Ένα πλάσμα σαν μέδουσα που απολιθώθηκε πριν από 560 εκατομμύρια χρόνια στην περιοχή που σήμερα ονομάζουμε Αγγλία είναι ο αρχαιότερος γνωστός θηρευτής και το αρχαιότερο ζώο του οποίου οι απόγονοι ζουν μέχρι και σήμερα.
Το άγνωστο ως σήμερα είδος είναι το αρχαιότερο απολίθωμα που θυμίζει σημερινό ζώο, σχολιάζει στο δικτυακό τόπο του Science η Φράνσις Νταν, παλαιοβιολόγος της Οξφόρδης και μέλος της ερευνητικής ομάδας που υπογράφει την ανακάλυψη.
Το πρωτόγονο ζώο πήρε το όνομα Auroralumina attenboroughii, βαφτισμένο προς τιμήν του Ντέιβιντ Άντενμπρο, διάσημου φυσιοδίφη που πολλοί γνωρίζουν από τις αφηγήσεις του σε ντοκιμαντέρ του BBC.
Το περίγραμμα του ζώου μόλις που διακρίνεται στην επιφάνεια του βράχου (Simon Harris / Rhian Knedall / BGS / UKRI)
Το θαλάσσιο πλάσμα, το οποίο περιγράφεται στην επιθεώρηση Nature Ecology and Evolution, έχει μήκος 20 εκατοστά και αποτελείται από δύο μακριά στελέχη, ενωμένα στη βάση, που φέρουν στην κορυφή δομές σαν κούπες, από τις οποίες εξείχαν πλοκάμια.
Θυμίζει έτσι την ομάδα των κνιδοζώων και συγκεκριμένα τις μέδουσες, οι οποίες ζουν στερεωμένες στο βυθό κατά τη φάση του πολύποδα και δεν παίρνουν το γνώριμο ομπρελοειδές σχήμα τους παρά μόνο όταν ενηλικιωθούν.
«Νομίζω πως μοιάζει με την ολυμπιακή δάδα, με τα πλοκάμια να είναι οι φλόγες» σχολίασε η Νταν στο BBC.
Για πολλές δεκαετίες οι βιολόγοι πίστευαν ότι οι πρόγονοι των σημερινών ζώων εμφανίστηκαν κατά την Κάμβρια περίοδο, μια έκρηξη εμφάνισης νέων ειδών που ξεκίνησε πριν από περίπου 539 εκατομμύρια χρόνια.
To νέο είδος θυμίζει τους πολύποδες των μεδουσών, οι οποίοι ζουν στερεωμένοι στον βυθό (CC BY 4.0)
Πιο πρόσφατα όμως άρχισαν να ανακαλύπτονται απολιθώματα κνιδοζώων και άλλων οργανισμών και από την περίοδο που προηγήθηκε, τη λεγόμενη Εδιακρανική Περίοδο κατά την οποία έζησε το A. attenboroughii.
Το απολίθωμα δεν είναι καινούργιο, ήρθε στο φως το 2007 κατά τη διάρκεια εργασιών στο δάσος του Τσάρνγουντ στο Λέστερσαϊρ, διάσημου για τα εδριακρανικά απολιθώματά του, κοντά στην πόλη όπου μεγάλωσε ο Άτενμπρο.
«Όταν πήγαινα σχολείο στο Λέστερ ήμουν ενθουσιώδης κυνηγός απολιθωμάτων» δηλώνει ο ίδιος ο διάσημος φυσιοδίφης. «Οι βράχοι όπου ανακαλύφθηκε το Auroralumina θεωρούνταν τότε τόσο αρχαίοι ώστε χρονολογούνταν σε μια εποχή πολύ πριν από την αρχή της ζωής στον πλανήτη» θυμάται.
Το A. attenboroughii πιθανότατα ζούσε στερεωμένο στον βυθό (Simon Harris / Rhian Knedall / BGS / UKRI)
Η ανατομία του ζώου και οι εκτιμήσεις μαθηματικών μοντέλων για τη θέση του στο εξελικτικό δέντρο δείχνουν ότι πρόκειται για αρχαίο εκπρόσωπο των μεδουσόζωων, τα οποία κατατάσσονται στα κνιδόζωα μαζί με τα κοράλλια και τις θαλάσσιες ανεμώνες. Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι τα δηλητηριώδη κνιδοκύτταρα στα πλοκάμια.
Αν το A. attenboroughii είναι πράγματι μεδουσόζωο, θα πρόκειται για «το αρχαιότερο ζώο με άμεσους επιζώντες απογόνους στο αρχείο των απολιθωμάτων –τελεία και παύλα» καμαρώνει η Νταν.
«Μοιάζει περισσότερο με ομάδα σύγχρονων ζώων από οτιδήποτε άλλο αυτής της ηλικίας» συμφωνεί ο Αλεξάντερ Λιου, παλαιοβιολόγος του Κέμπριτζ που δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Αν λοιπόν τύχει να δείτε μια από τις διαβόητες μωβ τσούχτρες που τρομοκρατούν φέτος το Αιγαίο, σκεφτείτε ότι αυτά τα άκρως πετυχημένα ζώα έχουν τη θέση τους στον κόσμο εδώ και πάνω από μισό δισεκατομμύριο χρόνια.