Μετάφραση: Αντώνης Χρυσουλάκης
Ο Ερντογάν παρέτεινε τις μισθώσεις λιμανιών σε φιλοκυβερνητικές εταιρείες χωρίς τη διενέργεια διαγωνισμών για να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο να χάσει τις εκλογές Σε μια σκανδαλώδη κίνηση, την περασμένη εβδομάδα ψηφίστηκε στο τουρκικό κοινοβούλιο νομοσχέδιο που επιτρέπει την παράταση των συμβάσεων μίσθωσης 18 θαλάσσιων λιμένων που διαχειρίζονται ιδιωτικές εταιρείες χωρίς νέους διαγωνισμούς. Ως αποτέλεσμα, οι ευνομούμενες εταιρείες θα έχουν μια επιπλέον περίοδο έως και 19 ετών για τη λειτουργία των λιμανιών. Είναι ενδιαφέρον ότι ένας προηγούμενος νόμος που πρότεινε τους ίδιους όρους ακυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο τον Αύγουστο του 2022 με την αιτιολογία του ανεπαρκούς ανταγωνισμού και της ζημίας για το δημόσιο.
Σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία, η ιδιοκτησία ενός θαλάσσιου λιμένα δεν μπορεί να μεταβιβαστεί σε ιδιωτική εταιρεία. Μια ιδιωτική οντότητα μπορεί να αποκτήσει το δικαίωμα εκμετάλλευσης του λιμένα μόνο μέσω διαγωνισμού για 49 έτη κατ’ ανώτατο όριο.
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ο νέος νόμος θα αποτρέψει τη διακοπή των υπηρεσιών των θαλάσσιων λιμένων και θα παράσχει συνέχεια στις θαλάσσιες μεταφορές για 13 θαλάσσιους λιμένες που ανήκουν στην Turkish Maritime Enterprises Corporation και πέντε θαλάσσιους λιμένες που ανήκουν στους Τουρκικούς Κρατικούς Σιδηροδρόμους (TCDD). Προκειμένου οι εταιρείες να επωφεληθούν από την παράταση, δεν πρέπει να είναι χρεωμένες στο κράτος και πρέπει να αποσύρουν άνευ όρων τυχόν αγωγές που έχουν κατατεθεί κατά των δημόσιων αρχών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ιδιωτικές εταιρείες που θα επωφεληθούν από τον νέο νόμο ανήκουν σε επιχειρηματίες του στενού κύκλου του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πρόκειται να διεξάγει μια αμφιλεγόμενη προεδρική εκστρατεία το 2023. Μεταξύ αυτών είναι πέντε επιχειρηματίες που αναφέρονται από τα κόμματα της αντιπολίτευσης ως «Συμμορία των Πέντε». Οι επιχειρηματίες αυτοί είναι γνωστοί για τους μεγάλους διαγωνισμούς που κέρδισαν κατά τη διάρκεια της θητείας του Ερντογάν: Ο πρόεδρος της Cengiz Holding Mehmet Cengiz, ο διευθύνων σύμβουλος της Limak Holding Nihat Özdemir, ο πρόεδρος της MNG Holding Mehmet Nazif Günal, ο διευθύνων σύμβουλος της Kolin Construction Naci Koloğlu και ο πρόεδρος της Kalyon Construction Cemal Kalyoncu.
Οι εταιρείες αυτές κέρδισαν διαγωνισμούς αξίας 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων για έργα υποδομής μεταξύ 2017 και 2021, αποτελώντας το 30% του συνόλου των διαγωνισμών που διεξήχθησαν για κρατικά έργα. Οι υπόλοιποι δημόσιοι διαγωνισμοί μοιράστηκαν μεταξύ 20.851 εταιρειών.
Το τουρκικό Υπουργείο Εμπορίου χορήγησε πέρυσι 128 ειδικές φορολογικές απαλλαγές σε αυτές τις πέντε κατασκευαστικές εταιρείες σε διάστημα 10 ετών, όπως αποκαλύφθηκε από γραπτή απάντηση σε κοινοβουλευτική ερώτηση που είχε υποβάλει βουλευτής της αντιπολίτευσης πέρυσι.
