Ο νικητής του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης 2022 θα ανακοινωθεί στις 7 Οκτωβρίου στο Όσλο.
Ποιος μπορεί να τιμηθεί με το βραβείο;
Το βραβείο θα πρέπει να απονέμεται στο πρόσωπο που έχει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην «αδελφοποίηση μεταξύ εθνών, την κατάργηση ή μείωση υφιστάμενων στρατιωτικών δυνάμεων και την εγκαθίδρυση και προώθηση ειρηνευτικών συνελεύσεων», σύμφωνα με τη διαθήκη του Σουηδού βιομηχάνου Άλφρεντ Νόμπελ, που καθιέρωσε τα βραβεία.
Χιλιάδες άνθρωποι μπορούν να προτείνουν ονόματα: μέλη κυβερνήσεων και κοινοβουλίων, εν ενεργεία αρχηγοί κρατών, πανεπιστημιακοί καθηγητές Ιστορίας, Κοινωνικών Επιστημών, Δικαίου και Φιλοσοφίας, και παλαιότεροι βραβευθέντες με Νόμπελ Ειρήνης.
Φέτος υπάρχουν 343 υποψήφιοι, αν και ο κατάλογος των ονομάτων τους παραμένει μυστικός για 50 χρόνια.
Μεταξύ των φετινών φαβορί με βάση τα γραφεία στοιχημάτων είναι η εφημερίδα Kyiv Independent, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR).
Ποιος αποφασίζει;
Η Νορβηγική Επιτροπή του Νόμπελ, που αποτελείται από πέντε άτομα που διορίζονται από το νορβηγικό κοινοβούλιο. Τα μέλη είναι κάποιες φορές πρόσωπα που έχουν αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική. Επικεφαλής της σημερινής επιτροπής είναι μία δικηγόρος και στα μέλη περιλαμβάνεται ένας ακαδημαϊκός.
Όλα τα πρόσωπα αυτά προτείνονται από νορβηγικά πολιτικά κόμματα και ο διορισμός τους αντανακλά την ισορροπία δυνάμεων στο κοινοβούλιο της Νορβηγίας.
Πώς αποφασίζουν;
Οι υποψηφιότητες κλείνουν στις 31 Ιανουαρίου. Τα μέλη της επιτροπής έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν τις δικές προτάσεις έως την πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής τον Φεβρουάριο.
Συζητούν όλες τις υποψηφιότητες και στη συνέχεια καταρτίζουν μια λίστα με τις επικρατέστερες. Στη συνέχεια κάθε υποψήφιος αξιολογείται και εξετάζεται από μια ομάδα μόνιμων συμβούλων και άλλων ειδικών.
Η επιτροπή συνεδριάζει περίπου μία φορά τον μήνα για να συζητήσει τις υποψηφιότητες. Συνήθως λαμβάνουν την απόφασή τους κατά την τελευταία συνεδρίαση της επιτροπής, που τείνει να είναι στις αρχές Οκτωβρίου.
Η επιτροπή επιδιώκει να υπάρχει συναίνεση στην τελική επιλογή. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, η απόφαση λαμβάνεται από την πλειοψηφία των μελών.
Η τελευταία φορά που ένα μέλος παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενο ήταν το 1994, όταν ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιάσερ Αραφάτ μοιράστηκε το βραβείο με τους Ισραηλινούς Σιμόν Πέρες και Γιτζάκ Ράμπιν.
Ποιος προτείνεται;
Ενώ ο πλήρης κατάλογος των υποψηφίων παραμένει μυστικός, τα πρόσωπα που υποβάλλουν προτάσεις έχουν το δικαίωμα να αποκαλύψουν τις επιλογές τους.
Τα τελευταία χρόνια, οι ίδιοι οι Νορβηγοί βουλευτές τείνουν να αποκαλύπτουν τα ονόματα των υποψηφίων τους εκ των προτέρων –και μάλιστα με ιδιαίτερα ποσοστά επιτυχίας: επτά από τους τελευταίους εννέα νικητές εμφανίζονται σε αυτές τις λίστες.
Φέτος, σύμφωνα με έρευνα του Reuters μεταξύ των Νορβηγών βουλευτών που έχουν αποκαλύψει τις προτάσεις τους, ο κατάλογος περιλαμβάνει τη Σουηδή Γκρέτα Τούνμπεργκ και το κίνημα Fridays for Future καθώς και τις Λευκορωσίδες αντιφρονούσες Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, Μαρία Κολενσκίκοβα και Βερόνικα Τσεπκάλο.
Έχουν επίσης προτείνει τον Ρώσο Αλεξέι Ναβάλνι, τον πάπα Φραγκίσκο, τον Βρετανό φυσιοδίφη Ντέιβιντ Ατένμπορο, τον υπουργό Εξωτερικών του Τουβαλού Σάιμον Κόφε και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Τι λαμβάνει ο βραβευθείς;
Ένα μετάλλιο, ένα δίπλωμα, 10 εκατ. σουηδικές κορώνες (900.000 δολάρια) – και φυσικά αμέσως συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όλου του κόσμου.
Πότε γίνεται η ανακοίνωση και η τελετή βράβευσης;
Η ανακοίνωση θα γίνει την Παρασκευή στις 12.00 ώρα Ελλάδας στο Νορβηγικό Ινστιτούτου Νόμπελ στο Όσλο, από την επικεφαλής της Νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ Μπέριτ Ράις-Άντερσεν.
Η τελετή βράβευσης θα λάβει χώρα στο δημαρχείο του Όσλο στις 10 Δεκεμβρίου, επέτειο του θανάτου του Άλφρεντ Νόμπελ.