Ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία από την Ολομέλεια της Βουλής, με σειρά βελτιωτικών αλλαγών στις οποίες προχώρησε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος, αποδεχόμενος προτάσεις και παρατηρήσεις τόσο της αντιπολίτευσης όσο και αρμόδιων φορέων, το νομοσχέδιο για την «Αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό του Σωφρονιστικού Κώδικα».
Υπέρ της αρχής του νέου σωφρονιστικού κώδικα τάχθηκαν μόνο οι βουλευτές της ΝΔ ενώ όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης καταψήφισαν, αναγνωρίζοντας πάντως ως πολύ θετικό «το πνεύμα ανοιχτού διαλόγου που επέδειξε η ηγεσία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη», όπως ανέφεραν.
Σημειώνεται ότι αρκετά άρθρα του νομοσχεδίου υπερψηφίστηκαν με μεγάλη πλειοψηφία.
Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος τόνισε ότι «το νομοσχέδιο υπηρετεί με απόλυτο σεβασμό τις αρχές του κράτους δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα και προσαρμόζεται στις αναγκαίες προσαρμογές και αλλαγές στα ευρωπαϊκά πρότυπα και στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες».
Παράλληλα αναγνώρισε την σημαντική συμβολή της αντιπολίτευσης με τις παραγωγικές προτάσεις που κατέθεσε και τόνισε ότι έγινε μία πολύ ουσιαστική συζήτησε με πνεύμα συναινετικό από όλους παρά τις ιδεολογικές διαφορές που υπάρχουν.
Κοινή ήταν η παραδοχή όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης ότι έγιναν πράγματι σημαντικές βελτιωτικές αλλαγές, ωστόσο όπως υποστήριξαν, αυτές δεν αλλάζουν τον πυρήνα και τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου, που είναι η αυστηροποίηση των ποινών, η τιμωρητική αντίληψη, η συρρίκνωση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των κρατουμένων και η απουσία μέτρων για την ουσιαστική κοινωνική και οικονομική τους επανένταξη.
«Πραγματοποιούνται σημαντικά βήματα εκσυγχρονισμού με ένα πλέγμα που διασφαλίζει την ισότητα στα δικαιώματα και στον τρόπο διαβίωσης των κρατουμένων, την απαγόρευση κάθε δυσμενούς διακριτικής μεταχείρισης, την προστασία των αδύναμων κρατουμένων, της ανηλικότητας και της μητρότητας των κρατουμένων γυναικών και την επικοινωνία με το οικογενειακό τους περιβάλλον με χρήση ηλεκτρονικών μέσων καθώς και την αναβάθμιση των υγιεινών συνθηκών κράτησης και διατροφής», αντέτεινε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε «στη θέσπιση του ένδικου βοηθήματος για την προβολή, εξέταση, επανόρθωση από την αρμόδια αρχή των παραπόνων αναφορικά με τις συνθήκες κράτησης των κρατουμένων στα σωφρονιστικά αλλά και στα αστυνομικά τμήματα». «Αυστηροποιούμε τις προϋποθέσεις χορήγησης άδειας ημιελεύθερης διαβίωσης, μόνο για κρατούμενους που εκτίουν ποινή κάθαρξης για οικονομικά εγκλήματα και ταυτόχρονα επεκτείνουμε τη δυνατότητα έκτισης ποινής με βραχιολάκι», σημείωσε. Όπως διευκρίνισε ο κ. Θεοδωρικάκος, «είναι σε εξέλιξη ο διεθνής διαγωνισμός για τα βραχιολάκια και αναμένεται προς το τέλος του χρόνου να έχει ολοκληρωθεί και να ανακηρυχθεί ο ανάδοχος και συνεπώς αυτό το μέτρο θα μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά για πολύ περισσότερους κρατούμενους από αυτούς που ισχύει σήμερα».
Αποκωδικοποιώντας τις νέες ρυθμίσεις, ο κ. Θεοδωρικάκος αναφέρθηκε, ιδιαίτερα, στις τακτικές και εκπαιδευτικές άδειες, στην κοινωνική επανένταξη και στην αυστηριοποίηση των ποινών για τους κρατουμένους με σοβαρά παραπτώματα και τον διαχωρισμό τους από τους άλλους καταδικασμένους με ελαφριές ποινές. Όπως είπε:
– Προχωρούμε στην εξειδίκευση της δυνατότητας χορήγησης εκπαιδευτικής άδειας σε δημόσιες δομές με παράλληλη θέσπιση ελάχιστου χρονικού πλαισίου δοκιμασίας ως πρόνοια εγγυητικού χαρακτήρα.
