Το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τις Μουφτείες παρουσίασε στη Βουλή η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, η οποία τόνισε ότι πρόκειται για ένα σύγχρονο καθεστώς Μουφτειών, ένα πλαίσιο το οποίο προκύπτει από το πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής, το οποίο λαμβάνει υπόψη συνταγματικές επιταγές, διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας μας, τη Συνθήκη της Λωζάνης, την ευρωπαϊκή σύμβαση δικαιωμάτων του ανθρώπου, τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Όπως τόνισε είναι ρυθμίσεις που προβλέπουν ένα πλήρες πλαίσιο για την οργάνωση και λειτουργία της μουφτείας, δίνεται έμφαση στο θεσμό της μουφτείας, άρα έχουμε μια μετατόπιση από το πρόσωπο του μουφτή στο θεσμό της μουφτείας. Προβλέπεται ρητά η τριπλή ιδιότητα του μουφτή στη χώρα μας: θρησκευτικού λειτουργού, επικεφαλής δημόσιας υπηρεσίας και λειτουργού με δικαιοδοτικές αρμοδιότητες και προβλέπει, επίσης, την προστασία και σε ατομικό επίπεδο του κύρους των μουφτήδων και εμπεριέχονται και σημαντικές καινοτομίες σχετικά με τη διαδικασία επιλογής των μουφτήδων υπέρ της ευρύτερης δυνατής αποδοχής τους ως προσώπων αυξημένου κύρους με ιδιαίτερους δεσμούς με τους πολίτες που καλούνται να υπηρετούν.
Το νομοσχέδιο χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά την οργάνωση και λειτουργία του θεσμού των μουφτειών, ενώ το δεύτερο μέρος αφορά το μουφτή.
Η υπουργός ανέφερε ότι στο πρώτο μέρος, δηλαδή στα άρθρα 142 έως και 147, δεν έχει διατυπωθεί καμία διαφωνία από κανένα κόμμα, και ενημέρωσε ότι με βάση τις προτάσεις από το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, το ΜέΡΑ25 και του Μουφτή Κομοτηνής θα κατατεθούν οι σχετικές νομοθετικές βελτιώσεις, ενώ άλλες αλλαγές θα εξεταστούν σε επίπεδο κανονιστικού πλαισίου πλέον – γιατί εκεί υπάγονται – στο πλαίσιο σύνταξης και του προεδρικού διατάγματος για την οργάνωση, τη λειτουργία και τη διάρθρωση των μουφτειών.
Αναφορικώς με το δεύτερο μέρος, στο οποίο διατυπώθηκαν προτάσεις από το ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, το ΜέΡΑ25, τον Μουφτή Διδυμοτείχου, Κομοτηνής και τον πρόεδρο του Σωματείου Ιεροδιδασκάλων Ισλαμικής Θρησκείας, η κ. Κεραμέως είπε ότι οι προτάσεις των μουφτήδων έχουν γίνει δεκτές και αυτές ενσωματώνονται στις νομοθετικές βελτιώσεις.
Σχετικώς με τις αλλαγές που πρότεινε ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής στο άρθρο 165, ώστε τα προσόντα για τον υποψήφιο μουφτή να μην αυξηθούν, αλλά να παραμείνουν αυτά που αναφέρονται στο νόμο του 1991, τόνισε ότι “ως κυβέρνηση θεωρούμε λογικό ότι κάποιος προτού γίνει μουφτής, θα πρέπει να έχει διατελέσει ιμάμης και αυτή φαίνεται ότι είναι και η άποψη των μουφτήδων, ωστόσο στο πνεύμα σύγκλισης, προσθέτουμε μία μεταβατική διάταξη, ώστε για την πρώτη πενταετία από την εφαρμογή του νόμου να παραμείνουν ουσιαστικά σε ισχύ, τα προσόντα που προέβλεπε ο νόμος του ’91, για να μην αιφνιδιαστεί κανείς και νομίζω αυτό μας φέρνει και πιο κοντά στις επιμέρους προτάσεις που έγιναν.
