Νίκος Μιχαλόπουλος
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο την κλιματική ουδετερότητα της Γηραιάς Ηπείρου έως το 2050 με μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Επιπροσθέτως στις 24 Ιουνίου 2021 ψηφίστηκε ο νέος νόμος για το κλίμα που επιταχύνει τον στόχο μείωσης των εκπομπών για το 2030 από 40% σε τουλάχιστον 55% – ποσοστό που μπορεί να ανέλθει στην πράξη στο 57%.
Ο κανονισμός αυτός για τις δεσμευτικές ετήσιες μειώσεις εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θέτει εθνικούς στόχους και εφαρμόζει τις δεσμεύσεις της Συμφωνίας του Παρισιού.
Η δυνατότητα περικοπής εκπομπών διαφέρει από χώρα σε χώρα, γι’ αυτό ο καθορισμός των στόχων βασίζεται στο ΑΕΠ της κάθε χώρας. Οι στόχοι για το 2030 κυμαίνονται από 0% έως 40%, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005 και είναι εναρμονισμένοι με τον γενικό στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών κατά 30%.
|
Χώρα |
Στόχος 2030 |
|
Λουξεμβούργο |
-40% |
|
Σουηδία |
-40% |
|
Δανία |
-39% |
|
Φινλανδία |
-39% |
|
Γερμανία |
-38% |
|
Γαλλία |
-37% |
|
Βρετανία |
-37% |
|
Ολλανδία |
-36% |
|
Αυστρία |
-36% |
|
Βέλγιο |
-35% |
|
Ιταλία |
-33% |
|
Ιρλανδία |
-30% |
|
Ισπανία |
-26% |
|
Κύπρος |
-24% |
|
Μάλτα |
-19% |
|
Πορτογαλία |
-17% |
|
Ελλάδα |
-16% |
|
Σλοβενία |
-15% |
|
Τσεχία |
-14% |
|
Εσθονία |
-13% |
|
Σλοβακία |
-12% |
|
Λιθουανία |
-9% |
|
Πολωνία |
-7% |
|
Κροατία |
-7% |
|
Ουγγαρία |
-7% |
|
Λετονία |
-6% |
|
Ρουμανία |
-2% |
|
Βουλγαρία |
0% |
Όπως προκύπτει από τον παραπάνω πίνακα, οι δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών ρύπων ανά χώρα είναι δυσανάλογες και η χώρα μας μάλιστα βρίσκεται στην 17η θέση. Ειδικότερα οι νέοι στόχοι της Επιτροπής για τη μείωση των ορίων του 2021 για τις εκπομπές CO2 από νέα αυτοκίνητα και ημιφορτηγά κατά 15% από το 2025 και κατά 30% από το 2030 (πρότυπα εκπομπών Euro 7).
Ουσιαστικά η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγκάζει την αυτοκινητοβιομηχανία να στραφεί βίαια στην ηλεκτροκίνηση για να πετύχει τους στόχους.
Και εδώ προκύπτουν τα προβλήματα εφαρμογής των πολιτικών και επίτευξης των υπερφιλόδοξων στόχων. Προφανώς, το βιωτικό επίπεδο των χωρών της ΕΕ είναι διαφορετικό. Παράλληλα πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα βασίζουν την παραγωγή ενέργειας σε ορυκτά καύσιμα.
Οι επιφυλάξεις από τους κατασκευαστές αυτοκινήτων
Οι πιο πρόσφατες επιφυλάξεις εκφράστηκαν από έναν από τους σημαντικότερους υποστηρικτές της ηλεκτροκίνησης, τον Διευθύνων Σύμβουλο του ομίλου Volkswagen Herbert Diess, ο οποίος παραδέχεται πως «στην Ευρώπη είναι σχεδόν αδύνατο να πούμε αντίο στους κινητήρες εσωτερικής καύσης», σημειώνοντας παράλληλα πως «τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα έχουν νόημα μόνο εάν η ενέργεια είναι ανανεώσιμη», υπογραμμίζοντας πως «χώρες που βασίζουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στον άνθρακα, δεν έχει νόημα να πουλάνε ηλεκτρικά οχήματα».