Μια εταιρεία από το Κατάρ είναι μεταξύ των εταιρειών που θα επωφεληθούν περισσότερο από τη νέα νομοθεσία. Η QTerminals, η οποία αγόρασε τα δικαιώματα εκμετάλλευσης του λιμανιού της Αττάλειας το 2021 έναντι 140 εκατομμυρίων δολαρίων, επρόκειτο να λειτουργήσει το θαλάσσιο λιμάνι μέχρι το 2028. Τώρα, με το νέο νόμο, η περίοδος αυτή θα παραταθεί για άλλα 19 χρόνια, μέχρι το 2047. Οι εταιρείες που εξέταζαν το ενδεχόμενο να υποβάλουν προσφορά για το εξαιρετικά κερδοφόρο και πολυσύχναστο λιμάνι της Αττάλειας, η σύμβαση για το οποίο έληγε το 2028, αντιμετώπισαν έναν «σκληρό τοίχο».
Ο βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Çetin Osman Budak, δήλωσε ότι οι δικαιολογίες της κυβέρνησης για το νέο νομοσχέδιο δεν είναι ρεαλιστικές, προσθέτοντας ότι τα κέρδη και η στρατηγική σημασία των λιμένων έχουν αυξηθεί μετά την πανδημία. Υποστήριξε ότι ο λόγος που οι συμφωνίες επεκτείνονται τόσο βιαστικά είναι για να διασφαλιστούν τα συμφέροντα των επιχειρηματιών που είναι υπέρ του Ερντογάν ενόψει των εκλογών.
Ο βουλευτής του κόμματος της αντιπολίτευσης Good (İYİ), Erhan Usta, υποστήριξε ότι η κατάθεση του ίδιου νομοσχεδίου στο κοινοβούλιο υπό το φως της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου δεν αποτελεί καλοπροαίρετη πρωτοβουλία. Ο Usta είπε επίσης ότι ένας επιχειρηματίας που έχασε τον διαγωνισμό για κάποιο από αυτά τα λιμάνια είχε το δικαίωμα να πει: «Αν ήξερα ότι θα παραταθεί τόσο πολύ, θα είχα κάνει άλλη προσφορά και ίσως να είχα κερδίσει τον διαγωνισμό».
Ένας άλλος βουλευτής, ο Ταχσίν Ταρχάν, υποστήριξε ότι η εκμίσθωση των θαλάσσιων λιμένων προκάλεσε την απώλεια του ελέγχου της ασφάλειας των λιμένων από το κράτος και άνοιξε το δρόμο για το εμπόριο ναρκωτικών.
Το Nordic Monitor ανέφερε προηγουμένως ότι η Τουρκία έχει γίνει μια αναδυόμενη διαδρομή για τη μεγάλης κλίμακας διακίνηση κοκαΐνης, μια πρωτοφανής εξέλιξη, και υποστηρίζεται ότι ένας πολιτικά συνδεδεμένος, ισχυρός νέος παίκτης μπορεί να έχει εμφανιστεί στο προσκήνιο για να διακινεί μεγάλες ποσότητες ναρκωτικών μέσω των τουρκικών θαλάσσιων λιμένων.
Τα φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν στην Τουρκία τον Ιούνιο του 2020, όταν η αστυνομία ναρκωτικών της Κολομβίας κατέσχεσε σχεδόν πέντε τόνους κοκαΐνης. Το ναρκωτικό βρισκόταν σε δύο εμπορευματοκιβώτια που επρόκειτο να ταξιδέψουν δια θαλάσσης από το λιμάνι Μπουεναβεντούρα στην Τουρκία και είχε αξία στην παράνομη αγορά 265 εκατομμύρια δολάρια.
Ο Sedat Peker, καταδικασμένος αρχιμαφιόζος και πρώην σύμμαχος του Τούρκου προέδρου, ισχυρίστηκε επίσης ότι ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι εμπλέκονται στο εμπόριο κοκαΐνης. Ο Peker κατονόμασε τον υπουργό Εσωτερικών Süleyman Soylu και τους συνεργάτες του ως άτομα με επιρροή που συμμετείχαν στη διευκόλυνση της διακίνησης κοκαΐνης μέσω της Τουρκίας. Ο Peker είχε συνεργαστεί με τον Soylu για χρόνια στη διαχείριση εγκληματικών συνδικάτων.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Nordic Monitor