«Γιατί να μην ξαναρχίσουμε; Τους δώσαμε σήμα». Είπε το τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για την χειραψία του με τον Αιγύπτιο ομόλογο του, Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Την πρώτη χειραψία μετά από χρόνια, με τις σχέσεις Αιγύπτου – Τουρκίας να παραμένουν στην κατάψυξη. Και τον ΥΠΕΞ της Αιγύπτου Σάμεχ Σούκρι να έχει ήδη ανακοινώσει από τις αρχές Νοέμβρη ότι οι διερευνητικές επαφές Καΐρου – Άγκυρας διακόπτονται γιατί η Τουρκία δεν αλλάζει την πολιτική της στη Λιβύη. Δηλώσεις που έγιναν λίγο μετά την υπογραφή του δεύτερου τουρκολιβυκού μνημονίου.
Για τον Ερντογάν η φωτογραφία του με τον Σίσι στο Παγκόσμιο Κύπελλο που διεξάγεται στο Κατάρ ερμηνεύθηκε ως ένα βήμα «για να ξεκινήσει η διαδικασία» προσέγγισης, υπενθυμίζοντας τις ισχυρές σχέσεις που είχαν στο παρελθόν Τουρκία και Αίγυπτος.
Η πλευρά Σίσι
Ο εκπρόσωπος του Σίσι από την πλευρά του δήλωσε ότι στη συνάντηση στο Κατάρ, «οι δύο πλευρές υπογράμμισαν τους βαθείς ιστορικούς δεσμούς που μοιράζονται οι δύο χώρες και οι λαοί τους. Όπως συμφωνήθηκε, η συνάντηση θα σηματοδοτήσει την αρχή της ανάπτυξης διμερών σχέσεων».
Αρμόδιες πηγές σημειώνουν ότι επρόκειτο για μία χειραψία τονίζοντας ότι παρά τις δηλώσεις ο Σίσι δεν ξεχνά τους στενούς δεσμούς Ερντογάν με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Ακόμα και αν οι συνθήκες της επισιτιστικής κρίσης επιβάλλουν έναν υποτυπώδη διάλογο, μεταξύ των δύο πλευρών… Ωστόσο το τι πραγματικά έχει συμβεί και πώς έχει αποφασίσει να κινηθεί η Αίγυπτος αναμένεται να φανεί στο… χειροκρότημα.
«Απόβαση» τριών υπουργών στο Κάιρο
Σε αυτό το περιβάλλον την Τρίτη στην Αίγυπτο μεταβαίνουν όχι ένας αλλά τρεις υπουργοί, για την υπογραφή δύο σημαντικών διμερών συμφωνιών. Πιο συγκεκριμένα για Κάιρο αναχωρούν ο ΥΠΕΞ, Νίκος Δένδιας, ο ΥΕΘΑ, Νίκος Παναγιωτόπουλος και ο ΑΝΥΠΕΞ, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης.
Ο ΥΕΘΑ θα υπογράψει με τον αιγύπτιο ομόλογο του, Μοχάμεντ Αχμέντ Ζακί, συμφωνία για κοινές επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Μία συμφωνία που στοχεύει τόσο το τουρκολιβυκό μνημόνιο, όσο και το αφήγημα της Τουρκίας περί «Γαλάζιας Πατρίδας». Υπενθυμίζεται ότι δύο χρόνια πριν, τον Οκτώβριο του 2020, η Τουρκία επέκτεινε μονομερώς με νόμο την περιοχή ευθύνης της για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στα όρια της «Γαλάζιας Πατρίδας», σε μία προσπάθεια δημιουργίας νέων τετελεσμένων.
Τι ανατρέπουν
Το 2020 δηλαδή η Τουρκία είχε επεκτείνει την περιοχή ευθύνης στην Ανατολική Μεσόγειο από την Κάρπαθο και την Κρήτη έως την Κύπρο πέραν του μισού Αιγαίου που ήδη θεωρούσε πως είναι στη δικαιοδοσία της.
Χαρακτηριστικό ήταν το tweet του τούρκου υπουργού Μεταφορών, Αντίλ Καραϊσμάνογλου για την ανακοίνωση της επέκτασης, ο οποίος ανέφερε: ««Χαιρετίσματα στο Φατίχ, στο Γιαβούζ και στο Κανουνί. Στη Γαλάζια Πατρίδα μας, την περιοχή ερευνών και διάσωσης την επεκτείναμε με τρόπο που θα περιλαμβάνει και τις περιοχές όπου πραγματοποιούν εργασίες τα ερευνητικά μας πλοία. Καλορίζικο το νέο σχέδιο έρευνας και διάσωσης».
Fatih’e, Yavuz’a, Kanuni’ye selam olsun.✋#MaviVatanımızda arama ve kurtarma sorumluluk sahamızı, Doğu Akdeniz'de faaliyet gösteren milli gemilerimizin arama sahalarını kapsayacak şekilde genişlettik.
