Μπορεί να αποφευχθεί μόνο αν μάθουμε να κατανοούμε τις βαθιές ρίζες της σύγκρουσης, σημειώνει η Welt.
Ο πόλεμος με τα μπαλόνια μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας είναι κάτι περισσότερο από μια παράξενη ιστορία με ένα εξωγήινο ιντερμέδιο. Λίγο περισσότερο από μια δεκαετία πριν, γινόταν λόγος για Chimerica: η Κίνα και η Αμερική θα συγχωνεύονταν όλο και περισσότερο και θα επωφελούνταν η μία από την άλλη. Πώς οι φίλοι έγιναν εχθροί;
Μερικές φορές ακούγεται αυτές τις μέρες ότι ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος διαφαίνεται. Απειλητικός; Βρισκόμαστε στη μέση του εδώ και πολύ καιρό! Έχει ήδη μετατραπεί σε θερμό πόλεμο στην Ουκρανία. Αν οι ΗΠΑ και η Κίνα άρχιζαν να πυροβολούν η μία την άλλη, θα ήταν ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος. Ο κίνδυνος είναι πραγματικός, αλλά μπορεί ακόμα να αποτραπεί, πρέπει να αποτραπεί! Αυτή τη στιγμή βιώνουμε πώς η σχέση μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων μπορεί να αλλάξει με ταχείς ρυθμούς.
Ήταν λιγότερο από έξι χρόνια πριν: “Καλησπέρα, παππού Σι, καλησπέρα, γιαγιά Πενγκ”, λέει ο πεντάχρονος Αμερικανός σε τέλεια μανδαρινικά. Απευθύνεται στον ηγέτη του κόμματος και του κράτους της Κίνας Σι Τζινπίνγκ και στη σύζυγό του Πενγκ Λιγιουάν με έναν τόσο οικείο τρόπο. Στη συνέχεια, το κορίτσι από την Ουάσινγκτον τραγουδά ένα κινεζικό δημοτικό τραγούδι: “Το νεφροπράσινο ποτάμι ρέει μπροστά από εκτεταμένους ορυζώνες… Το ήρεμο ποτάμι είναι διάσπαρτο με λουλούδια λωτού”. Ακολουθεί κομφουκιανή σοφία, επίσης σε καλά κινέζικα, όπως: “Χωρίς εκπαίδευση θα χαθούμε”.
Το κοριτσάκι που έκανε καντάδα στον Πρόεδρο και την Πρώτη Κυρία της Κίνας στην κατοικία Mar-a-Lago στη Φλόριντα τον Απρίλιο του 2017 είναι η Arabella Kushner. Είναι η κόρη της Ιβάνκα Τραμπ και συνεπώς εγγονή του τότε προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Οι κόρες του Μπαράκ Ομπάμα, Σάσα και Μάλια, έχουν επίσης μάθει κινέζικα – το ίδιο και η εγγονή του σημερινού προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Τον συνόδευσε μάλιστα σε ένα ταξίδι στην Κίνα το 2011. Φαίνεται ότι οι αμερικανικές προεδρικές οικογένειες ήξεραν πώς να αντισταθμίσουν τα στοιχήματά τους για αυτό που έβλεπαν τότε ως κινεζικό-αμερικανικό μέλλον.
Ο βρετανός ιστορικός Νιλ Φέργκιουσόν, ο οποίος διδάσκει και ερευνά στις ΗΠΑ, μίλησε για “Chimerica” το 2006. Η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, είπε, ήταν τόσο στενά συνυφασμένες μεταξύ τους που αποτελούσαν ήδη μια οικονομική μονάδα. Οι ΗΠΑ αναθέτουν μεγάλο μέρος της παραγωγής τους στη σοσιαλιστική Λαϊκή Δημοκρατία, όπου συναρμολογούν υπολογιστές και ιατρικές συσκευές, κατασκευάζουν ρούχα και παιχνίδια.