Απάντηση για προτάσεις ΣΥΡΙΖΑ
Η κ. Κεραμέως ενημέρωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ζητήσει αλλαγές και στο άρθρο 161 ειδικότερα, η συμβουλευτική επιτροπή να προτείνει τρία, τέσσερα πρόσωπα στον υπουργό Παιδείας, μεταξύ των οποίων να επιλέγει ο υπουργός και να μην εξετάζει απλώς τα τυπικά προσόντα, αλλά να εκφέρει αξιολογική κρίση επί της επάρκειας των υποψηφίων και άλλοι είπαν ότι η συμβουλευτική επιτροπή πρέπει να προτείνει υποχρεωτικά τρία, τέσσερα πρόσωπα, ώστε να μην βρεθούμε ενώπιον της περίπτωσης ενός μόνο υποψηφίου που θα αναγκάσει τον εκάστοτε υπουργό να ορίσει μουφτή το συγκεκριμένο πρόσωπο. Απάντησε επ’ αυτών: “Είναι γεγονός ότι το πνεύμα του νομοσχεδίου είναι φιλελεύθερο. Δεν θέλουμε να περιορίσουμε ή να φαλκιδεύσουμε την κρίση της συμβουλευτικής επιτροπής, υποχρεώνοντάς την να προτείνει συγκεκριμένο αριθμό προσώπων. Αφενός δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων το συνολικό αριθμό των υποψηφίων για τη θέση του μουφτή. ‘Αρα δεν μπορούμε να πούμε έναν αριθμό ελάχιστων προτεινόμενων για τη θέση. Μπορεί οι υποψήφιοι να είναι δύο. Οπότε, ποιο το νόημα ο νόμος να υποχρεώνει τη συμβουλευτική επιτροπή να προτείνει τουλάχιστον τρία πρόσωπα; Μπορεί οι υποψήφιοι να είναι δέκα και ο νόμος να λέει να προτείνουν υποχρεωτικά τρία πρόσωπα στον υπουργό. Όμως, η συμβουλευτική επιτροπή μπορεί να κρίνει ότι μόνο δύο από τους δέκα είναι επαρκείς. Τότε θα έχουμε το παράδοξο η συμβουλευτική επιτροπή να είναι εκ του νόμου υποχρεωμένη να προτείνει υποψηφίους που δεν θεωρεί επαρκείς. Εμείς θέλουμε η συμβουλευτική επιτροπή να κρίνει την επάρκεια αυτών των υποψηφίων. Αυτό δεν μπορούμε να το ξέρουμε εκ των προτέρων ως νομοθετικό Σώμα για το πόσοι μπορεί να είναι αυτοί. Και θέλω να είμαι ξεκάθαρη. Η φιλοσοφία της διάταξης είναι να μεταφερθεί η ευθύνη της αξιολόγησης των υποψηφίων στη συμβουλευτική επιτροπή, ώστε οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι χωρίς καμία κρατική παρέμβαση να αποφανθούν για το ποιος ή ποιοι είναι επαρκείς”.
Η υπουργός εξήγησε ότι η επιτροπή αξιολογεί κάθε υποψήφιο για το αν είναι επαρκής ή όχι, δεν κοιτά μόνο τα τυπικά προσόντα, αν και οι διατάξεις περνούν ακριβώς την ευθύνη στην επιτροπή για την εξέταση και των τυπικών προσόντων και των κωλυμάτων ή ασυμβιβάστων και ανάφερε χαρακτηριστικά ότι αυτό έχει γίνει απολύτως συνειδητά, για να μην υπάρχει κρατική παρέμβαση, να μην εμπλέκεται το κράτος. Το έργο της Επιτροπής λοιπόν είναι να προτείνει στον υπουργό, χωρίς να αξιολογεί μεταξύ τους τους υποψηφίους που θεωρεί επαρκείς.
Με αιχμή τις δηλώσεις του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργου Κατρούγκαλου, ότι οι υποψήφιοι δεν είναι αναγκαίο και σκόπιμο να κατατάσσονται σε ιεραρχική σειρά αξιολόγησης, η κ. Κεραμέως είπε ότι δεν ξέρει μεν αν εκφράζει το κόμμα του, αλλά δεν θεωρεί ότι υπάρχει ουσιαστική διαφωνία ως προς το έργο της επιτροπής. “Η διαφωνία παραμένει μόνο στο ότι εμείς θεωρούμε ότι ούτε είναι τεχνικά εφικτό ούτε όμως και σκόπιμο ο νόμος να υποχρεώνει τη συμβουλευτική επιτροπή να επιλέγει συγκεκριμένο αριθμό ατόμων”. Απευθυνόμενη προς τον Σωκράτη Φάμελλο σχετικώς με την φράση «χωρίς συγκριτική αξιολόγηση» η κ. Κεραμέως είπε ότι εάν δημιουργεί κάποια σύγχυση ως προς το έργο της συμβουλευτικής επιτροπής, είναι δυνατόν είτε να αντικατασταθεί με τη φράση «χωρίς ιεραρχική κατάταξη μεταξύ τους» είτε να διαγραφεί.