Yeni Ulusal Arama ve Kurtarma Planımız ülkemize hayırlı olsun. pic.twitter.com/EkDqxZaY1c
— Adil Karaismailoğlu (@akaraismailoglu) October 17, 2020
Το ΥΠΕΞ έκανε λόγο για κίνηση με πολιτικά κίνητρα
Το ΥΠΕΞ με ανακοίνωση του τότε απέναντι στις κινήσεις της Άγκυρας σημείωνε ότι «η τουρκική περιοχή ευθύνης έρευνας και διάσωσης που ορίστηκε αυθαίρετα με τον νέο τουρκικό νόμο, όπως άλλωστε και αυτή που είχε ορισθεί με τον τουρκικό νόμο του 1988, είναι παράνομη στο μέτρο που επικαλύπτει περιοχές ελληνικής κυριαρχίας και δικαιοδοσίας, συνεπώς δεν παράγει έννομα αποτελέσματα. Πέραν όμως αυτού, δεν στηρίζεται σε επιχειρησιακά κριτήρια και δεν εξυπηρετεί τους σκοπούς ασφάλειας της ανθρώπινης ζωής».
Υπογράμμιζε ακόμα ότι η ελληνική περιοχή ευθύνης, η οποία έχει καθορισθεί την δεκαετία του ’50 με Περιοχικές Συμφωνίες Αεροναυτιλίας του ICAO και δηλωθεί από το 1975 στον αρμόδιο Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), συμπίπτει με το FIR Αθηνών και είναι σύμφωνη με τις συστάσεις του ΙΜΟ και ΙCAO, όπως περιλαμβάνονται στο Διεθνές Εγχειρίδιο Αεροναυτικής και Ναυτικής Έρευνας και Διάσωσης (IAMSAR Manual).
Σημειώνοντας ότι και στην πράξη η Ελλάδα, μέσω του αρμόδιου ελληνικού Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (Joint Rescue Coordination Center – JRCC) στον Πειραιά, συντονίζει αποτελεσματικά όλες τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην περιοχή ευθύνης της, παρέχοντας εν προκειμένω υπηρεσίες σε όλα τα κινδυνεύοντα πλοία και αεροπλάνα.
«Είναι σαφές», όπως τόνιζε τότε το ΥΠΕΞ ότι «η Τουρκία, με την τελευταία αυτή κίνηση που έχει αμιγώς πολιτικά κίνητρα, δεν διστάζει να προκαλέσει σύγχυση, θέτοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές».
Η κίνηση της Αθήνας απέναντι στις τουρκικές διεκδικήσεις
Με την ανακοίνωση να καταλήγει τονίζοντας ότι «η κίνηση αυτή έρχεται να προστεθεί στον μακρύ κατάλογο τουρκικών αυθαιρεσιών και παρανόμων διεκδικήσεων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες άλλωστε ευθύνονται για την άνευ προηγουμένου κλιμάκωση της τελευταίας περιόδου. Οι τουρκικές ενέργειες θα προσκρούσουν και πάλι στην διεθνή νομιμότητα με την οποία η Τουρκία θα πρέπει επιτέλους κάποτε να συμφιλιωθεί».
Η συμφωνία που υπογράφεται την Τρίτη έρχεται να χτυπήσει ακριβώς αυτή την προσπάθεια της Άγκυρας. Με την Αθήνα ωστόσο να υπογραμμίζει ότι οι κινήσεις της δεν στρέφονται εναντίον τρίτων χωρών.
Ο ρόλος της Αιγύπτου στις εξελίξεις στη Λιβύη
Ενώ για την Αθήνα ιδιαίτερη είναι η σημασία του Καΐρου και σε σχέση με τη Λιβύη. Άλλωστε ο Νίκος Δένδιας αναφερόμενος στο γιατί δεν ήθελε να αποβιβαστεί στην Τρίπολη παρουσία της Νάιλα Μανγκούς χρησιμοποίησε το επιχείρημα της αιγυπτιακής στάσης και ενδεχόμενων παρερμηνειών που θα προκαλούσε μία φωτογραφία που θα μπορούσε να εκληφθεί ως έμμεση ελληνική αναγνώριση της κυβέρνησης της Τρίπολης από την Αίγυπτο.
Η Αίγυπτος για την Ελλάδα είναι σύμμαχος – κλειδί στο ζήτημα της Λιβύης, αφού συμμετέχει σε όλα τα φόρα από τα οποία η Ελλάδα είναι αποκλεισμένη. Και καλείται στο σύνολο των τραπεζιών που στρώνονται για συζητήσεις με επίκεντρο το λιβυκό ζήτημα. Για την Αθήνα υπάρχει ταύτιση απόψεων με το Κάιρο και θεωρεί ότι μπορεί να αξιοποιεί την αιγυπτιακή παρουσία.
Σε αυτό το πλαίσιο υπενθυμίζεται ο Σάμεχ Σούκρι, κατά την συνάντηση του με το Νίκο Δένδια στο Κάιρο ένα μήνα πριν είχε καλέσει τον ΟΗΕ και την ΕΕ να πάρουν θέση και να κινηθούν με στόχο τη διενέργεια εκλογών στην Λιβύη.