Ο Σι Τζινπίνγκ αντιστρέφει την πολιτική του ανοίγματος και της μεταρρύθμισης
Οι κομμουνιστές επένδυσαν τα κεφάλαια που είχαν συγκεντρώσει σε πολλά υποσχόμενες επενδύσεις: Η Λαϊκή Τράπεζα, όπως ονομάζεται η κινεζική κεντρική τράπεζα, επένδυσε κυρίως σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Στο τέλος, οι Κινέζοι χρηματοδότησαν την καταναλωτική έξαρση των Αμερικανών και πέτυχαν οι ίδιοι υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Προφανώς, λοιπόν, επρόκειτο για μια αμοιβαία επωφελή συμφωνία. “Η Κίνα και οι ΗΠΑ είναι τόσο αλληλοεξαρτώμενες όσο ο ντίλερ και το πρεζόνι”, δήλωσε ο οικονομολόγος Τζιμ Ο’Νιλ, τότε επικεφαλής οικονομολόγος της αμερικανικής τράπεζας Goldman Sachs. Ακόμη και σήμερα, οι ΗΠΑ είναι μακράν ο μεγαλύτερος οφειλέτης της Κίνας.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο όρος “chimerica” θυμίζει τη χίμαιρα, δηλαδή το υβριδικό πλάσμα της ελληνικής μυθολογίας ή απλώς μια οφθαλμαπάτη. Και έτσι τουλάχιστον δύο άνδρες αμφέβαλαν ότι αυτή η συμφωνία θα ήταν μακροπρόθεσμα καλή για τις χώρες τους: ο Σι Τζινπίνγκ και ο Ντόναλντ Τραμπ, παρά την κοινή οικογενειακή τους γιορτή.
Ο Σι Τζινπίνγκ γυρίζει την πλάτη σε ό,τι έφερε ο μεταρρυθμιστής Ντενγκ Σιαοπίνγκ στη χώρα του και στον κόσμο όταν ξεκίνησε τη μεταρρύθμιση και το άνοιγμα της Κίνας το 1978. Ο Ντενγκ κάποτε φόρεσε αυθόρμητα ένα καουμπόικο καπέλο όταν επισκέφθηκε έναν ιππικό στίβο στο Τέξας. Είπε: “Αν ανοίξεις τα παράθυρα για να μπει φρέσκος αέρας, θα έρθουν και οι μύγες”. Αλλά για να ζήσεις, είπε, χρειάζεσαι πάνω απ’ όλα καθαρό αέρα.
Ο Σι Τζινπίνγκ το βλέπει αντίστροφα: το να ανοίγεις το παράθυρο είναι επικίνδυνο, λέει, γιατί τότε μπαίνουν μέσα οι μύγες. Ή για να το θέσω με τα δικά του, λιγότερο λουλουδάτα λόγια: “Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ορισμένες χώρες υπέστησαν τρομερή ζημιά από τις δυτικές αξίες. Είναι είτε σε εμπόλεμη κατάσταση είτε σε χάος”.
Ο Τζο Μπάιντεν συνεχίζει το America First
Ο τρόπος σκέψης πίσω από αυτό: Δεν θα λειτουργήσει μακροπρόθεσμα, το άγραφο κινεζικό κοινωνικό συμβόλαιο, σύμφωνα με το οποίο οι άνθρωποι βελτιώνονται οικονομικά χρόνο με το χρόνο με αντάλλαγμα την ανοχή στην εξουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Εξάλλου, ο Μάο δίδαξε ότι δύο πράγματα χρειάζονται πάνω απ’ όλα για να διατηρηθεί η εξουσία: το όπλο και η πλύση εγκεφάλου, δηλαδή η καταστολή και η ιδεολογία. Ο Μάο μιλούσε μάλιστα για “xi nao”, κυριολεκτικά “πλύσιμο εγκεφάλου” – ένας από τους λίγους όρους από τα κινεζικά που έχει περάσει και στις δυτικές γλώσσες.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, από την άλλη πλευρά, ισχυρίστηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι η Κίνα “βιάζει” τις ΗΠΑ. Με τη συνήθη δραστική του γλώσσα, θέλησε να εκφράσει ότι οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ήταν προς όφελος της Κίνας και εις βάρος των ΗΠΑ. Αναφερόταν στο άνισο εμπορικό ισοζύγιο, η Κίνα πουλάει πολύ περισσότερα στις ΗΠΑ από ό,τι το αντίστροφο. Εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν χάσει τις δουλειές τους εξαιτίας αυτού του γεγονότος. Ο Τραμπ επέβαλε υψηλούς δασμούς στα κινεζικά προϊόντα.
