«Γυναίκα διαβάζει βιβλίο, κάτω από νυχτερινό ουρανό, ονειρική ατμόσφαιρα» πληκτρολογώ στη λειτουργία Text 2 Dream της Deep Dream Generator. Σε λιγότερο από ένα λεπτό, μου επιστρέφεται μια εικόνα που δείχνει αυτό που έχω περιγράψει. Καλώς ήρθατε στον κόσμο της δημιουργίας εικόνων τεχνητής νοημοσύνης, όπου μπορείτε να δημιουργήσετε κάτι που επιφανειακά μοιάζει με κορυφαίο έργο τέχνης χρησιμοποιώντας μόνο μερικές οδηγίες κειμένου, ακόμη και αν στην πραγματικότητα οι ικανότητές σας δεν ξεπερνούν το να παίζετε «κρεμάλα».
Αυτά γράφει η Sarah Shaffi στον Guardian.
Η δημιουργία εικόνων με τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται να είναι παντού: στο TikTok, το δημοφιλές φίλτρο AI Manga σας δείχνει πώς μοιάζετε στο ιαπωνικό στυλ κόμικς, ενώ οι άνθρωποι το χρησιμοποιούν μαζικά για να δημιουργήσουν εικόνες για τα πάντα, από λογότυπα εταιρειών μέχρι εικονογραφημένα βιβλία. Έχει ήδη χρησιμοποιηθεί από έναν μεγάλο εκδοτικό οίκο: η εταιρεία επιστημονικής φαντασίας Tor ανακάλυψε ότι ένα εξώφυλλο που είχε δημιουργήσει είχε χρησιμοποιήσει μια άδεια χρήσης εικόνας που είχε δημιουργηθεί από την AI, αλλά αποφάσισε να προχωρήσει ούτως ή άλλως «λόγω περιορισμών στην παραγωγή».
Δείτε το βίντεο
Δωρεάν μέχρι ενός σημείου
Οι μεγαλύτεροι παίκτες στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης περιλαμβάνουν εταιρείες όπως η MidJourney, η Stable Diffusion και η Deep Dream Generator (DDG). Η χρήση τους είναι δωρεάν, μέχρι ενός σημείου, γεγονός που τις καθιστά ελκυστικές για όσους θέλουν απλώς να τις δοκιμάσουν. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι είναι διασκεδαστικές, αλλά η προσεκτικότερη εξέταση των εικόνων που παράγουν δείχνει παραδοξότητες.
«Το πρόσωπο της γυναίκας στην εικόνα μου έχει πολύ περίεργα χαρακτηριστικά και φαίνεται να κρατάει πολλά βιβλία» γράφει η Sarah Shaffi. Οι εικόνες έχουν επίσης μια παρόμοια γυαλισμένη, κάπως κιτς αισθητική. Και, ενώ υπάρχει μια αρχική συγκίνηση όταν βλέπεις μια εικόνα να εμφανίζεται, δεν υπάρχει καμία δημιουργική ικανοποίηση.
Μια αυτοκτονία σε απευθείας μετάδοση – «Σας αγαπώ, αντίο»
Οι επιπτώσεις της δημιουργίας εικόνων με τεχνητή νοημοσύνη είναι εκτεταμένες και θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα πάντα, από τον κινηματογράφο μέχρι τα graphic novels και πολλά άλλα. Οι παιδικοί εικονογράφοι έσπευσαν να εκφράσουν τις ανησυχίες τους σχετικά με την τεχνολογία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ανάμεσά τους είναι ο συγγραφέας και εικονογράφος Rob Biddulph, ο οποίος λέει ότι η τέχνη που δημιουργείται με τεχνητή νοημοσύνη «είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που πιστεύω ότι είναι η τέχνη. Βασικά, πάντα πίστευα ότι η τέχνη έχει να κάνει με το να μεταφράζεις κάτι που αισθάνεσαι εσωτερικά σε κάτι που υπάρχει εξωτερικά. Όποια μορφή και αν πάρει, είτε πρόκειται για γλυπτό, είτε για μουσική, είτε για γραπτό έργο, είτε για παράσταση, είτε για εικόνα, η αληθινή τέχνη έχει να κάνει με τη δημιουργική διαδικασία πολύ περισσότερο από ό,τι με το τελικό έργο. Και το απλό πάτημα ενός κουμπιού για τη δημιουργία μιας εικόνας δεν είναι δημιουργική διαδικασία».
