Μετάφραση: Αντώνης Χρυσουλάκης
Σε ένα ακόμη πλήγμα για τη διαφάνεια στη διακυβέρνηση της Τουρκίας, η κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέτρεψε την υπηρεσία πληροφοριών (MIT) να μην υποβάλει έκθεση δαπανών, εμποδίζοντας έτσι τον έλεγχο της υπηρεσίας.
Όπως αναφέρει το nordicmonitor σε ένα ακόμη πλήγμα για τη διαφάνεια στη διακυβέρνηση της Τουρκίας, η κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέτρεψε την υπηρεσία πληροφοριών (MIT) να μην υποβάλει έκθεση δαπανών, εμποδίζοντας έτσι τον έλεγχο της υπηρεσίας.
Για πρώτη φορά ο Εθνικός Οργανισμός Πληροφοριών της Τουρκίας δεν υπέβαλε φέτος την έκθεση δαπανών και περιουσιακών στοιχείων του στο Ελεγκτικό Συνέδριο κατά παράβαση της τουρκικής νομοθεσίας, παρεμποδίζοντας την εποπτεία της υπηρεσίας πληροφοριών από το κοινοβούλιο.
Μέχρι πέρυσι το Ελεγκτικό Συνέδριο (Sayıştay) εξέταζε τα λογιστικά στοιχεία της υπηρεσίας, επιβεβαίωνε αν οι δαπάνες γίνονταν σύμφωνα με τους κανονισμούς και αργότερα υπέβαλε την έκθεσή του στο κοινοβούλιο πριν από τις διαβουλεύσεις για τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους.
Σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία το Ελεκτικό Συνέδριο της χώρας μπορεί να ελέγχει τις δαπάνες και τον προϋπολογισμό της υπηρεσίας πληροφοριών σύμφωνα με τα διεθνώς καθορισμένα λογιστικά πρότυπα. Το δικαστήριο έχει το δικαίωμα να ελέγχει έναν δημόσιο οργανισμό όχι μόνο όσον αφορά τις δαπάνες του αλλά και τις επιδόσεις του. Η δευτερογενής νομοθεσία και οι κανονισμοί ρυθμίζουν τον τρόπο δημοσιοποίησης των δεδομένων.
Στο παρελθόν ο άλλοτε πανίσχυρος στρατός της Τουρκίας είχε ευρύτερες εξαιρέσεις από τον έλεγχο, ιδίως για επιχειρηματικά εγχειρήματα, και η έκθεση ελέγχου κρατούνταν μυστική από το κοινό. Όμως η πρακτική αυτή καταργήθηκε το 2012 με τροποποιήσεις που εισήχθησαν στο πλαίσιο της διαδικασίας εναρμόνισης της Τουρκίας με την ΕΕ
Τώρα η ΜΙΤ φαίνεται να έχει αντικαταστήσει τον στρατό στο να απολαμβάνει αυτό το βαρύ πέπλο μυστικότητας και να μην λογοδοτεί για τη δαπάνη των χρημάτων των φορολογουμένων. Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει τροποποιήσει τα νομοσχέδια για τις μυστικές υπηρεσίες τα τελευταία χρόνια, παρέχοντας ουσιαστικά γενική ασυλία από κάθε ποινική δίωξη για την υπηρεσία και τους υπαλλήλους της.
Η αποτυχία της MIT να στείλει δεδομένα στο Ελεγκτικό Συνέδριο θεωρείται ως ένα ακόμη βήμα προς τη μετατροπή της Τουρκίας σε ένα κράτος που διοικείται όλο και περισσότερο από την υπηρεσία πληροφοριών μέσω του φόβου και του εκφοβισμού. Η υπηρεσία διοικείται από τον Hakan Fidan, έναν φιλοϊρανό ισλαμιστή και έμπιστο πρόσωπο του Ερντογάν, από τον Μάιο του 2010 και έχει εμπλακεί σε δολοφονίες, απαγωγές, μυστικές επιχειρήσεις σχεδιασμένες να ρίξουν το φταίξιμο σε άλλα κράτη και σχεδιασμό επιχειρήσεων με πολιτικά κίνητρα για τη στήριξη του καθεστώτος Ερντογάν.
