Πολλά είδη πιθήκων είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν πέτρες, για παράδειγμα για να σπάσουν σκληρούς καρπούς ή να σκαλίσουν το χώμα για ρίζες.
Όπως φαίνεται όμως κάποια είδη έχουν βρει και λιγότερο χρηστικές εφαρμογές που φτάνουν μέχρι την αυτοϊκανοποίηση.
Μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Ethology καταγράφει την περίπτωση μιας ομάδας μακάκων στην Ινδονησία που τρίβουν πέτρες στα γεννητικά τους όργανα. Η πρακτική συνδέεται με ενδείξεις διέγερσης που δεν έχουν παρατηρηθεί κατά τη χρήση άλλων εργαλείων, λένε οι ερευνητές.
Με άλλα λόγια, οι μακάκοι φαίνεται ότι επιδίδονται σε «αυνανισμό με τη βοήθεια εργαλείων» δηλώνει στους New York Times η Καμίλα Τσένι, διδακτορική φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Λέθμπριτζ στον Καναδά.
Εργαλεία απόλαυσης
Τις τελευταίες δεκαετίες οι βιολόγοι ανακαλύπτουν όλο και περισσότερα παραδείγματα ζώων που χρησιμοποιούν εργαλεία, από χιμπατζήδες που μαζεύουν τερμίτες με κλαδιά, μέχρι βίδρες που σπάνε όστρακα με πέτρες και κοράκια που ξετρυπώνουν προνύμφες εντόμων με μυτερά ξυλάκια.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις τα εργαλεία εξυπηρετούν την ανάγκη για τροφή και επιβίωση –κάτι που δεν συμβαίνει στην περίπτωση των μακάκων.
Όπως αποδεικνύεται, οι πίθηκοι μπορούν χρησιμοποιούν εργαλεία απλώς για την απόλαυση. Μια πρακτική που «αναμφίβολα δεν είναι προσαρμοστική ή χρήσιμη», όπως λέει η Τσένι.
Στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής της, η ερευνήτρια και οι συνεργάτες της συγκέντρωσαν παρατηρήσεις για τους ταινιώδεις μακάκους (Macaca fascicularis) που ζουν ελεύθεροι μέσα και γύρω από το Ιερό Δασικό Καταφύγιο Πιθήκων στο Ούμπουντ του νησιού Μπαλί στην Ινδονησία.
Οι ζωολόγοι είχαν προηγουμένως παρατηρήσεις ότι τα ζώα συνηθίζουν να σηκώνουν πέτρες και να παίζουν μαζί τους χωρίς προφανή λόγο.
Σε άλλες περιπτώσεις, ο λόγος ήταν μάλλον προφανής: οι πέτρες χρησιμεύουν και ως «σεξουαλικό βοήθημα», όπως λένε οι ερευνητές.
Νεανική ασχολία
Παρατηρήσεις που συγκεντρώθηκαν για 173 μακάκους έδειξαν ότι οι νεαροί αρσενικοί μακάκοι έτριβαν πέτρες στα γεννητικά τους όργανα πολύ πιο συχνά από τα ώριμα αρσενικά, ειδικά αν έβλεπαν άλλους μακάκους να ζευγαρώνουν κοντά τους. Επιπλέον, ήταν σαφές ότι διεγείρονταν σεξουαλικά από το παιχνίδι τους. Τέτοιες συμπεριφορές δεν έχουν καταγραφεί σε άλλες περιπτώσεις χρήσης εργαλείων, κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για σεξουαλική πρακτική.
Κανείς δεν γνωρίζει πώς οι μακάκοι άρχισαν να επιδίδονται σε υποβοηθούμενο αυνανισμό, ωστόσο οι ερευνητές εικάζουν πως τα ζώα μπορεί να ανακάλυψαν την πρακτική καθώς έπαιζαν με πέτρες.
«Ίσως υπάρχει ένα φαινόμενο μετασχηματισμού από το παιχνίδι μέχρι τη χρήση εργαλείων» λέει η Τσένι.
Πάντως οι μακάκοι του Μπαλί δεν είναι το πρώτο ζώο που συλλαμβάνεται να αυνανίζεται με αντικείμενα. Μπορείτε για παράδειγμα το βίντεο ενός ερεθισμένου δελφινιού που τρίβει τα γεννητικά του όργανα σε ένα τυλιγμένο στρωματάκι.