Μια δυσοίωνη ανάλυση σε σχέση με το μέλλον της ΕΕ σε συνάρτηση με τις διαδικασίες ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας δημοσίευσε ο Economist, εκφράζοντας μια σειρά από ανησυχίες για την ανοχή του μπλοκ στις προϋποθέσεις που θέτει η Βουλγαρία για τη συνέχιση της διαδικασίας.
Η οικονομική εφημερίδα, σημειώνει ότι η Βουλγαρία μπλοκάρει την πορεία της Βόρειας Μακεδονίας προς την ένταξη τα τελευταία δυο χρόνια, γεγονός που οδήγησε στην πρόσφατη πρόταση της Γαλλίας, που κατέχει αυτό το διάστημα την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την οποία αποδέχτηκαν τα κοινοβούλια και των δυο χωρών. Ωστόσο, τονίζει η ανάλυση, το πιθανότερο είναι ότι η χαρά δεν θα διαρκέσει πολύ.
Η λύση, υποστηρίζει, θα καταλήξει να αποτρέπει την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας, ενώ θα προκαλέσει προβλήματα και σε άλλες χώρες που ελπίζουν να γίνουν μέλη του μπλοκ.
Μια σύντομη ιστορία της Βόρειας Μακεδονίας
Ο Economist ξεκινά την απάντηση σε αυτή την περίπλοκη ερώτηση σε μια αναδρομή στο 1912, όταν οι Οθωμανοί εκδιώχθηκαν από την περιοχή, με την επικράτεια που σήμερα είναι γνωστή ως Βόρεια Μακεδονία να κατακτιέται από τη Σερβία.
Οι Βούλγαροι, που αισθάνθηκαν προδομένοι από αυτή την εξέλιξη, κατέλαβαν την περιοχή στη διάρκεια και των δυο παγκοσμίων πολέμων.
Όμως το 1944, η περιοχή μετατράπηκε στη Μακεδονική Δημοκρατία, μέρος του νέου κομμουνιστικού κράτους της Γιουγκοσλαβίας.
Όταν η Γιουγκοσλαβία κατέρρευσε το 1991, η Ελλάδα αμφισβήτησε το δικαίωμα της νέας χώρας να ονομάζεται Μακεδονία, με το επιχείρημα ότι διέθετε αποκλειστικά δικαιώματα επί του ονόματος.
Η διαμάχη οδηγήθηκε σε λύση το 2018, όταν η χώρα συμφώνησε να αλλάξει το όνομά της σε Βόρεια Μακεδονία. Τότε, η Ελλάδα απέσυρε τη διαφωνία της για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ και η χώρα εντάχθηκε στη Βορειοατλαντική Συμμαχία το 2020.
Τι υποστηρίζει η Βουλγαρία
Τότε ήταν που απέναντι στη χώρα στράφηκε η Βουλγαρία, αυτή τη φορά μέσω της ΕΕ. Οι ηγέτες της υποστήριξαν ότι η γλώσσα της Βόρειας Μακεδονίας δεν είναι παρά μια διάλεκτος των βουλγαρικών, ότι το βορειομακεδονικό «έθνος» στην πραγματικότητα αποτελείται από άτομα βουλγαρικής καταγωγής και ότι το ίδιο το κράτος δεν ήταν παρά μια λανθασμένη σύλληψη των γιουγκοσλάβων κομμουνιστών ηγετών. Οι σημερινοί Βορειομακεδόνες, κατά την άποψη της Βουλγαρίας, κλέβουν τη βουλγαρική ιστορία.
Ο συμβιβασμός που πρότεινε η Γαλλία φάνηκε να δίνει λύση στο αδιέξοδο. Όμως ο Economist προειδοποιεί ότι τα φαινόμενα απατούν. Πρώτα από όλα, υποστηρίζει η οικονομική εφημερίδα, η συμφωνία εισάγει επισήμως τις ιστορικές διαμάχες μεταξύ των κρατών στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων της ΕΕ.
Μια επιτροπή βούλγαρων και βορειομακεδόνων ιστορικών ήδη εργαζόταν για την επίλυσή τους. Όμως τώρα, σύμφωνα με τη συμφωνία, αν οι Βορειομακεδόνες δεν συμφωνήσουν με την ερμηνεία των βουλγάρων ομολόγων τους, η διαδικασία ένταξης, στο πλαίσιο της οποίας όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας, έχουν δικαίωμα να ασκήσουν βέτο, δεν πρόκειται να προχωρήσει. Σημαντικό σημείο τριβής είναι η ταυτότητα του Γκότσε Ντέλτσεβ, ενός ηγέτη της επανάστασης κατά των Οθωμανών, τον οποίο και οι δυο πλευρές διεκδικούν ως εθνικό ήρωα.
