγκόσμιο Βυζαντινολογικό Συνέδριο και ακολουθεί η παρουσίαση στην έδρα του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών και μια σειρά από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
» Και εδώ από την Σαμαρίνα, το σημείο αναφοράς για τον βλαχόφωνο ελληνισμό, θέλω να τονίσω ότι είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε ότι είναι δυνατόν για τη διάδοση του μηνύματος γιατί γνωρίζουμε ότι οι αντιξοότητες είναι πρόσκαιρες, ο σκοπός μας όμως έχει διαχρονική αξία».