Θεαματική αύξηση της επιρροής τους στο Αφγανιστάν αναμένουν οι περιφερειακές δυνάμεις μετά την ταπεινωτική αποχώρηση των ΗΠΑ και την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία μετά από 20 χρόνια.
Μεταξύ των κερδισμένων από τις καταιγιστικές εξελίξεις στο Αφγανιστάν, που προκάλεσαν σοκ στη Δύση, περιλαμβάνονται η Ρωσία, το Πακιστάν και η Κίνα, που έχουν εκδηλώσει τις προθέσεις τους να συνδιαλλαγούν με τους Ταλιμπάν, αν και δεν κρύβουν τις ανησυχίες τους μήπως το Αφγανιστάν μετατραπεί και πάλι σε ασφαλές καταφύγιο για ξένες τρομοκρατικές οργανώσεις, που θα μπορούσαν να εξαπολύσουν επιθέσεις στα εδάφη τους.
Πακιστάν
Από όλες τις γειτονικές χώρες το Πακιστάν εμφανίστηκε το πλέον ικανοποιημένο, όπως φαίνεται κι από τον τρόπο που χαιρέτισε την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, αφού ελπίζει ότι θα ασκεί πλέον μεγαλύτερη επιρροή και θα έχει περισσότερους μοχλούς πίεσης στην Καμπούλ, αποκτώντας έναν ισχυρό περιφερειακό σύμμαχο, που ασπάζεται τις ίδιες ισλαμικές αξίες. «Οι Ταλιμπάν έσπασαν τις αλυσίδες της ψυχικής δουλείας στο Αφγανιστάν», σχολίασε ο πρωθυπουργός του Πακιστάν, Ιμράν Χαν, που έχει τόσο προσωπικούς όσο και πολιτικούς λόγους να θριαμβολογεί για την κατάρρευση της αφγανικής κυβέρνησης. Αλλά και ανώτεροι θρησκευτικοί ηγέτες και στρατηγοί της χώρας γιόρτασαν δημοσίως τη νίκη των Ταλιμπάν, ενώ ο Σιράτζ ουλ Χακ, επικεφαλής του ισλαμικού κόμματος Jamaat-e-Islami (JI) έκανε λόγο σε ομιλία του για μια «ιστορική νίκη επί μιας υπερδύναμης» που θα φέρει στην εξουσία «μια υποδειγματική ισλαμική κυβέρνηση στο Αφγανιστάν».
Το Πακιστάν που διαθέτει μια μακρά, όχι αυστηρά φρουρούμενη συνοριακή γραμμή με το Αφγανιστάν, αποτελεί εδώ και χρόνια καταφύγιο για ηγετικά στελέχη των Ταλιμπάν και των οικογενειών τους, ενώ εκεί εκπαιδεύονται και λαμβάνουν συχνά ιατρική φροντίδα μαχητές τους. Αν και το Πακιστάν αρνείται ότι παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στους Αφγανούς Ταλιμπάν κι επιμένει ότι πίεζε για ειρήνευση στις διαπραγματεύσεις των Ταλιμπάν με τις ΗΠΑ στη Ντόχα, πολλοί πιστεύουν ότι βασική του προτεραιότητα ήταν να διατηρήσει με το μέρος του τους Ταλιμπάν. Ωστόσο, δεν λείπουν και εκείνοι που φοβούνται ότι η επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία θα δώσει ώθηση και σε ήδη ισχυρές εξτρεμιστικές ομάδες Ισλαμιστών στο Πακιστάν, καθιστώντας τη χώρα πιο ευάλωτη στους τζιχαντιστές.
The Afghan people lost.
The Taliban won.
The Americans showed their true selfish colours.
And the Pakistanis just don’t know what’s about to hit them yet.
— Ayesha Ijaz Khan (@ayeshaijazkhan) August 16, 2021
«Οι Πακιστανοί δεν αντιλαμβάνονται ακόμη τι πρόκειται να τους βρει», σχολίασε η Πακιστανή δικηγόρος και συγγραφέας Αγιέσα Ιγιάζ Χαν στο Twitter.
