Οι ισπανικές αρχές προχώρησαν την Πέμπτη στην εκταφή της σορού ενός στρατηγού, συνεργάτη του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, ο οποίος πιστεύεται ότι διέταξε την εκτέλεση του ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα το 1936, στις αρχές του Ισπανικού Εμφυλίου.
Νωρίς το πρωί της Πέμπτης οι εκκλησιαστικές αρχές, κατόπιν εντολής της κυβέρνησης του σοσιαλιστή Πέδρο Σάντσεθ, έκαναν την εκταφή των οστών του Γκονθάλο Κέιπο δε Γιάνο, ο οποίος διοικούσε τη Νότια Στρατιά των Εθνικιστών το 1936-37 και του Φρανθίσκο Μποχόρκεθ Βεθίνα, που θεωρείτο το «δεξί χέρι» του. Ο Γιάνο και ο Βεθίνα είχαν ενταφιαστεί μαζί στη βασιλική Μακαρένα της Σεβίλης.
Οι εκταφές είναι οι πρώτες αφότου τέθηκε σε ισχύ, τον περασμένο μήνα, ένας νόμος που έχει ως στόχο να εξεταστεί η κληρονομιά της δικτατορίας του Φράνκο (1939-75) και των τριών ετών του εμφυλίου που προηγήθηκαν. Είναι επίσης οι πρώτες εκταφές μετά από εκείνη του ίδιου του Φράνκο, η σορός του οποίου απομακρύνθηκε το 2019 από τη βασιλική που είχε χτίσει για τον εαυτό του, έξω από τη Μαδρίτη.
Σε πλάνα από τη διαδικασία εκταφής διακρίνεται το βαν που απομακρύνει τη σορό από την εκκλησία, ενώ απόγονοι του στρατηγού φωνάζουν «Ζήτω ο Κέιπο!». Έξω από την εκκλησία είχαν συγκεντρωθεί και ακτιβιστές που έκαναν εκστρατεία ζητώντας να αποδοθεί δικαιοσύνη για τα θύματα της δικτατορίας.
«Δεν μπορούμε να έχουμε τοποθεσίες που χρησιμοποιούνται για την απόδοση τιμών σε γενοκτόνους δολοφόνους» σχολίασε ο υπουργός Προεδρίας Φέλιξ Μπολάνιος, λέγοντας ότι ο Γιάνο και ο Μποχόρκεθ ευθύνονταν για τις εκτελέσεις 45.000 Ισπανών.
Η κληρονομιά της δικτατορίας του Φράνκο εξακολουθεί να διχάζει την Ισπανία, σχεδόν μισό αιώνα χρόνια μετά τον θάνατό του και την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Οι απολογητές του Φράνκο λένε ότι διαπράχθηκαν ακρότητες και από τις δύο πλευρές κατά τον εμφύλιο πόλεμο.
Δεν υπάρχουν γραπτά αρχεία για την εκτέλεση του Γκαρθία Λόρκα, όμως ο Ίαν Γκίμπσον, συγγραφέας της βιογραφίας του Κέιπο δε Γιάνο, επικαλείται έναν τηλεφωνητή ο οποίος είπε πως ο ίδιος ο στρατηγός αυτοπροσώπως διέταξε το εκτελεστικό απόσπασμα να δώσει στον ποιητή «καφέ, πολύ καφέ» – μια συνθηματική λέξη για την εκτέλεση.
Ο Γκαρθία Λόρκα ήταν ήδη διεθνούς φήμης ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, στα έργα του οποίου περιλαμβάνονταν ο «Ματωμένος Γάμος», το «Τσιγγάνικο Τραγουδιστάρι» («Romancero Gitano») και ο «Ποιητής στη Νέα Υόρκη».
Ο νέος νόμος ακυρώνει όλες τις καταδίκες που είχαν επιβληθεί για πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις ή λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού των κατηγορουμένων. Επιτρέπει επίσης στο κράτος να ζητήσει την εκταφή θυμάτων που ενταφιάστηκαν σε ομαδικούς τάφους. Η Πάκι Μακέδα, η πρόεδρος της οργάνωσης «Η μνήμη μας», είπε ότι συχνά αναρωτιόταν πώς αισθάνθηκε η γιαγιά της όταν επισκέφθηκε τη βασιλική της Μακαρένα, δεδομένου ότι ο Κέιπο ήταν υπεύθυνος για την εκτέλεση του προπάππου της και ενός θείου. «Εκπληρώνουμε ένα ιστορικό χρέος απέναντι στα θύματα του φρανκισμού. Μπαίνει έτσι τέλος στην ατιμωρησία», είπε η Μακέδα.