Photo: Jaroslav Monchak / Behance
Πέρα από τη δημιουργικότητα, υπάρχουν βαθύτερα ζητήματα
Σε μια διαδικτυακή εκστρατεία – #NotoAIArt- οι καλλιτέχνες μοιράζονται τις ανησυχίες τους σχετικά με τη νομιμότητα των γεννητριών εικόνων τεχνητής νοημοσύνης και για το πώς έχουν τη δυνατότητα να υποτιμήσουν τη δεξιότητα της εικονογράφησης.
Για να δημιουργήσουν εικόνες από προτροπές, οι γεννήτριες τεχνητής νοημοσύνης βασίζονται σε βάσεις δεδομένων ήδη υπάρχουσας τέχνης και κειμένου. Αυτές περιλαμβάνουν δισεκατομμύρια εικόνες που έχουν ληφθεί από το διαδίκτυο.
Μεταξύ των μεγαλύτερων είναι το σύνολο δεδομένων LAION-5B ανοικτού κώδικα, το οποίο χρησιμοποιείται από το Text 2 Dream της DDG.
Ο Kaloyan Chernev, ιδρυτής της DDG, λέει ότι το σύνολο δεδομένων περιλαμβάνει «σε μεγάλο βαθμό εικόνες δημόσιου τομέα που προέρχονται από το διαδίκτυο», αλλά πολλοί καλλιτέχνες και εικονογράφοι λένε ότι οι βάσεις δεδομένων συχνά περιλαμβάνουν επίσης πολλές εικόνες που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα.
Ο Harry Woodgate, συγγραφέας και εικονογράφος του βιβλίου Grandad’s Camper, το οποίο κέρδισε το βραβείο εικονογραφημένων βιβλίων Waterstones 2022, λέει: «Τα προγράμματα αυτά βασίζονται εξ ολοκλήρου στην πειρατική πνευματική ιδιοκτησία αμέτρητων καλλιτεχνών, φωτογράφων, εικονογράφων και άλλων κατόχων δικαιωμάτων».
Την άποψη αυτή επαναλαμβάνει και η εικονογράφος Anoosha Syed: «Η τεχνητή νοημοσύνη δεν κοιτάζει την τέχνη και δεν δημιουργεί τη δική της. Δειγματοληπτεί την τέχνη του καθενός και στη συνέχεια την αναμειγνύει σε κάτι άλλο».
Photo: Jaroslav Monchak / Behance
Μπορεί να γίνει ακόμα χειρότερο
Ενώ οι προτροπές προς τις γεννήτριες εικόνων μπορεί να είναι πολύ γενικές, μπορεί επίσης να ζητούν μια εικόνα να βασίζεται στο έργο ενός άλλου καλλιτέχνη, θολώνοντας περαιτέρω τα ηθικά όρια. Ο Syed λέει ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία εικόνων «που έχουν σκοπό να μιμηθούν σκόπιμα το στυλ μου» ή άλλων καλλιτεχνών, χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Υπάρχει το επιχείρημα ότι οι γεννήτριες της τεχνητής νοημοσύνης δεν λειτουργούν διαφορετικά από τους ανθρώπους όταν πρόκειται να επηρεαστούν από το έργο άλλων, αλλά ο Biddulph λέει: «Ένας άνθρωπος καλλιτέχνης προσθέτει επίσης συναισθήματα και αποχρώσεις στο μείγμα, καθώς και τη μνήμη – συγκεκριμένα, τις αδυναμίες της».
Ο ίδιος προσθέτει: «Αν φτιάχνω έναν πίνακα και αποφασίσω ότι πρέπει να είναι σαν τον Hockney, δεν πρόκειται να ψάξω στο διαδίκτυο για εκατομμύρια εικόνες σαν τον Hockney, να βρω ακριβώς ποια χαρακτηριστικά κάνουν αυτές τις εικόνες σαν τον Hockney, και στη συνέχεια να τα εφαρμόσω στον πίνακά μου, συστηματικά και με ιατροδικαστική ακρίβεια. Θα σκεφτώ: «Μου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο ο Hockney αντιπαραθέτει μπλοκ μωβ, πράσινου και ώχρας σε εκείνο τον πίνακα ενός χωραφιού που είδα στην Εθνική Πινακοθήκη». Και μετά θα προσπαθήσω να το προσθέσω αυτό στον πίνακά μου. Αναπόφευκτα, θα το θυμηθώ λάθος και πιθανότατα θα καταλήξω να δημιουργήσω κάτι που θα έχει μια αμυδρή ομοιότητα με κάτι που ζωγράφισε κάποτε ο Hockney, αλλά με το δικό μου στυλ».