Τα διαθέσιμα λογιστικά στοιχεία του περασμένου έτους, αν και δεν είναι πολύ λεπτομερή, εντούτοις αποκάλυψαν πώς η κυβέρνηση έριξε ένα τεράστιο ποσό μετρητών στην υπηρεσία για να χρηματοδοτήσει την επέκταση των μυστικών επιχειρήσεων, οι οποίες αποσκοπούν κυρίως στην υπονόμευση της αντιπολίτευσης και τη διατήρηση του καθεστώτος Ερντογάν.
Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου από το περασμένο έτος ανέφερε ότι η υπηρεσία δαπάνησε σχεδόν μισό δισεκατομμύριο τουρκικές λίρες σε μυστικές επιχειρήσεις το 2020, ενώ απολάμβανε μια τεράστια αύξηση των περιουσιακών στοιχείων που κατέχει, τα οποία αποτιμώνται σε περισσότερα από 32 δισεκατομμύρια λίρες.
Η ΜΙΤ δαπάνησε 495,4 εκατομμύρια λιρες σε αυτό που περιγράφηκε ως «δαπάνες των μυστικών υπηρεσιών». Επιπλέον, τα περιουσιακά της στοιχεία εκτινάχθηκαν στα 32,7 δισεκατομμύρια λίρες, μια τεράστια αύξηση 92% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Το 2018 το MIT είχε μόλις 3,8 δισεκατομμύρια λίρες σε περιουσιακά στοιχεία, αλλά ο οργανισμός έχει γίνει ένα πλούσιο ίδρυμα κατά τη διάρκεια δύο ετών, αυξάνοντας την περιουσία του σε 32,7 δισεκατομμύρια λίρες, μια αύξηση 761% σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Η έκθεση έδειξε επίσης ότι ο οργανισμός ξόδεψε 1,3 δισεκατομμύρια λίρες για πράκτορες το 2020 και έκαψε 756,1 εκατομμύρια λίρες από ένα κονδύλι του προϋπολογισμού που περιγράφεται ως «αγνώστου ταυτότητας». Το ίδιο ποσό αποδόθηκε στην απόσβεση των ακινήτων που ανήκουν στον οργανισμό σε άλλο τμήμα της έκθεσης.
Κυβερνητικό έγγραφο δείχνει ότι η ΜΙΤ δαπάνησε σχεδόν μισό δισεκατομμύριο λίρες για μυστικές επιχειρήσεις το 2020: Δείτε εδώ το κυβερνητικό έγγραφο
Ο οργανισμός ξόδεψε επίσης πολύ περισσότερα από τον προϋπολογισμό των 2,2 δισεκατομμυρίων λιρών που του διέθεσε το κοινοβούλιο για το έτος 2020, υπερβαίνοντας το ανώτατο όριο δαπανών του κατά 274 εκατομμύρια λίρες, τα οποία δόθηκαν αργότερα στον οργανισμό από τον συμπληρωματικό προϋπολογισμό.
Ωστόσο, ούτε αυτή ήταν η συνολική εικόνα. Ο οργανισμός κατάφερε να αντλήσει από τα ταμεία του Ταμείου Υποστήριξης της Αμυντικής Βιομηχανίας (SSDF), ενός εξωλογιστικού πόρου για την άμυνα που διαχειρίζεται η Προεδρία της Αμυντικής Βιομηχανίας, πρώην γνωστή ως Υφυπουργείο Αμυντικής Βιομηχανίας (SSM).