Με αφορμή την συνέντευξη τύπου για την επέτειο του πρώτου έτους της Stellantis, ο Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου Carlos Tavares επισήμανε πως η κατάργηση των κινητήρων εσωτερικής καύσης, ενώ εξέφρασε την ανησυχία του για τις τιμές των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, οι οποίες δεν φαίνεται να εξισώνονται γρήγορα με αυτές των θερμικών, στερώντας την δυνατότητα από την μεσαία τάξη να αγοράσει καινούργιο αυτοκίνητο.
Ο CEO της Renault, Luca De Meo, ο οποίος παρόλο που πρόσφατα ανακοίνωσε τον πλήρη εξηλεκτρισμό της μάρκας έως το 2030, ζητάει πενταετή παράταση για την κατάργηση των θερμικών κινητήρων, έως το 2040 καθώς επιφυλάσσεται για την ύπαρξη επαρκούς δικτύου φόρτισης και για ευνοϊκές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Δύο παράγοντες που μπορεί να λειτουργήσουν ανασταλτικά στην ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης.
Αλλά ας μην ξεχνάμε και παλαιότερα, τις δηλώσεις του προέδρου της Toyota, Akio Toyoda που τόνισε πως «Για την επίτευξη της ουδετερότητας, ο εχθρός είναι το διοξείδιο του άνθρακα και όχι ο κινητήρας εσωτερικής καύσης. Για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, είναι απαραίτητο να έχουμε πρακτικές και βιώσιμες πρωτοβουλίες που να συμβαδίζουν με διαφορετικές καταστάσεις σε διάφορες χώρες και περιοχές». Ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί στις θέσεις εργασίας που θα χαθούν με την ηλεκτροκίνηση.
Τέλος ο CEO του BMW Group και πρόεδρος της ACEA (Ευρωπαϊκή Ένωση Κατασκευαστών Αυτοκινήτων) επισήμανε τους κινδύνους της αγοράς που συνδέονται με την υπερβολικά γρήγορη εγκατάλειψη παραδοσιακών κινητήρων, υπογραμμίζοντας τις αποκλίσεις, ιδίως γεωγραφικές, στις τάσεις ηλεκτροδότησης τα επόμενα 15 χρόνια.
Η θέση της Ευρώπης
Παρόλα αυτά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δείχνει αμετακίνητη στις θέσεις της για την άμεση μετάβαση στην ηλεκτρική κινητικότητα με φόντο την ουδετεροποίηση από άνθρακα, αψηφώντας τους παραπάνω κινδύνους που μπορεί να γυρίσουν μπούμερανγκ, δυναμιτίζοντας τον φιλόδοξο στόχο.
Αν αναλύσουμε τους ανασταλτικούς παράγοντες που δημιουργούν τις επιφυλάξεις στους παράγοντες της αυτοκινητοβιομηχανίας θα διαπιστώσουμε πως όλα πάνε λάθος.
- Η Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς να χρονοτριβήσει, πρέπει να δώσει τεχνογνωσία και χρήματα για επενδύσεις σε ΑΠΕ στις χώρες που βασίζονται ενεργειακά στα ορυκτά καύσιμα, ώστε πολύ νωρίτερα από το 2035 να είναι σε θέση το δίκτυο τους να τροφοδοτήσει τον στόλο των ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
- Η παραγωγή των μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων βασίζεται στο λίθιο και το κοβάλτιο, δύο στοιχεία που σύμφωνα με τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, ανατιμώνται συνεχώς και δεν αφήνουν περιθώρια εξίσωσης τιμών θερμικών – ηλεκτρικών. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα έχουν μικρό περιθώριο κέρδους για τους κατασκευαστές, επομένως είναι απαγορευτικό να ενσωματώσουν μέρος της ζημιάς στο προϊόν και παράλληλα η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να επιδοτεί για πάντα την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων. Η πολιτική δεν μπορεί να κάνει καμία παρέμβαση, καθώς η ελεύθερη οικονομία είναι αυτόνομη και λειτουργεί ανεξάρτητα. Εφόσον παραμείνουν οι τιμές σε αυτά τα επίπεδα, η αγορά ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου καθίσταται απαγορευτική για τον μέσο Ευρωπαίο πολίτη.
