Δραματική έκκληση απηύθυνε στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο η ηγέτιδα της λευκορωσικής αντιπολίτευσης, Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια. Παρομοιάζοντας τη δικτατορία με ιό και επιμένοντας στο ότι η κυβέρνηση Λουκασένκο βρίσκεται παράνομα στην εξουσία, η λευκορωσίδα πολιτικός κάλεσε την ΕΕ σε άμεση και συντονισμένη δράση για την απομόνωση, τη «θεραπεία» και τη δημιουργία «ανοσίας» απέναντι στην ασθένεια της απολυταρχίας η οποία, όπως τόνισε, έχει πλήξει τη χώρα της.
Μακρά λίστα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Σε μια συγκινησιακά φορτισμένη ομιλία, η Τιχανόφσκαγια απαρίθμησε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που χρεώνει στο καθεστώς Λουκασένκο, συμπεριλαμβανομένων των συλλήψεων αντιφρονούντων, των θανάτων διαδηλωτών από αστυνομική βία, την φυλάκιση δημοσιογράφων και τη διακοπή λειτουργίας «δεκάδων ανεξάρτητων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και 270 ΜΚΟ εντός του 2021». Σημείωσε ότι η απουσία διαδηλώσεων που εκλαμβάνεται από την ΕΕ ως «σταθεροποίηση» της κατάστασης στη Λευκορωσία, δεν αντιστοιχεί στα συναισθήματα του λευκορωσικού λαού που, όπως είπε, εξακολουθεί να οργανώνεται προκειμένου να προχωρήσει εκ νέου σε κινητοποιήσεις όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Στο τέλος της σκοτεινής λίστας, η Τιχανόφσκαγια έφτασε στο περιστατικό κρατικής αεροπειρατείας που οδήγησε στη σύλληψη του δημοσιογράφου Ρόμαν Προτάσεβιτς τον περασμένο Μάιο. Αναγνωρίζοντας τη σημασία των ευρωπαϊκών κυρώσεων που ακολούθησαν το συμβάν, η αρχηγός της λευκορωσικής αντιπολίτευσης ταυτόχρονα εγκάλεσε την ΕΕ για καθυστέρηση της παρέμβασής της, διερωτώμενη αν αυτή θα είχε καν συμβεί «αν στην πτήση της Ryanair δεν επέβαιναν πολίτες της ΕΕ».
Ταυτόχρονα, υποστήριξε ότι ο λευκορωσικός λαός αντιλαμβάνεται ότι, όσο επώδυνες και αν αποδεικνύονται οι κυρώσεις, υπεύθυνο για αυτές είναι το καθεστώς Λουκασένκο και όχι η Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Τραμπούκοι» και «υβριδικές επιθέσεις»
Αποκαλώντας τον Λουκασένκο «τραμπούκο» (bully), η Τιχανόφσκαγια υπογράμμισε ότι μοναδική επιλογή της ΕΕ είναι να τον αντιμετωπίσει ευθέως. Επιλέγοντας πλάγιους δρόμους, σημείωσε αναφερόμενη στην τηλεφωνική επικοινωνία ευρωπαίων ηγετών με στόχο την άμβλυνση της κρίσης στα σύνορα με την Πολωνία και τη Λιθουανία, τα πράγματα μπορούν να γίνουν πιο δύσκολα και επικίνδυνα.
Χαρακτηρίζοντας την εργαλειοποίηση των μεταναστών από τον Λουκασένκο «υβριδική επίθεση», η Τιχανόφσκαγια προειδοποίησε την ΕΕ ότι η απομάκρυνσή τους από τα σύνορα δεν θα δώσει τέλος στις απειλές της Λευκορωσίας στα ευρωπαϊκά σύνορα, καθώς «το καθεστώς θα κάνει το οτιδήποτε για να πάρει αυτό που θέλει».
