Οι ιοί “ζόμπι” που παρέμειναν για 48.500 χρόνια παγωμένοι στο έδαφος θα μπορούσαν να ξαναζωντανέψουν καθώς ο μόνιμος παγετώνας λιώνει λόγω της κλιματικής αλλαγής, προειδοποιούν οι επιστήμονες.
Οι αισθητά θερμότερες θερμοκρασίες στην Αρκτική ήδη ξεπαγώνουν το μόνιμο στρώμα πάγου της περιοχής, το μόνιμα παγωμένο στρώμα κάτω από την επιφάνεια της Γης.
Οι ερευνητές προσπαθούν τώρα να εκτιμήσουν πόσο μεγάλο κίνδυνο ενδέχεται να αποτελούν για τον άνθρωπο τα βακτήρια και οι ιοί που έχουν παγιδευτεί στο εσωτερικό του – και αναβιώνουν προσεκτικά ορισμένα από αυτά κατά τη διαδικασία.
“Ευτυχώς, μπορούμε εύλογα να ελπίζουμε ότι μια επιδημία που προκαλείται από ένα αναβιωμένο προϊστορικό παθογόνο βακτήριο θα μπορούσε να ελεγχθεί γρήγορα από τα σύγχρονα αντιβιοτικά που έχουμε στη διάθεσή μας […] παρόλο που τα βακτήρια που φέρουν γονίδια ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά φαίνεται να είναι εκπληκτικά διαδεδομένα στον μόνιμο παγετό”, έγραψαν οι συγγραφείς μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο στο περιοδικό Viruses.
Προειδοποίησαν ότι “η κατάσταση θα ήταν πολύ πιο καταστροφική στην περίπτωση φυτικών, ζωικών ή ανθρώπινων ασθενειών που προκαλούνται από την αναβίωση ενός αρχαίου άγνωστου ιού” για τον οποίο δεν θα υπήρχε άμεσα διαθέσιμη ειδική θεραπεία ή εμβόλιο.
Η απόψυξη του μόνιμου πάγου στη Σιβηρία έχει ήδη συνδεθεί με κρούσματα άνθρακα σε ταράνδους, καθώς τα εξαιρετικά θερμά καλοκαίρια εκεί προκάλεσαν την επανεμφάνιση αρχαίων σπορίων άνθρακα από ταφικά μνημεία των ζώων.
Σε αυτή την τελευταία μελέτη, ο Γάλλος ερευνητής Jean-Michel Claverie και η ομάδα του ανέφεραν ότι κατάφεραν να απομονώσουν και να αναβιώσουν αρκετούς αρχαίους ιούς από το μόνιμο στρώμα πάγου, συμπεριλαμβανομένου ενός γιγαντιαίου στελέχους ιού (Pithovirus) που βρέθηκε σε δείγμα μόνιμου πάγου ηλικίας 27.000 ετών που περιείχε πολύ μαλλί μαμούθ.
Οι περισσότεροι από τους ιούς που απομονώθηκαν ανήκαν στην οικογένεια Pandoraviridae, μια οικογένεια ιών με δίκλωνο DNA που μολύνουν αμοιβάδες – πολύ μικρούς, απλούς οργανισμούς που αποτελούνται από ένα μόνο κύτταρο.
Άγνωστοι ιοί που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί
“Αυτή η μελέτη επιβεβαιώνει την ικανότητα των μεγάλων ιών DNA που μόλυναν την ακανθαμοιβάδα να παραμένουν μολυσματικοί μετά από περισσότερα από 48.500 χρόνια που πέρασαν σε βαθύ μόνιμο παγετό”, έγραψαν οι ερευνητές.
Για λόγους ασφαλείας, ο Claverie και η ομάδα του έχουν επικεντρωθεί στην αναβίωση προϊστορικών ιών που στοχεύουν μονοκύτταρες αμοιβάδες και όχι ζώα ή ανθρώπους.
Άλλοι επιστήμονες στη Ρωσία κυνηγούν επί του παρόντος “παλαιοϊούς” απευθείας από τα διατηρημένα στο μόνιμο παγετό λείψανα μαμούθ, μαλλιαρών ρινόκερων ή προϊστορικών αλόγων.
“Χωρίς την ανάγκη να ξεκινήσουμε ένα τόσο ριψοκίνδυνο εγχείρημα, πιστεύουμε ότι τα αποτελέσματά μας με τους ιούς που μολύνουν την Acanthamoeba μπορούν να εξαχθούν σε πολλούς άλλους ιούς DNA που είναι ικανοί να μολύνουν ανθρώπους ή ζώα”, έγραψαν ο Claverie και η ομάδα του.
Προειδοποίησαν ότι είναι πιθανό να απελευθερωθούν άγνωστοι ιοί καθώς θα ξεπαγώνει ο μόνιμος παγετώνας.
“Πόσο καιρό αυτοί οι ιοί θα μπορούσαν να παραμείνουν μολυσματικοί μόλις εκτεθούν σε εξωτερικές συνθήκες (υπεριώδες φως, οξυγόνο, θερμότητα) και πόσο πιθανό είναι να συναντήσουν και να μολύνουν έναν κατάλληλο ξενιστή στο διάστημα αυτό, είναι ακόμη αδύνατο να εκτιμηθεί”, ανέφεραν.
“Αλλά ο κίνδυνος είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί στο πλαίσιο της υπερθέρμανσης του πλανήτη, στο οποίο η απόψυξη του μόνιμου πάγου θα συνεχίσει να επιταχύνεται και περισσότεροι άνθρωποι θα κατοικήσουν την Αρκτική στον απόηχο των βιομηχανικών εγχειρημάτων”.