Σύνταγμα και μειονότητες
Βάσει αυτής της συμφωνίας, η Βόρεια Μακεδονία θα πρέπει να προχωρήσει και σε τροποποίηση του συντάγματός της, για να συμμορφωθεί με τις βουλγαρικές απαιτήσεις. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να προχωρήσει σε επίσημη αναγνώριση της μικροσκοπικής βουλγαρικής μειονότητας στην επικράτειά της, αλλά και σε μια σειρά από υποτιθέμενα μέτρα προστασίας των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
Έτσι, αμέσως μετά τη συμβολική έναρξη των συνομιλιών τον περασμένο μήνα, η διαδικασία σταμάτησε αμέσως και δεν πρόκειται να ξεκινήσει εκ νέου μέχρι την τροποποίηση του συντάγματος. Αν και το βορειομακεδονικό κοινοβούλιο έχει συμφωνήσει, για να συμβεί κάτι τέτοιο απαιτείται θετική ψήφος από τα δυο-τρίτα των βουλευτών, πράγμα που φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο. Δημοσκοπήσεις στη χώρα δείχνουν ότι η γαλλική συμφωνία είναι πολύ δυσάρεστη στους πολίτες, ενώ η αντιπολίτευση έχει προτείνει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος.
Κακό προηγούμενο
Επιπλέον, υπογραμμίζει ο Economist, η συμφωνία δημιουργεί κακό προηγούμενο. Η διαδικασία ένταξης στην ΕΕ, υπό φυσιολογικές συνθήκες περιλαμβάνει την εκτίμηση της ισχύος της οικονομίας της υποψήφιας χώρας και των πολιτικών, δικαστικών και γραφειοκρατικών θεσμών της. Όμως τώρα, με την περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας, ιστορικές διαμάχες που μπορεί να χρονολογούνται ακόμη και στον 10ο αιώνα έχουν εισβάλει στη διαδικασία.
Όπως τονίζει η οικονομική εφημερίδα, η Κροατία, που ανήκει επίσης στα κράτη-μέλη της ΕΕ, μπορεί να αποδειχθεί εξίσου εχθρική απέναντι σε άλλα βαλκανικά κράτη που δεν ανήκουν στο μπλοκ.
Τον Μάιο, η Κροατική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών συνέταξε μια λίστα με συμβιβασμούς, τους οποίους θέλει να δει την κροατική κυβέρνηση να απαιτεί από τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη σε περίπτωση που ενταχθούν στην Ένωση. Αργότερα, η Πολωνία θα μπορούσε να εκφράσει αντίστοιχες απαιτήσεις για την Ουκρανία.
Ντροπιαστική διαμάχη για την Ευρώπη
Η διαμάχη μεταξύ Βουλγαρίας και Βόρειας Μακεδονίας είναι ντροπιαστική για τους ευρωπαίους ηγέτες, επισημαίνει ο Economist.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει καταστήσει ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη επίλυσης των γεωπολιτικών εντάσεων στην περιοχή. Η Ουκρανία έλαβε επισήμως το στάτους του υποψήφιου μέλους της ΕΕ, χωρίς να χρειαστεί να ανταποκριθεί στις ίδιες προϋποθέσεις που κλήθηκαν να καλύψουν τα κράτη των δυτικών Βαλκανίων για να φτάσουν στο ίδιο σημείο. Ο λόγος που η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας αποδέχτηκε τη γαλλική πρόταση ήταν επειδή είναι απελπισμένη για μια καλή είδηση.
Όσο για τους στόχους της βουλγαρικής πολιτικής, ο Νικολά Ντιμιτρόφ, ο πρώην υπουργός εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας, υποστηρίζει ότι κίνητρο της γειτονικής χώρας είναι «η δημιουργία ενός δεύτερου βουλγαρικού κράτους». Έχοντας αποτύχει να κατακτήσει τη χώρα στο παρελθόν, ισχυρίζεται, η Βουλγαρία χρησιμοποιεί τον ρόλο της ως κράτος-μέλος της ΕΕ ως «εργαλείο για να προσπαθήσει ξανά».
Η ΕΕ, καταλήγει ο Economist, δημιουργήθηκε για την επίλυση των συγκρούσεων μεταξύ των μελών της. Τώρα, κινδυνεύει να τις πυροδοτήσει.
Πηγή: Economist