«Δεν έχουμε άλλο χρόνο»
Αποκαλώντας τους συμπατριώτες της «ξεχασμένους Ευρωπαίους», κάλεσε την ΕΕ να αναρωτηθεί πώς μπορεί να ακούγονται στους Λευκορώσους οι αιτιολογήσεις της μη επέμβασης για λόγους «γραφειοκρατίας» ή «διπλωματίας». «Ίσως μας αγνοήσετε γιατί το αντίθετο δεν αρμόζει στα συμφέροντα ή τις επιχειρηματικές σας δραστηριότητες, αλλά σας ζητώ να μας υποστηρίξετε», συμπλήρωσε. «Μόνο αν δράσουμε από κοινού η δημοκρατία στον κόσμο έχει ελπίδα να επιβιώσει. Έχετε καθυστερήσει. Από τον Αύγουστο του 2020, έχουν υπάρξει αρκετές δηλώσεις αλληλεγγύης. Δεν είναι σειρά των Ευρωπαίων να αποδείξουν τη δέσμευσή τους στις αξίες τους; Είναι ώρα να αναλάβετε δράση. Ή θα περιμένετε άλλον ένα χρόνο; Δεν έχουμε άλλο χρόνο, ούτε η Λευκορωσία ούτε η Ευρώπη».
Στη συνέχεια, τόνισε ότι «το κλισέ ότι η Λευκορωσία είναι η τελευταία δικτατορία της Ευρώπης είναι κατά κάποιο τρόπο παραπλανητικό. Η δικτατορία δεν έχει γεωγραφικά όρια. Εξαπλώνεται αν δεν περιοριστεί. Θυμίζει ιό. Όσο περισσότερο την αγνοείς, τόσο δυσκολότερα θεραπεύεται».
Για αυτό και κατά τη γνώμη της Τιχανόφσκαγια, η σωστή αντιμετώπιση της απολυταρχίας είναι η ίδια με εκείνη που επιφυλάσσουμε σε μια μεταδοτική ασθένεια: «Πρώτα απομόνωση, έπειτα θεραπεία και στο τέλος ανοσία».
Απομόνωση
Η απομόνωση της Λευκορωσίας από την Ευρώπη κατά τη γνώμη της περνά πρώτα από όλα από την πλήρη αμφισβήτηση του καθεστώτος της, με την πρόεδρο της λευκορωσικής αντιπολίτευσης να επιμένει πως τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ θα πρέπει να πάψουν να αποκαλούν «πρόεδρο» τον Αλεξάντερ Λουκασένκο, ενώ τα κράτη θα πρέπει να σταματήσουν να αποστέλλουν διπλωμάτες στη χώρα και να καλούν εκπροσώπους της σε διεθνείς συνόδους.
Θεραπεία
Ταυτόχρονα, κάλεσε την ΕΕ να περιορίσει τους διαθέσιμους πόρους που ο Λουκασένκο χρησιμοποιεί για να παραμείνει στην εξουσία και να διευρύνει τις κυρώσεις εις βάρος του. «Οι κυρώσεις λειτουργούν», είπε, «διχάζοντας τις ελίτ γύρω από το Λουκασένκο» και αιτήθηκε συντονισμένη δράση της ΕΕ με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία με στόχο «να είναι αποτελεσματικές και όχι συμβολικές». Επιπλέον, ενθάρρυνε σε διώξεις τόσο για την υπόθεση της αναγκαστικής προσγείωσης του αεροσκάφους της Ryanair όσο και για άλλες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και ζήτησε από την ΕΕ να αναλάβει την πρωτοβουλία.
Ανοσία
Τέλος, η Τιχανόφσκαγια μίλησε για την «ανοσία» του λευκορωσικού λαού απέναντι στη «δικτατορία του Λουκασένκο», η οποία θα μπορούσε να επιτευχθεί αν η ΕΕ «ενισχύσει τις αντιστάσεις των ίδιων των Λευκορώσων», δείχνοντας «ευελιξία και ακολουθώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις για να φτάσει μέχρι τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα ΜΜΕ, τους ακτιβιστές, τους διαδηλωτές, τους αντιφρονούντες. Πρέπει να νιώσουν ότι δεν τους έχουμε εγκαταλείψει. Τόσο οι Λευκορώσοι όσο και οι μετανάστες είναι όμηροι και είναι αδύνατον να λυθεί το ένα πρόβλημα χωρίς να λυθεί και το άλλο».