Ο Syed συμφωνεί, λέγοντας ότι «ένας άλλος άνθρωπος δεν θα δει ποτέ μια εικόνα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που την είδε ο αρχικός καλλιτέχνης. Ποτέ δεν θα κουνήσει τα χέρια του με τον ίδιο τρόπο που το έκανε ο αρχικός καλλιτέχνης. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί μόνο να αντιγράψει ακριβώς».
Ο Chernev λέει ότι αναγνωρίζει τις «πολύπλοκες ηθικές εκτιμήσεις γύρω από τη χρήση εικόνων μη δημόσιου τομέα και τις πιθανές επιπτώσεις στους καλλιτέχνες των οποίων το έργο χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης όπως το δικό μας».
Υπάρχει όμως και ένας πιο ύπουλος κίνδυνος: η δυνατότητα δημιουργίας εικόνων που είναι δυνητικά παράνομες. Ο Chernev παραδέχεται ότι κατά την αρχική κυκλοφορία του Text 2 Dream, κάποιοι προσπάθησαν να «δημιουργήσουν εικόνες γυμνών παιδιών, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν τέτοιες εικόνες στο σύνολο δεδομένων εκπαίδευσης».
Προσθέτει: «Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη συνεχίζει να εξελίσσεται, υπάρχει ο κίνδυνος να είναι σε θέση να συνθέσει εικόνες ακατάλληλων ή παράνομων θεμάτων με βάση το υπάρχον περιεχόμενο. Ως απάντηση σε αυτό, προσαρμόσαμε γρήγορα τα εργαλεία μας για να απαγορεύσουμε τη δημιουργία οποιουδήποτε ακατάλληλου ή παράνομου περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένων γυμνών εικόνων παιδιών και υλικού NSFW. Δεσμευόμαστε να διασφαλίσουμε την υπεύθυνη και ηθική χρήση της υπηρεσίας μας για τη δημιουργία εικόνων».
Photo: Jaroslav Monchak / Behance
Ανεξέλεγκτη κατάσταση
Παρόλο που ο Chernev λέει ότι η DDG ανέφερε τα περιστατικά στις αρχές, στο σύνολό της η δημιουργία εικόνων με τεχνητή νοημοσύνη είναι ανεξέλεγκτη, κάτι που οι καλλιτέχνες σπεύδουν να επισημάνουν. Τόσο ο Woodgate όσο και ο Dapo Adeola, ο οποίος κέρδισε τον τίτλο του εικονογράφου της χρονιάς στα βρετανικά βραβεία βιβλίου του 2022, θα ήθελαν να δουν σοβαρότερη ρύθμιση.
«Ένα ευπρόσδεκτο πρώτο βήμα» λέει ο Woodgate, «θα ήταν να καταργηθεί η προτεινόμενη εξαίρεση από τα πνευματικά δικαιώματα, που επιτρέπει την αναπαραγωγή κειμένου και δεδομένων για οποιονδήποτε εμπορικό σκοπό, και αντ’ αυτού να υποστηριχθούν μοντέλα που βασίζονται σε άδειες opt-in». Με αυτόν τον τρόπο, λέει, οποιεσδήποτε μελλοντικές βάσεις δεδομένων θα δημιουργηθούν με τη χρήση εθελοντικών συνεισφορών που θα πληρώνονται κανονικά.
Ο Adeola συμφωνεί, λέγοντας ότι «το απλούστερο είναι να παίρνουμε άδειες από τους καλλιτέχνες για να χρησιμοποιούμε το έργο τους» μαζί με μια αμοιβή.
Ο Chernev λέει ότι η εταιρία του, DDG, λαμβάνει υπόψη της τα αιτήματα καλλιτεχνών που θέλουν να εξαιρεθούν από το σύστημά της, αλλά το μοντέλο «ζητώντας συγχώρεση, όχι άδεια» δεν είναι αυτό που ταιριάζει με τον Adeola, ο οποίος λέει ότι η αναζήτηση άδειας «θα έπρεπε να είναι το πρώτο στάδιο».
*Με στοιχεία από theguardian.com