– Είναι σε εξέλιξη ένα μεγάλο πρόγραμμα με τίτλο “Εκπαίδευση και πιστοποίηση κρατουμένων”.
– Η Γενική Γραμματεία του υπουργείου ξεκινά να δημιουργήσει, στο πλαίσιο των κονδυλίων ΕΣΠΑ, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ενίσχυσης της μελλοντικής επανένταξης των αποφυλακισμένων δίνοντας τη δυνατότητα, σε πάνω από 5.000 κρατούμενους, κατάρτισης και πιστοποίησης κατά τον χρόνο κράτησης τους.
– Διευκολύνουμε σημαντικά την ένταξη αποφυλακισμένων στην οικονομική και κοινωνική ζωή μέσω της πρόσληψης τους κατά προτεραιότητα, στις κοινωνικές συν-επιχειρήσεις ή μονάδες που λειτουργούν υπό την εποπτεία της πολιτείας. Ενισχύουμε στο πλαίσιο αυτό το ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
– Διευρύνουμε τη πρόβλεψη κράτησης, ιδιαίτερα των επικίνδυνων κρατουμένων ή κρατουμένων με σοβαρά απείθαρχη συμπεριφορά, σε σωφρονιστικά καταστήματα αυξημένης ασφαλείας.
Κλείνοντας, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κατηγόρησε την αξιωματική αντιπολίτευση ότι δεν έδειξε τη στοιχειώδη τόλμη να αναγνωρίσει ότι οι διατάξεις ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καιρών και τα προαπαιτούμενα που έθεσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, έχοντας το βλέμμα στις επόμενες εκλογές.
«Νομίζω ότι το βλέμμα σας είναι στις επόμενες εκλογές. Στην ευθεία των εκλογών, ένα ισχυρό πολιτικό προβάδισμα έχει η κυβέρνηση και όχι η αξιωματική αντιπολίτευση, που ζει με την αγωνία να συσπειρώσει τον κόσμο της. Μόνο που το κάνει με εξαιρετικά παρωχημένο τρόπο. Με κλασικές αντιδεξιές κορώνες άλλων εποχών, για αυτό και δεν θα το καταφέρει», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Θεοδωρικάκος και πρόσθεσε:
«Εξορκίζετε την πιθανότητα ποινής της χώρας. Κάποιοι στη Κουμουνδούρου είναι προφανές ότι παρακαλούν να συμβεί. Δεν μου κάνει μεγάλη εντύπωση. Το ίδιο κάνατε την περίοδο της πανδημίας, όταν κάποιοι προτιμούσαν να αναμένουν χιλιάδες θανάτους για να κατηγορήσετε τη κυβέρνηση. Το ίδιο κάνατε και με τη στάση σας στο θέμα των παράνομων μεταναστών, όπου από το καλοκαίρι θέλατε και επισήμως η ΕΛ.ΑΣ να κάνει τον βαρκάρη στους εγκληματίες τούρκους διακινητές, που παίζουν με το πόνο δυστυχισμένων ανθρώπων. Δυστυχώς το ίδιο κάνετε και τώρα. Αντί να συνδράμετε υπεύθυνα σε μια μεταρρύθμιση του σωφρονιστικού συστήματος καταφεύγετε στη συκοφαντία».
Ο γενικός εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Σπύρος Λάππας υποστήριξε ότι «καμία ουσιαστική αλλαγή δεν έγινε για να αλλάξει ο πυρήνας και η φιλοσοφία ενός αναχρονιστικού και υπέρμετρα σκληρού και άδικου σωφρονιστικού συστήματος» και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι «φέρνει προς το δυσμενέστερο μεταβατικές διατάξεις». Μίλησε ακόμα για «κατάργηση στοιχειωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων, αυστηριοποίηση των ποινών με τιμωρητική και όχι σωφρονιστική αντίληψη και άδικα και απάνθρωπα μέτρα για τους κρατούμενους». «Δεν μπορεί να είστε απαρέγκλιτοι σε ότι αφορά τις άδειες κρατουμένων. Η αυστηριοποίηση του θεσμού των αδειών πυροδοτεί κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είμαστε πολύ πίσω από τις ανάγκες των καιρών και πολύ φοβάμαι ότι θα συνεχίσουμε να είμαστε υπόλογοι στο Συμβούλιο της Ευρώπης», κατέληξε ο κ. Λάππας.