Ως προς τις αλλαγές που έχουν ζητηθεί από το ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής και το ΜέΡΑ25 στο άρθρο 158, που αφορά τη συμβουλευτική επιτροπή (το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής και το ΜέΡΑ25 έθεσαν θέμα συμμετοχής γυναικών) η κ. Κεραμέως ανακοίνωσε ότι η πρόταση γίνεται δεκτή και θα προστεθεί η ακόλουθη φράση: «Για τη σύνθεση της συμβουλευτικής επιτροπής τηρείται η αρχή της κατά το δυνατόν μεγαλύτερης συμμετοχής των γυναικών». Πιστεύω ότι αυτό προσθέτει άλλο ένα πεδίο σύγκλισης και με το ΜέΡΑ25 και με το ΠΑΣΟΚ.
Επίσης, σχετικώς με τα δύο θέματα που έθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ πρώτον, για τη διεύρυνση της συμβουλευτικής επιτροπής με μεγαλύτερο αριθμό ιμάμηδων και, δεύτερον, οι ιμάμηδες αυτοί να μην είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Θρησκευτικών Λειτουργών του νόμου του 2014, η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων υπενθύμισε ότι η υποχρεωτικότητα της ένταξης των ιμάμηδων στο Μητρώο έγινε υποχρεωτική με νόμο του ΣΥΡΙΖΑ, τον 4559/2018 και – όπως προσέθεσε – πολύ σωστά έγινε αυτό, διότι βασική λειτουργία του Μητρώου είναι να λειτουργούν ως έγκυρη πηγή για τα ληξιαρχεία, ώστε να εγγράφουν τους θρησκευτικούς γάμους που τελούνται από νόμιμους θρησκευτικούς λειτουργούς. Δήλωσε ωστόσο ότι ο αριθμός «τριάντα τρία» της συμβουλευτικής επιτροπής δεν μπορεί να αυξηθεί, πρωτίστως γιατί έχει μια συμβολική σημασία για τους μουσουλμάνους, όπως εξήγησε στην επιτροπή ο ίδιος ο πρόεδρος του Σωματείου των Ιεροδιδασκάλων, αλλά και γιατί η συμβουλευτική επιτροπή θα πρέπει να έχει έναν αριθμό μελών, ο οποίος να επιτρέπει από τεχνικής πλευράς την ανταλλαγή απόψεων, τη συζήτηση και την έκφραση γνώμης.
Επιπλέον, εξήγησε ότι η συμβουλευτική επιτροπή είναι μια θρησκευτική επιτροπή από πρόσωπα με συγκεκριμένες ιδιότητες που, κατά τεκμήριο, έχουν τις γνώσεις για να κρίνουν ποιος είναι επαρκής για τη θέση του μουφτή. Όμως, αυτές οι γνώσεις αφορούν το κοράνι, τον ιερό μουσουλμανικό νόμο, τη μουσουλμανική παράδοση, την εν γένει θεολογική κατάρτιση και το ήθος των υποψηφίων.
Όσον αφορά το Κοράνι, τον ιερό μουσουλμανικό νόμο και τη μουσουλμανική παράδοση, οι κατά τεκμήριο πλέον ικανοί να κρίνουν τον υποψήφιο είναι οι διδάσκοντες στην κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στα μουσουλμανικά ιεροσπουδαστήρια, καθώς και οι επιφανείς θεολόγοι. Όλοι μαζί αυτοί – όλοι μαζί – είναι δώδεκα. Η περαιτέρω μείωση λοιπόν του αριθμού τους θέτει σε διακινδύνευση την εκπλήρωση του όρου της «ιερονομικής ρήτρας» των μουφτήδων της Θράκης που εκδόθηκε το 2016, ότι πρέπει να υπάρχει συζήτηση μεταξύ των λογίων του Ισλάμ και του υπουργού Παιδείας για τον υποψήφιο μουφτή. Αν για χάρη μιας εθνικής συνεννόησης θα πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των ιμάμηδων, θα μπορούσαμε κι αυτό να το εξετάσουμε και εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ καταθέσει μια συγκεκριμένη πρόταση για τη σύνθεση της επιτροπής.
