Είναι ένα από τα πιο δύσκολα στοιχήματα που έχει επιλέξει ο Ερντογάν. Την ώρα που εξακολουθεί να χρειάζεται τη στήριξη της Ρωσίας στη Συρία και σε σχέση με τη διαχείριση του θύλακα της Ιντλίμπ και σε σχέση με τη διαμόρφωση ορίων στο μέχρι που μπορεί να φτάσει η όποια τοπική αυτονομία των Κούρδων και εν μέρει σε σχέση με ισορροπίες στη Λιβύη, η Τουρκία έχει επιλέξει μια σημαντική αναβάθμιση των σχέσεων με την Ουκρανία.
Ο Ερντογάν πηγαίνει στο Κίεβο στις 3 Φεβρουαρίου, με σκοπό όχι μόνο να υπογράψει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ουκρανία (με στόχο το διμερές εμπόριο να φτάσει τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια) αλλά και να αναβαθμίσει τη διμερή πολιτική και στρατιωτική συνεργασία. Άλλωστε, ήδη οι Ουκρανοί έχουν εκφράσει την ικανοποίησή τους για την αποτελεσματικότητα των τουρκικών drones Bayraktar TB2 που χρησιμοποιούν ήδη στις ανατολικές επαρχίες.
Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Τουρκία σε σχέση με την ουκρανική κρίση έχει πάρει θέσεις αρκετά διαφορετικές από τις ρωσικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν έχει αναγνωρίσει την εκ νέου ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία (παρότι εδώ παίζει ρόλο και η φόρτιση από τον εκτοπισμό των Τατάρων από την Κριμαία επί Στάλιν, όπου αρκετοί τελικά πήγαν στην Τουρκία). Επιπλέον, το ίδιο το γεγονός ότι έχει στείλει οπλισμό και στην Ουκρανία και στο Αζερμπαϊτζάν – πάνω στη σύγκρουση με την Αρμενία – σηματοδοτεί μια διάθεση να παρέμβει ακόμη και σε συγκρούσεις που αφορούν περιοχές για τις οποίες η Ρωσία θεωρεί ότι αποτελούν δική της υπόθεση.
Μάλιστα, η Τουρκία έχει προσπαθήσει να παρουσιάσει τη θέση που έχει πάρει στην ουκρανική κρίση ως απόδειξη ότι δεν είναι τόσο απομακρυσμένη από τις «δυτικές» τοποθετήσεις, σε αντίθεση με όσα της καταμαρτυρούν οι επικριτές της ιδίως στην Ουάσιγκτον.
Όμως φαίνεται πως την ίδια στιγμή η Τουρκία δεν επιθυμεί να σπρώξει τα πράγματα σε πλήρη ρήξη με τη Ρωσία. Αυτό αποτυπώνουν μια σειρά από κινήσεις την παραμονή της επίσκεψης Ερντογάν στο Κίεβο.
Η Τουρκία τώρα δηλώνει συμμόρφωση στη Σύμβαση του Μοντρέ για το καθεστώς των Στενών
Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι τυχαίο ότι ο Χουλουσί Ακάρ έσπευσε μιλώντας στις 31 Ιανουαρίου στην ηγεσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων να τονίσει ότι η Τουρκία επιμένει στο καθεστώς της Σύμβασης του Μοντρέ του 1936, υπογραμμίζοντας ότι θεωρεί ότι το καθεστώς αυτό ευνοεί όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και μην παραλείποντας να σημειώσει ότι «δεν τίθεται θέμα να την εγκαταλείψουμε μέσα στις σημερινές συνθήκες».
Η σημασία της αναφοράς αυτής έχει να κάνει με το ότι η Ρωσία είναι η κατεξοχήν δύναμη που δεν θέλει να δει αλλαγή στο καθεστώς της Σύμβασης του Μοντρέ. Και αυτό γιατί η σύμβαση αυτή, που ρυθμίζει το καθεστώς των Στενών, θέτει περιορισμούς στο μέγεθος και τον αριθμό των πολεμικών πλοίων που μπορούν να έχουν κράτη που δεν περιλαμβάνονται σε όσα έχουν παράλια στη Μαύρη Θάλασσα.
Σύμφωνα με τη Σύμβαση του Μοντρέ, ο μέγιστος αριθμός πολεμικών σκαφών κράτους που δεν ανήκει στα παρευξείνια είναι 9 και το μέγιστο εκτόπισμά τους 15.000 τόνους, με το συνολικό αθροιστικό εκτόπισμα πλοίων μη παρευξείνιου κράτους στη Μαύρη Θάλασσα να μην μπορεί να ξεπεράσει τους 45.000 τόνους (με τα αμιγώς πολεμικά να μην μπορούν να ξεπεράσουν αθροιστικά τους 30.000 τόνους). Επιπλέον, η μέγιστη παραμονή τους στη Μαύρη Θάλασσα δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 21 μέρες, ενώ της διέλευσής οποιουδήποτε πολεμικού πλοίου από τα Στενά πρέπει να προηγηθεί ενημέρωση διπλωματική της Τουρκίας (8 μέρες πριν για τα παρευξείνια κράτη και 14 μέρες για τα μη παρευξείνια).
Όλα αυτά σημαίνουν ότι πρακτικά το ΝΑΤΟ έχει δυσκολία να μεταφέρει μεγάλο αριθμό πολεμικών σκαφών στη Μαύρη Θάλασσα (πέραν αυτών που έχουν ήδη οι παρευξείνιες ΝΑΤΟϊκές χώρες) και δεν μπορεί να τα έχει εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό περιορίζει και τη δυνατότητα να προσφέρει ναυτική υποστήριξη στην Ουκρανία στη Μαύρη Θάλασσα.
Αλλαγή στάσης;
Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτή η τοποθέτηση του Ακάρ είναι κάπως διαφορετική από προηγούμενες τοποθετήσεις της τουρκικής κυβέρνησης. Στο πλαίσιο του μεγαλεπήβολου σχεδίου για το νέο «Κανάλι της Ιστανμπούλ», δηλαδή ενός νέου τεχνητού καναλιού που θα συνδέει τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο, η Τουρκία έχει διατυπώσει αμφισβητήσεις για το καθεστώς της Σύμβασης του Μοντρέ, με τον Ερντογάν να επιμένει ότι το νέο κανάλι θα είναι πλήρως από την κυριαρχία της Τουρκίας. Αυτή η τοποθέτηση είχε αντιμετωπιστεί θετικά από τις ΗΠΑ, που θέλουν να μπορούν να περάσουν πολύ περισσότερα πολεμικά πλοία στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση της Ρωσίας που δεν επιθυμεί αλλαγή του καθεστώτος των Στενών.
Τώρα η τουρκική κυβέρνηση δείχνει να επιστρέφει στην τοποθέτηση ότι δεν χρειάζεται αλλαγή στο καθεστώς των Στενών, σε μια εμφανή προσπάθεια να στείλει ένα μήνυμα στη Μόσχα ότι η αναβάθμιση των σχέσεων με την Ουκρανία δεν σημαίνει ότι η Τουρκία ξεχνά και τις σχέσεις της με τη Ρωσία.
Βεβαίως δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι αυτή η «ισορροπιστική» προσπάθεια θα τελικά και πετυχημένη.
Πηγη: in.gr