Αστρονόμοι που χαρτογράφησαν για πρώτη φορά νέφη αερίου και σκόνης στον Γαλαξία ανακάλυψαν μια πελώρια κοιλότητα στο Διάστημα.
Το σφαιρικό κενό, στο οποίο η πυκνότητα ύλης είναι ασυνήθιστα χαμηλή, έχει πλάτος 500 έτη φωτός και βρίσκεται ανάμεσα στους αστερισμούς του Ταύρου και του Περσέα στον ουρανό του βόρειου ημισφαιρίου.
Όπως αναφέρει η ερευνητική ομάδαστο Astrophysical Journal Letters, η ασυνήθιστη κοιλότητα μάλλον σχηματίστηκε από εκρήξεις υπερκαινοφανών αστέρων (σουπερνόβα) πριν από περίπου δέκα εκατομμύρια χρόνια.
Η θέση της κοιλότητας στον Γαλαξία. Τα νέφη του Περσέα και του Ταύρου εμφανίζονται με κόκκινο και μπλε αντίστοιχα (Alyssa Goodman/Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian)
«Έχουμε δύο υποψήφιες θεωρίες: είτε εξερράγη ένα σουπερνόβα στο κέντρο αυτής της φούσκας και έσπρωξε προς τα έξω το αέριο, σχηματίζοντας αυτό που ονομάσαμε ‘Υπερκέλυφος Ταύρου – Περσέα’, είτε επρόκειτο για μια σειρά εκρήξεων που δημιούργησε το κενό στην πάροδο εκατομμυρίων ετών» λέει ο Σμιούελ Μπάιαλι του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν, επικεφαλής της μελέτης.
Τα αέρια που εκτοπίστηκαν από την έκρηξη ή τις εκρήξεις δημιούργησαν τελικά τα νέφη αερίου του Ταύρου και του Περσέα, τα οποία χαρτογραφήθηκαν για πρώτη φορά από τους ερευνητές σε τρεις διαστάσεις.
Σε αυτές τις περιοχές όπου η πυκνότητα της ύλης είναι μεγάλη, μεγάλες μάζες αερίου καταρρέουν κάτω από το ίδιο τους το βάρος και σχηματίζουν νέα άστρα.
«Εκατοντάδες άστρα σχηματίζονται ή υπάρχουν ήδη στην επιφάνεια αυτής της γιγάντιας φούσκας» λέει ο δρ Μπάιαλι. «Όταν ένα άστρο πεθαίνει, το σουπερνόβα του προκαλεί μια αλυσίδα γεγονότων που μπορεί τελικά να οδηγήσει στη γέννηση νέων άστρων».
Ο τρισδιάστατος χάρτης της σφαιρικής κοιλότητας και των νεφών αερίου που τις περιβάλλουν βασίστηκε σε δεδομένα του ευρωπαϊκού διαστημικού τηλεσκοπίου Gaia.
Μάλιστα οι χάρτες των νεφών παρουσιάζονται για πρώτη φορά και σε εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας, επιτρέποντας σε άλλους αστρονόμους να τα περιεργαστούν σαν να τα είχαν μπροστά τους.
Γιατί όμως έχει σημασία η χαρτογράφηση των νεφών αερίου και σκόνης στον Γαλαξία;
«Υπάρχουν πολλές θεωρίες για το πώς το αέριο αναδιατάσσει τον εαυτό του για να σχηματίσει άστρα» εξηγεί η Κάθριν Ζούκερ, επίσης μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Στο παρελθόν οι αστρονόμοι δοκιμάζουν αυτές τις θεωρίες με προσομοιώσεις, αυτή όμως είναι η πρώτη φορά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πραγματικές 3D απεικονίσεις για να συγκρίνουμε τη θεωρία με τις παρατηρήσεις και να εκτιμήσουμε ποιες θεωρίες λειτουργούν καλύτερα.
«Μπορούσαμε εδώ και δεκαετίες να βλέπουμε αυτά τα σύννεφα, δεν γνωρίζαμε όμως το πραγματικό σχήμα, το πάχος ή το βάθος τους. Δεν ήμασταν καν βέβαιοι για το πόσο μακριά βρίσκονται».
«Τώρα γνωρίζουμε πού βρίσκονται με αβεβαιότητα μόλις 1%, κάτι που μας επέτρεψε να διακρίνουμε το κενό ανάμεσά τους».
Οι τεχνικές λεπτομέρειες της δημιουργίας των χαρτών για τα νέφη του Ταύρου και του Περσέα παρουσιάζονται σε ξεχωριστή δημοσίευση στο Astrophysical Journal.