Ρωσία
Εμφανή ικανοποίηση με «δόση χαιρεκακίας» προκάλεσε στο Κρεμλίνο η ταπεινωτική αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, σχολιάζουν διεθνή ΜΜΕ: Πριν από τρεις και πλέον δεκαετίες τα τελευταία άρματα μάχης των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν είχαν εγκαταλείψει τη χώρα μέσω της Γέφυρας Φιλίας προς το Ουζμπεκιστάν, την ίδια γέφυρα που χρησιμοποίησαν τα τελευταία 24ωρα και σύμμαχοι των ΗΠΑ Αφγανοί πολέμαρχοι με τους μαχητές τους για να διαφύγουν.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει καταστήσει τη μάχη κατά της τρομοκρατίας βασικό πυλώνα της εξωτερικής του πολιτικής συγκρίνοντάς τη με τη μάχη κατά του ναζισμού. Η Ρωσία έχει δικαιολογήσει τις επεμβάσεις της στη Συρία και τη Λιβύη και τη στήριξή της προς τον Μπασάρ αλ Άσαντ και τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, υποστηρίζοντας ότι αποτελούν ανάχωμα κατά της ανόδου του εξτρεμισμού και κατά του χάους. Ωστόσο, στο μέτωπο του Αφγανιστάν οι πολιτικοί υπολογισμοί του Κρεμλίνου είναι διαφορετικοί καθώς υιοθετεί μια ψύχραιμη realpolitik. Αν και έχει χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση τους Ταλιμπάν η Ρωσία εμφανίζεται έτοιμη να συνδιαλλαγεί μαζί τους εφόσον μπορέσει να διασφαλίσει την ασφάλεια των διπλωματών της και να αποτρέψει επιθέσεις τους στο μαλακό της υπογάστριο, δηλαδή κατά των συμμάχων της στην κεντρική Ασία, όπως το Ουζμπεκιστάν και το Τατζικιστάν.
Ο προεδρικός απεσταλμένος της Ρωσίας, στο Αφγανιστάν, Ζαμίρ Καμπούλοφ άφησε μάλιστα ανοικτό το ενδεχόμενο να αναγνωρίσει η χώρα του την κυιβέρνηση των Ταλιμπάν βάσει της συμπεριφοράς που θα επιδείξουν – κάτι που θα συνιστούσε μεγάλη νίκη για τους Ταλιμπάν, κίνηση που θα έδειχνε ότι η Μόσχα ενδεχομένως να επιδιώξει μεσολαβητικό ρόλο καθώς αποσύρεται η Δύση από το παιχνίδι εκεί. Σημαντικές ως εκ τούτου είναι οι επαφές αυτή την εβδομάδα μεταξύ αξιωματούχων των Ταλιμπάν και Ρώσων απεσταλμένων. Σε περίπτωση που δεν αποδώσουν, ωστόσο, καρπούς η Μόσχα είναι προετοιμασμένη για μεγαλύτερη αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή, ένας από τους λόγους που έκανε στρατωτικές ασκήσεις με το Ουζμπεκιστάν και το Τατζικιστάν τον περασμένο μήνα καθώς και γυμνάσια με την Κίνα, την ώρα που οι Ταλιμπάν έσπευδαν να καταλάβουν το Αφγανιστάν.
Κίνα
Αν και το Πεκίνο ένιωθε άβολα με την αμερικανική στρατιωτική εμπλοκή στο Αφγανιστάν, άσκησε δριμεία κριτική στις ΗΠΑ για την «ανεύθυνη» αποχώρησή τους από τη χώρα. Τα τελευταία χρόνια η Κίνα αντιμετώπιζε την παρατεινόμενη παρουσία των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν ως «το μη χείρον», σύμφωνα με τον Άντριου Σμολ της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης German Marshall Fund. «Αλλά κρίνοντας από τη συνάντηση του περασμένου μήνα μεταξύ των Ταλιμπάν και του Κινέζου υπ ΕΞ Γουάνγκ Γι, το Πεκίνο φαίνεται ότι ήταν καλά προετοιμασμένο γι’ αυτές τις εξελίξεις, πιθανώς καλύτερα κι από τις ίδιες τις ΗΠΑ», τόνισε.