Όμως, η κ. Κεραμέως ξεκαθάρισε ότι υπάρχει ένα σημειο στο οποίο δεν υπάρχει κανένα περιθώριο αλλαγής πλεύσης, “είναι καθαρά εθνικό θέμα και αυτό πρέπει να είναι απολύτως σαφές σε όλους” κι αυτό αφορά στο άρθρο 158 που αναφέρει στην παράγραφο 4 ότι ο τοποτηρητής μουφτής συντάσσει τον κατάλογο των ιμάμηδων της οικείας μουφτείας, αν δεν έχει ολοκληρωθεί η εγγραφή των ιμάμηδων στο Μητρώο Θρησκευτικών Λειτουργών.
Στο άρθρο 151 προβλέπεται ότι μουφτής καταχωρίζει τους θρησκευτικούς λειτουργούς της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης στο Μητρώο Θρησκευτικών Λειτουργών. “Συνεπώς, το θέμα που θέτει ο ΣΥΡΙΖΑ να μπορούν να μετέχουν ως υποψήφιοι για τη συμβουλευτική επιτροπή και όσοι δεν είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο, στο οποίο ο ίδιος κατέστησε υποχρεωτική την αναγραφή, έχει ήδη λυθεί. Δεν χρειάζεται καν άλλο μητρώο, αφού η σύνταξη του καταλόγου προβλέπεται στο άρθρο 158. Ποια είναι τότε η διαφορά μας; Εμείς προτείνουμε ότι η εγγραφή στον κατάλογο πραγματοποιείται από τον μουφτή. Ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να παρακαμφθεί ο μουφτής. Για ευνόητους λόγους – δεν χρειάζεται να τοποθετηθώ περισσότερο – είναι πολύ σημαντικό, κατά τη γνώμη μας, να μην παρακαμφθεί ο μουφτής. Πιστεύω ότι η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ εκκινεί από καλές προθέσεις και στοχεύει στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τη χώρα και τη Θράκη. ‘Αλλωστε, ο κ. Κατρούγκαλος – το λέω γιατί έκανε συγκεκριμένες δηλώσεις – κατέστησε σαφές ότι είναι απέναντι σε οποιαδήποτε παρέμβαση της Τουρκίας στα εσωτερικά της Θράκης και οποιαδήποτε προσπάθεια να οργανώσει μια παράλληλη διαδικασία εκλογής μουφτή. Ας είμαστε, όμως, ξεκάθαροι. Η παράκαμψη του μουφτή συνιστά ακύρωση του μουφτή και, μάλιστα, ακύρωση από το κράτος το οποίο τον έχει αναγνωρίσει” ανάφερε η υπουργός.
Τέλος η κ. Κεραμέως και με σκοπό, “να δώσουμε το μήνυμα, της εθνικής συνεννόησης και δημοκρατικής ενότητας” κάλεσε όλες τις πτέρυγες της Βουλής να υπερψηφίσουν τα άρθρα 142 έως 167, παραμερίζοντας επιμέρους μικρές διαφοροποιήσεις και δήλωσε την ικανοποιησή της “που σχεδόν όλα τα κόμματα της Βουλής συμμερίζονται, απ’ ό,τι φαίνεται, την ιδιαίτερη εθνική επιταγή της νομοθετικής αυτής πρωτοβουλίας”. “Αν ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει στη διαφορετική επιλογή στρατηγικής, τουλάχιστον ας υπερψηφίσει όλα τα άλλα άρθρα στα οποία δεν έχει διατυπώσει διαφωνία -σημειωτέον, αρκετά από αυτά είναι διατάξεις του ΣΥΡΙΖΑ, που ο ΣΥΡΙΖΑ νομοθέτησε όταν ήταν κυβέρνηση – και ας καταψηφίσει τότε μόνο το άρθρο 158, όπου, όπως φαίνεται, δεν υπάρχει κοινός τόπος μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και όλων των λοιπών κομμάτων”, κατέληξε η υπουργός Παιδείας.
Η τροπολογία
Αναπτύσσοντας την τροπολογία του Υπουργείου Παιδείας, η οποία ενσωματώνεται στο περιβαλλοντικό πολυνομοσχέδιο, η κ. Κεραμέως είπε ότι σε αυτή περιλαμβάνονται ρυθμίσεις για την επιλογή διευθυντών προϊσταμένων, προκειμένου να επισπευσθούν οι κρίσεις διευθυντών σχολείων και κάποιες νομοτεχνικές βελτιώσεις στον νόμο για τα πανεπιστήμια που προέκυψαν από τη συζήτηση της Ολομέλειας και κάποιες ρυθμίσεις σχετικά με χρήσεις αιθουσών στα σχολεία.