Για πρώτη φορά στα χρονικά της εξερεύνησης του Άρη, το ρομπότ Perseverance της NASA όχι μόνο βιντεοσκόπησε αλλά επιπλέον ηχογράφησε έναν ανεμοστρόβιλο που το βομβάρδισε με σκόνη.
Τα δύο μικρόφωνα του τροχοφόρου ρομπότ, τα πρώτα που φτάνουν στον κόκκινο πλανήτη, ηχογράφησαν τον «αμμοστρόβιλο» στις 27 Σεπτεμβρίου 2021, ωστόσο η μελέτη που περιγράφει τα ευρήματα δημοσιεύτηκε μόλις τώρα στην επιθεώρηση Nature Communications.
Η ερημική επιφάνεια του Άρη μαστίζεται συχνά από αμμοθύελλες, οι οποίες ανά διαστήματα καλύπτουν ολόκληρο τον πλανήτη με ένα αδιαφανές, κοκκινωπό πέπλο.
Οι αμμοστρόβιλοι, όπως ονομάζονται οι ανεμοστρόβιλοι που μεταφέρουν σκόνη, είναι το μόνο που μπορεί κανείς να διακρίνει να κινείται σε ένα κατά τα άλλα νεκρό τοπίο.
«Καθώς ο αμμοστρόβιλος περνούσε πάνω από το Perseverance μπορούσαμε να ακούσουμε την πρόσκρουση μεμονωμένων κόκκων σκόνης πάνω στο ρομπότ» δήλωσε στην Washington Post η Ναόμι Μέρντοχ του ινστιτούτου αεροδιαστημικής μηχανικής Isae-Supaero, επικεφαλής της μελέτης.
Ο εξωγήινος ήχος διακόπτεται για λίγα δευτερόλεπτα, καθώς το μάτι της δίνης περνά πάνω από το Perseverance, και επανέρχεται για λίγα ακόμα δευτερόλεπτα όταν η άλλη πλευρά του ανεμοστρόβιλου φτάνει στο ρομπότ.
Οι αμμοστρόβιλοι, γνωστοί και ως κονιορτοστρόβιλοι, σχηματίζονται συνήθως τις θερμότερες ώρες της ημέρας, όταν θερμός αέρας αρχίζει να ανεβαίνει από το έδαφος. Η ανοδική κίνηση ρίχνει την πίεση στο επίπεδο του εδάφους, οπότε η βάση του στροβίλου ρουφά περισσότερο θερμό αέρα και επιταχύνει την περιστροφή.
Το όργανο SuperCam στην κορυφή του Perseverance κατέγραψε εικόνες από τις οποίες υπολογίζεται ότι ο αμμοστρόβιλος είχε διάμετρο 25 μέτρα και ύψος 118 μέτρα, ήταν δηλαδή ψηλότερος από το Άγαλμα της Ελευθερίας μαζί με το βάθρο του.
Στην ηχογράφηση που παρουσίασε η NASA την Τρίτη δεν ακούγεται το μανιασμένο ουρλιαχτό που θα περίμενε κανείς από έναν ανεμοστρόβιλο στη Γη.
Η ατμόσφαιρα του Άρη, η οποία αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από διοξείδιο του άνθρακα, είναι 100 φορές πιο αραιή από τη γήινη και οι ήχοι ακούγονται πνιχτοί.
Η επιτυχία της πρώτης ηχογράφησης αμμοστροβίλου ήταν λίγο-πολύ θέμα τύχης, επισήμανε η Μέρντοχ.
Τα μικρόφωνα του Perseverance μεταδίδουν καταγραφές διάρκειας μόλις τριών λεπτών και αυτό γίνεται μόνο οκτώ φορές τον μήνα. Οι ηχογραφήσεις προγραμματίζονται για τις ώρες που υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα στροβίλων και οι κάμερες του ρομπότ είναι στραμμένες προς την κατεύθυνση όπου αναμένεται το φαινόμενο.
Η προσπάθεια απέδωσε και ο αμμοστρόβιλος καταγράφηκε από πολυάριθμα όργανα, τα οποία μέτρησαν την πτώση της πίεσης κατά το σύντομο πέρασμα και τις μικρές μεταβολές της θερμοκρασίας.
Οι ανεμοστρόβιλοι είναι τώρα η τελευταία ελπίδα της NASA για παράταση ζωής στο InSight, ένα στατικό ρομπότ που καταγράφει σεισμούς στον Άρη.
Οι ηλιακοί συλλέκτες του είναι καλυμμένοι με σκόνη και η μόνη ελπίδα για παράταση ζωής είναι κάποιος περαστικός ανεμοστρόβιλος που θα μπορούσε ίσως να καθαρίσει τα σκονισμένα πάνελ.