Οι Βόσνιοι ψηφίζουν σήμερα στις γενικές εκλογές σε μια χώρα σε πλήρη πολιτική κρίση, με αυξανόμενες εθνοτικές διαιρέσεις που θέτουν σε κίνδυνο την ακεραιότητά της.
Ανάμεσα σε απειλές απόσχισης από τους ορθόδοξους Σέρβους, την απογοήτευση των καθολικών Κροατών, που δεν θέλουν πια να συγκατοικούν με τους Βόσνιους Μουσουλμάνους, και τα όνειρα για ένα «κράτος των πολιτών» μεγάλου μέρους αυτών των τελευταίων, πολλοί εκφράζουν φόβους για νέα αναταραχή μετά την ψηφοφορία.
Αυτή η φτωχή μικρή χώρα των Βαλκανίων είναι διαιρεμένη σε μια σερβική οντότητα, τη Ρεπούμπλικα Σέρπσκα (RS, Σερβική Δημοκρατία), και μία κροατομουσουλμανική ομοσπονδία, οι οποίες συνδέονται μέσω μιας ασθενούς κεντρικής εξουσίας που συχνά παραλύει. Αυτό το σύστημα έχει κληρονομηθεί από τις συμφωνίες του Ντέιτον (ΗΠΑ) το 1995, που έβαλαν τέλος στον πόλεμο κατά τον οποίο σκοτώθηκαν 100.000 άνθρωποι.
«Δίνουμε προτεραιότητα σε ανθρώπους ανίκανους, που ρέπουν προς τη διαφθορά στους κόλπους κομμάτων που εγκαθίδρυσαν πελατειακές σχέσεις», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο η Σάρα Τζόγκιτς, μια 21χρονη φοιτήτρια φιλοσοφίας στο Ανατολικό Σαράγεβο, που αποτελεί τμήμα της RS. «Δεν παύουν να οδηγούν προς την άβυσσο τη Ρεπούμπλικα Σέρπσκα και όλη τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη».
Στις τρεις κοινότητες, αρχηγοί που εδώ και καιρό έχουν καταλάβει το προσκήνιο, επιδίδονται σε εθνικιστική πλειοδοσία για να παραμείνουν στην εξουσία την ώρα που όλοι όσοι μπορούν επιλέγουν την εξορία, αντιμέτωποι με την απουσία προοπτικών, τόσο πολιτικών όσο και οικονομικών.
Σχεδόν 500.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα μετά την τελευταία απογραφή του 2013, όταν αριθμούσε 3,5 εκατομμύρια κατοίκους, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της τοπικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Ένωση για μια Βιώσιμη Επιστροφή.
«Δεν περιμένω τίποτε καινούριο μετά τις εκλογές αυτές, όλα θα είναι τα ίδια, οι λαοί θα ψηφίσουν και πάλι μέσα στα στρατόπεδά τους, τους δικούς τους. Εγώ δεν ψηφίζω πια από καιρό», λέει η Μίρα Σλαντόγεβιτς, μια απογοητευμένη συνταξιούχος.
Ο νεποτισμός ευνοεί το status quo, εκτιμούν πολλοί παρατηρητές. Σύμφωνα με τον αναλυτή Ζάρκο Πάπιτς, ένα εκατομμύριο άνθρωποι εξαρτώνται κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο από το δημόσιο τομέα (250.000 εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους) και αποτελούν «μια δεξαμενή ψηφοφόρων για τα κόμματα που βρίσκονται στην εξουσία».
Μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα κατήφειας, οι ψηφοφόροι αρχίζουν να ψηφίζουν στις 08:00 για να εκλέξουν τα τρία μέλη της συλλογικής προεδρίας της Βοσνίας, τους βουλευτές του κεντρικού κοινοβουλίου και αυτούς των δύο οντοτήτων, καθώς και, στη Ρεπούμπλικα Σέρπσκα, την προεδρία.
Ο Μίλοραντ Ντόντικ, αδιαμφισβήτητος πολιτικός αρχηγός των Σέρβων της Βοσνίας από το 2006 και απερχόμενος σέρβος αντιπρόσωπος στη συλλογική προεδρία, διεκδικεί την προεδρία της RS. Ο 63χρονος εθνικιστής πολλαπλασίασε τους τελευταίους μήνες τις απειλές απόσχισης, οι οποίες του στοίχισαν κυρώσεις από την Ουάσινγκτον και το Λονδίνο, ενώ επαναλαμβάνει διαρκώς πως η Βοσνία είναι μια «αποτυχημένη» χώρα.
Μερικοί αναλυτές στοιχηματίζουν σε μια νίκη αυτού του μεγάλου θαυμαστή του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, παρόλο που η κύρια αντίπαλός του, η 39χρονη πανεπιστημιακός Γελένα Τρίβιτς, διαβεβαιώνει για το αντίθετο. Κολακεύει κι αυτή τους εθνικιστές, όμως υπόσχεται να τσακίσει την κλεπτοκρατία που εγκαθιδρύθηκε, σύμφωνα με την ίδια, από τον Μίλοραντ Ντόντικ.
Στη βοσνιακή κοινότητα, ο Μπακίρ Ιζετμπέγκοβιτς, αρχηγός του κύριου κόμματος, του εθνικιστικου SDA, δεν υπολείπεται σε εμπρηστική ρητορική διεκδικώντας μια τρίτη θητεία στο μουσουλμανικό θώκο της τριμερούς προεδρίας.
Γιός του πρώτου προέδρου της ανεξάρτητης Βοσνίας, έχει να αντιμετωπίσει στις εκλογές αυτές έναν υποψήφιο που υποστηρίζεται από ένδεκα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ο Ντένις Μπετσίροβιτς, ένας 46χρονος καθηγητής Ιστορίας, δίνει μάχη για μια Βοσνία «φιλοευρωπαϊκή και ενωμένη».
Οι Κροάτες, από την πλευρά τους, οι οποίοι απειλούσαν επί μήνες να μποϊκοτάρουν την ψηφοφορία, είναι δυσαρεστημένοι επειδή πρέπει να αποτελούν μια ομοσπονδία με τους Μουσουλμάνους της Βοσνίας. Όλα τα κροατικά κόμματα ζητούν να υπάρξει μια χωριστή κροατική οντότητα ή τουλάχιστον να τροποποιηθούν οι εκλογικοί κανόνες.
Οι κανόνες αυτοί επιτρέπουν στους Μουσουλμάνους της Βοσνίας, που αποτελούν δημογραφικά την πλειονότητα στους κόλπους της κοινής ονότητας, να εκλέγουν εκ των πραγμάτων τον Κροάτη που συμμετέχει στη συλλογική προεδρία.
Ο απερχόμενος κροάτης συμπρόεδρος, ο Ζέλικο Κόμσιτς, σημαιοφόρος ενός κράτους «των πολιτών», κάτι που θεωρείται «αθέμιτο» από ένα μεγάλο μέρος της κοινότητάς του, θα αντιμετωπίσει την Μποριάνα Κρίστο, υποψήφια του εθνικιστικού HDZ. Σε περίπτωση νίκης του πρώτου, μερικοί εκφράζουν φόβους για νέα αναταραχή και μπλοκάρισμα της λειτουργίας των θεσμών.
Οι κάλπες κλείνουν στις 20:00. Καθώς δεν γίνονται δημοσκοπήσεις στην έξοδο των εκλογικών τμημάτων, τα προκαταρκτικά αποτελέσματα δεν αναμένονται παρά αργά μέσα στη νύκτα.\
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ-AFP