Ο γενικός εισηγητής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Γιώργος Καμίνης έκανε λόγο «για εγκληματικές διατάξεις που παραμένουν στο νομοσχέδιο, παρά τις βελτιώσεις που έγιναν, όπως είναι η κατάργηση του θεσμού της κοινωνικής επανένταξης, η αυστηριοποίηση των μεταγωγών και η περαιτέρω συρρίκνωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κρατουμένων». «Παρά το ότι μετριάστηκε η υπέρμετρη αυστηριοποίηση για την εκτέλεση των ποινών απουσιάζει η πρόβλεψη του ευεργετικού υπολογισμού της ποινής και δυναμιτίζεται το ένδικο μέσο καθώς κριτήριο παραμένει το έγκλημα και όχι η συμπεριφορά του κρατουμένου», σημείωσε ο κ. Καμίνης.
Την κατηγορηματική αντίθεση της με τις προωθούμενες αλλαγές στο σωφρονιστικό κώδικα, εξέφρασε η ειδική αγορήτρια του ΚΚΕ, Μαρία Κομνηνάκα, υποστηρίζοντας ότι μπορεί να στρογγυλεύουν και να ωραιοποιούν την κατάσταση ωστόσο δεν αλλάζουν τη γενική αντιδημοκρατική λογική που διατρέχει το νομοσχέδιο». Όπως υποστήριξε η κ. Κομνηνάκα «η κυβέρνηση αυστηριοποιεί τις ποινές, διατηρεί την τιμωρητική αντίληψη, συρρικνώνει περαιτέρω σειρά δικαιωμάτων των κρατουμένων – συνδέοντας τα με το αδίκημα για το οποίο καταδικάστηκαν, αγνοώντας την συμπεριφορά τους – και δεν προβλέπει κανένα μέτρο για την ουσιαστική επανένταξη τους». «Εμείς θεωρούμε ότι το τρίπτυχο πρέπει να είναι ουσιαστική πρόληψη – σωφρονισμός όχι τιμωρία – κοινωνική επανένταξη. Τίποτα από αυτά δεν προωθεί το νομοσχέδιο, για αυτό και το καταψηφίζουμε», κατέληξε η κ. Κομνηνάκα.
Ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης, Αντώνης Μυλωνάκης επέμεινε στην αυστηριοποίηση των ποινών για σοβαρά ειδεχθή εγκλήματα και επανέλαβε ότι «όταν λέμε ισόβια πρέπει να είναι ισόβια», και δήλωσε ότι το κόμμα του «καταψηφίζει το νομοσχέδιο γιατί δεν δίνει καμία λύση».
Η ειδική αγορήτρια του ΜέΡΑ25, Μαρία Απατζίδη χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «εντελώς παραπλανητικό», υποστηρίζοντας ότι «δεν πρόκειται για αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος αλλά παραμόρφωση του και ούτε είναι εκσυγχρονιστικό αντίθετα είναι εντελώς αναχρονιστικό και οπισθοδρομικό.
Η ανεξάρτητη βουλευτής, Αγγελική Αδαμοπούλου έκανε λόγο για «φθηνό, λαϊκίστικο αντιπερισπασμό της κυβέρνησης, που φροντίζει να οικοδομήσει την πολιτική της στο σλόγκαν του 1960, νόμος και τάξη, δηλαδή στο πιο αναχρονιστικό και αποτυχημένο σύστημα».
Τέλος, ο γενικός εισηγητής της ΝΔ, Κώστας Καραγκούνης έδωσε έμφαση στη σύμπνοια που υπήρξε και τις σημαντικές προσπάθειες που έγιναν από όλους και τόνισε ότι παρά τις ιδεολογικές διαφωνίες έγιναν βήματα μπροστά και όλοι συμφωνούν ότι το γενικό πλαίσιο του νομοσχεδίου κινείται στη σωστή κατεύθυνση.