Θύμα ενός διαβόητου βακτηρίου που προκαλεί παράλυση έπεσε μια 46χρονη στο Κιάτο, ο πρώτος θάνατος από αλλαντίαση που έχει αναφερθεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Όμως οι νευροτοξίνες του συγκεκριμένου βακτηρίου χρησιμοποιούνται ευρέως για κοσμητικούς και ιατρικούς λόγους και έχουν γίνει διάσημες με την εμπορική ονομασία Botox.
Η αλλαντίαση προκαλείται από το βακτήριο Clostridium botulinum (πιο σπάνια από άλλα είδη Clostridium), το οποίο είναι ευρέως διαδεδομένο στα εδάφη σχεδόν όλου του κόσμου.
Η ασθένεια πήρε το όνομά της από τα αλλαντικά, τα οποία προσφέρουν το αναερόβιο περιβάλλον που χρειάζεται το βακτήριο για να πολλαπλασιαστεί. Οι κονσέρβες που δεν έχουν αποστειρωθεί επαρκώς είναι μια άλλη συχνή πηγή μόλυνσης. Παραμένει ωστόσο άγνωστο πώς το μικρόβιο βρέθηκε στα φασόλια που είχε καταναλώσει η άτυχη γυναίκα στο Κιάτο.
Ανθεκτικά σπόρια του μικροβίου ανιχνεύονται ορισμένες φορές και στο μέλι, γι’ αυτό και η κατανάλωσή του από βρέφη επιτρέπεται μόνο μετά την ηλικία του ενός έτους.
Νευροτοξίνες
Το C.botulinum είναι επικίνδυνο επειδή παράγει αλλαντοτοξίνες, ουσίες που μπλοκάρουν την επικοινωνία των νεύρων με τους μυς και προκαλούν έτσι παράλυση.
Οι αλλαντοτοξίνες θεωρούνται ένα από τα ισχυρότερα δηλητήρια του κόσμου –μόλις 70 δισεκατομμυριοστά του γραμμαρίου θα ήταν αρκετά για να σκοτώσουν ένα άτομο 70 κιλών, ενώ ένα κιλό της τοξίνης θα αρκούσε για να εξοντώσει ολόκληρο τον παγκόσμιο πληθυσμό.
Αδυναμία, θολή όραση, βλεφαρόπτωση και παράλυση των μυών του προσώπου είναι τα συχνότερα αρχικά συμπτώματα σε περίπτωση κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων ή μόλυνσης τραυμάτων από το βακτήριο.
Περίπου το 5 με 10 τοις εκατό των κρουσμάτων αλλαντίασης καταλήγουν σε θάνατο λόγω παράλυσης των αναπνευστικών μυών, ενώ το ποσοστό είναι σημαντικά μεγαλύτερο χωρίς τη χορήγηση «αντιτοξίνης», αντισωμάτων που δεσμεύουν την τοξίνη στην κυκλοφορία του αίματος.
Η πρόκληση τοπικής παράλυσης είναι ο λόγος που οι αλλαντοτοξίνες χρησιμοποιούνται στις θεραπείες Botox, διαθέσιμες σήμερα και με άλλες εμπορικές ονομασίες.
Απειροελάχιστες ποσότητες διοχετεύονται με ένεση απευθείας στους μυς για να τους παραλύσουν προσωρινά, κάτι που μειώνει τις ρυτίδες γύρω από τα μάτια, στο μέτωπο και άλλες περιοχές του προσώπου για διάστημα έως 4 μηνών.
Όμως, εκτός από τις κοσμητικές χρήσεις, οι αλλαντοτοξίνες χρησιμοποιούνται επίσης για την αντιμετώπιση της ημικρανίας, των σπασμών, του χρόνιου πόνου και της ακράτειας, μεταξύ άλλων.
Το Clostridium botulinum είναι έτσι μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις θανατηφόρων παθογόνων οργανισμών που βρίσκουν εφαρμογές στην Ιατρική.