Όποιος πίστευε ότι ο Τζο Μπάιντεν θα έβαζε τέλος σε αυτή την πολιτική “Πρώτα η Αμερική” έκανε λάθος. “Δεν πρόκειται να απολογηθώ για την επένδυση στο να κάνουμε την Αμερική ισχυρότερη”, είπε την περασμένη εβδομάδα υπό το τεράστιο χειροκρότημα των μελών του Κογκρέσου στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης. “Επενδύουμε στην αμερικανική καινοτομία, στις μελλοντικές βιομηχανίες που η Κίνα θέλει να κυριαρχήσει. Επενδύουμε στις συμμαχίες μας, συνεργαζόμενοι με τους συμμάχους μας για να προστατεύσουμε τις τεχνολογίες αιχμής μας, ώστε να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναντίον μας”.
Υπάρχουν επίσης εσωτερικοί πολιτικοί λόγοι για όλα αυτά, και στις δύο χώρες: Ο Σι Τζινπίνγκ παλεύει σήμερα με οικονομικές δυσκολίες και δυσαρέσκεια για την πολιτική του Κορόνα. Οι συμπατριώτες του, από την άλλη πλευρά, τον επευφημούν ως μαχητή κατά της αμερικανικής κυριαρχίας. Αν οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι είναι ενωμένοι σε κάτι, αυτό είναι η απόρριψη της Κίνας. Αν θέλετε να κερδίσετε εκλογές στις ΗΠΑ, πρέπει να δώσετε το στίγμα σας κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας με σκληρά λόγια και πράξεις.
Η επικοινωνία είναι απαραίτητη
Σε αυτό το πολιτικό κλίμα πέταξε το υποτιθέμενο κινεζικό “μετεωρολογικό μπαλόνι”, εξοπλισμένο με κάμερες και μικρόφωνα με τα οποία μπορούν επίσης να υποκλαπούν και να παρακολουθηθούν οι επικοινωνίες. Δεν είναι το πρώτο του είδους του, ακόμη και στην εποχή του Τραμπ τουλάχιστον τρία τέτοια αερόστατα προσέγγισαν τις ΗΠΑ χωρίς να γίνουν αντιληπτά – ούτε καν οι αρμόδιοι υπουργοί δεν το γνώριζαν. Τώρα, όμως, δεν ήταν κανόνια που πυροβολούσαν σπουργίτια, αλλά μαχητικά αεροσκάφη που πυροβολούσαν ένα αερόστατο. Ο Τζο Μπάιντεν είπε στην ομιλία του: “Το ξεκαθαρίσαμε την περασμένη εβδομάδα: αν η Κίνα απειλήσει την κυριαρχία μας, θα δράσουμε για να προστατεύσουμε τη χώρα μας – και το κάναμε”!
Η επικοινωνία είναι απαραίτητη, έστω και αν δεν γίνεται απαραίτητα με τη βοήθεια μπαλονιών. Στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια αυτή την εβδομάδα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν μπορεί να συναντηθεί με τον κορυφαίο αξιωματούχο της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας Γουάνγκ Γι. Το να μιλάς είναι πάντα καλύτερο από το να πυροβολείς.