- Διανύοντας μια νέα ενεργειακή κρίση, η οποία δεν ξέρουμε πως και πότε θα εξομαλυνθεί, δεν υπάρχουν ευνοϊκές τιμές ενέργειας. Παράγοντας σημαντικός για την επιλογή ηλεκτρικού αυτοκινήτου από τον δυνητικό πελάτη, προκειμένου να κάνει απόσβεση της αξίας του σε μερικά χρόνια. Από την άλλη ένα πρόβλημα είναι η αυτονομία των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Το δίκτυο φόρτισης βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό στάδιο με την ACEA να πιέζει την Ευρωπαϊκή Ένωση για άμεση ανάπτυξη του καθώς ο χρόνος πιέζει.
- Είναι γεγονός πως η ηλεκτροκίνηση θα καταργήσει παραδοσιακές θέσεις εργασίας του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα. Ωστόσο σε αυτόν τον παράγοντα η Ευρωπαϊκή Ένωση κινήθηκε καλά, δίνοντας κίνητρα για την εγκατάσταση των απαιτούμενων Gigafactories στην Γηραιά Ήπειρο, η οποία έχει ξεπεράσει σε αριθμό τις ΗΠΑ και κυνηγάει την Κίνα. Ωστόσο πάλι υπάρχουν αντιδράσεις με τον CEO του ομίλου VW, Herbert Diess, να ισχυρίζεται πως για να επιτευχθεί ο όγκος παραγωγής ηλεκτρικών αυτοκινήτων από την στιγμή κατάργησης των θερμικών κινητήρων θα απαιτηθεί διπλασιασμός των υπαρχόντων μονάδων, σημειώνοντας πως είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί.
- Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εστιάσει στην ηλεκτροκίνηση, αποκλείοντας σημαντικές εναλλακτικές λύσεις, όπως βιοκαύσιμα, συνθετικά καύσιμα και υδρογόνο. Λύσεις που θα μπορούσαν να ευνοήσουν την ουδετεροποίηση από άνθρακα έως το 2050, δημιουργώντας παράλληλα νέες θέσεις εργασίας και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη.
- Στην ελεύθερη οικονομία, ο καταναλωτής ορίζει τις συνήθειες του και η παραγωγή ακολουθεί. Εφόσον η ζήτηση για θερμικά αυτοκίνητα είναι υψηλή, ο παραγωγός (στην προκειμένη περίπτωση η κάθε αυτοκινητοβιομηχανία) θα πρέπει να είναι σε θέση να ικανοποιήσει την ζήτηση και τις ανάγκες των καταναλωτών. Καμία πολιτική απόφαση δεν μπορεί να επιβάλλει αλλαγή μιας καταναλωτικής συνήθειας.
Η επιτυχία της ηλεκτρικής κινητικότητας είναι αλληλένδετη με την κατανάλωση, δηλαδή με την απορρόφηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων από την μάζα. Όσα σχέδια για την εφαρμογή της και να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την βεβιασμένη μετάβαση, εφόσον δεν πουληθούν αρκετά νέα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Εφόσον ο Ευρωπαίος πολίτης επιλέξει αναγκαστικά να κρατήσει το θερμικό του και ίσως ρυπογόνο αυτοκίνητο, ο φιλόδοξος στόχος θα γυρίσει μπούμερανγκ, αφήνοντας έκθετη την πολιτική ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επιβαρύνοντας το κλίμα.
Συμπερασματικά, η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση είναι μια απαιτητική και πολύπλοκη διαδικασία, στην οποία οι πολιτικές υστερούν, κυρίως λόγω άγνοιας των ιδιαιτεροτήτων της αυτοκινητοβιομηχανίας από τους εμπλεκόμενους πολιτικούς. Για να επιτευχθεί απροβλημάτιστα το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ομαλή μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση, πρέπει να ορίσει άμεσα ως επικεφαλής έναν τεχνοκράτη εκπρόσωπο της αυτοκινητοβιομηχανίας, που να αναγνωρίζει τους κινδύνους και να διαθέτει την απαιτούμενη ευελιξία.
Τέλος, θα ήθελα να τονίσω πως κανένας δεν είναι εναντίον της ηλεκτροκίνησης και φυσικά ούτε οι αυτοκινητοβιομηχανίες, καθώς αναγνωρίζουν όλοι τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Άλλωστε ο πρώτος τομέας που έβαλε πλάτη σε αυτήν την προσπάθεια με θυσίες και πολλές επενδύσεις είναι η αυτοκινητοβιομηχανία. Απλά αυτή η μετάβαση πρέπει να γίνει ομαλά και όχι βεβιασμένα.