Κινεζικά κρατικά ΜΜΕ άδραξαν χθες την ευκαιρία να χλευάσουν την αμερικανική εξωτερική πολιτική, αλλά το Πεκίνο χαράσσει πολύ προσεκτικά την τακτική του έναντι του νέου καθεστώτος των Ταλιμπάν, αφού θεωρεί το Αφγανιστάν έναν βάλτο όπου έχουν παγιδευτεί μεγάλες δυνάμεις, από τη Βρετανία και την ΕΣΣΔ μέχρι τις ΗΠΑ. Τα όργανα προπαγάνδας του Πεκίνου αποκαλούν το Αφγανιστάν «νεκροταφείο αυτοκρατοριών» και σίγουρα η Κίνα δεν θέλει να βρεθεί μπλεγμένη. Εξ’ ου κι η πραγματιστική προσέγγιση που επιδεικνύει: «Αυτό που θα μπορούσε να Κάνει η Κίνα είναι να μετάσχει στην μεταπολεμική ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν και να παράρσχει επενδύσεις που θα βοηθήσουν τη μελλοντική ανάπτυξη της χώρας», ανέφερε Κινέζος ανώτερος κρατικός αξιωματούχος προ ημερών. Χθες, η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, Χουά Τσουνιίνγκ είπε ότι το Πεκίνο χαιρέτισε την υπόσχεση των Ταλιμπάν «να μην επιτρέψουν σε καμία δύναμη να χρησιμοποιήσει εδάφη του Αφγανιστάν για επιζήμιες για την Κίνα ενέργειες» κι εξέφρασε την ελπίδα να εμπλακεί η Κίνα περισσότερο στην ειρηνευτική διαδικασία στο Αφγανιστάν και να παίξει μεγαλύτερο ρόλο στη μελλοντική ανοικοδόμηση και οικονομική ανάπτυξη».
Εδώ και πολλά χρόνια η Κίνα ανησυχεί για τους Ουιγούρους μουσουλμάνους στη δυτική επαρχία Σιντζιάνγκ με το Πεκίνο να απαιτεί από τους Ταλιμπάν να μην παρέχουν φιλοξενία σε ομάδες Ουιγούρων στα εδάφη τους. «Κι αυτός ήταν ο πρωταρχικός λόγος της συνάντησης του Πεκίνου με τον μουλά Μοχάμεντ Ομάρ το 2000 και παραμένει στην κορυφή της λίστας ανησυχιών της Κίνας μετά την κατάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν», εξηγεί ο Άντριου Σμολ.
Ιράν
Tα ΜΜΕ στο Ιράν βρίθουν από ρεπορτάζ που υποστηρίζουν ότι οι Ταλιμπάν δεν θα προχωρήσουν σε εξαγωγή εξτρεμισμού και δεν θα απειλήσουν κανένα κι ότι η Τεχεράν ανέκαθεν βοηθούσε τον λαό του Αφγανιστάν. Ο Ιρανός αξιωματούχος Αλί Σαμχάνι, επί παραδείγματι, προέβη σε δηλώσεις για τον θετικό ρόλο του Ιράν στο Αφγανιστάν. Οι εξελίξεις προκαλούν μεγάλη ικανοποίηση στην Τεχεράνη, που βλέπει τις ΗΠΑ να εγκαταλείπουν το κατώφλι της και θέλουν να φύγουν οι Αμερικανοί και από το Ιράκ και θα επιχειρήσουν να αξιοποιήσουν το χάος στο Αφγανιστάν για να το επιτύχουν.