Με μια τροποποίηση του σχετικού νόμου το 2014, ο Ερντογάν επέτρεψε απλώς στη ΜΙΤ να αξιοποιήσει το SSDF για τις δαπάνες της. Η υποχρέωση της MIT να δεσμεύεται από τους κανονισμούς του SSDF που διέπουν τους διαγωνισμούς καταργήθηκε. Ως αποτέλεσμα, η υπηρεσία δεν ήταν υποχρεωμένη να αποκαλύψει καμία πληροφορία σχετικά με το για ποιο λόγο χρειαζόταν τα χρήματα και μπορούσε να διεξάγει διαγωνισμούς για την προμήθεια όπλων σύμφωνα με τους δικούς της κανονισμούς, και το SSDF απλώς θα παρείχε τα κεφάλαια, ανεξαρτήτως ύψους.
Σύμφωνα με την έκθεση, η ΜΙΤ χρησιμοποίησε 76,3 εκατομμύρια λίρες από αυτό το αμυντικό ταμείο, το οποίο δημιουργήθηκε αρχικά το 1985 για την προμήθεια όπλων και συναφών ειδών για τον στρατό. Ο τουρκικός στρατός δεν αισθανόταν άνετα με τη νέα πρακτική, αλλά η κριτική φιμώθηκε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, όταν εκατοντάδες στρατηγοί και χιλιάδες ανώτεροι αξιωματικοί απολύθηκαν από τον στρατό.
Ο ισολογισμός της MIT για το 2020 δείχνει ότι ο οργανισμός συσσώρευσε τεράστιο πλούτο μέσα σε δύο χρόνια, φτάνοντας πάνω από 32 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες: Δείτε εδώ το κυβερνητικό έγγραφο
Σύμφωνα με τους στόχους και τη στρατηγική του Ερντογάν, η ΜΙΤ απολαμβάνει επίσης σημαντικό μερίδιο από το κεφάλαιο που δίνεται στον πρόεδρο για να το ξοδεύει σε ό,τι θέλει χωρίς να χρειάζεται να αποκαλύπτει λεπτομέρειες. Τα χρήματα που δαπανήθηκαν από το ταμείο «διακριτικής ευχέρειας» πέρυσι ήταν 2,7 δισεκατομμύρια λίρες Τουρκίας, μια αύξηση 35% από το 2020.
Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Οικονομικής Διοίκησης και Μετασχηματισμού, τα χρήματα που δαπανήθηκαν από το ταμείο διακριτικής ευχέρειας για τους πρώτους οκτώ μήνες του τρέχοντος έτους ήταν 2,5 δισεκατομμύρια λίρες Τουρκίας.
Αν και ακρωτηριασμένο και σχεδόν αναποτελεσματικό από το καθεστώς Ερντογάν, το Ελεγκτικό Συνέδριο εξακολουθεί να είναι το σημαντικότερο ελεγκτικό όργανο του τουρκικού κράτους, το οποίο ελέγχει τις δαπάνες των κυβερνητικών οργανισμών για λογαριασμό των φορολογουμένων. Αν και περιορισμένη σε έκταση και μη ικανοποιητική σε περιεχόμενο, η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξακολουθούσε να είναι ένα από τα ελάχιστα στοιχεία που υπήρχαν σχετικά με τις λειτουργίες της ΜΙΤ. Αυτή η περιορισμένη εποπτεία του προϋπολογισμού και των δαπανών του οργανισμού φαίνεται ότι καταστράφηκε φέτος.
Η MIT απολάμβανε πάντα κάποια ασυλία από τον κρατικό έλεγχο λόγω της ευαίσθητης φύσης των λειτουργιών της, αλλά έχει γίνει πρακτικά ανέγγιχτη, ιδίως καθώς ο Ερντογάν έχει γίνει πιο αυταρχικός. Ο Τούρκος ηγέτης αποδυνάμωσε σκόπιμα την ήδη αδύναμη εποπτεία που ασκεί το κοινοβούλιο, ακρωτηρίασε την ελεγκτική εξουσία της δικαιοσύνης και φίμωσε τον Τύπο, αφήνοντάς τον να μιλάει μόνο όταν τον ωφελεί.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο nordicmonitor.com