Πλούσιο ήταν το παρασκήνιο των υπογραφών της συμφωνίας για την επανέναρξη εξαγωγών των σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα ανάμεσα σε Ουκρανία και Ρωσία.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, κανένα από τα μέλη των δύο αντιπροσωπειών δεν κάθισε στο ίδιο τραπέζι, ενώ απέφυγαν ακόμα και να έχουν την τυπική χειραψία -ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις.
Για τη συγκεκριμένη εξέλιξη είχε προϊδεάσει νωρίτερα ο σύμβουλος της ουκρανικής προεδρίας Μιχαΐλο Ποντόλιακ. «Η Ουκρανία δεν υπογράφει έγγραφα με τη Ρωσία», έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter. «Η Ουκρανία δεν υπογράφει κανένα έγγραφο με τη Ρωσία. Υπογράψαμε συμφωνία με την Τουρκία και τον ΟΗΕ και αναλάβαμε υποχρεώσεις απέναντί τους. Η Ρωσία υπογράφει ίδια συμφωνία με την Τουρκία και τον ΟΗΕ» τόνισε συγκεκριμένα ο Ποντόλιακ.
Την ίδια στιγμή, ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέϊ Σοϊγκού κάθισε απέναντι από τον Τούρκο ομόλογό του, Χουλουσί Ακάρ, και υπέγραψε το έγγραφο της συμφωνίας. Αμέσως μετά ήταν η σειρά του Ουκρανού υπουργού Υποδομών, Αλεξάντρ Κουρμπάκοβ, ο οποίος κάθισε απέναντι από τον Ακάρ, για να υπογράψει ένα πανομοιότυπο έγγραφο.
Μάλιστα και στις στις δύο περιπτώσεις, στη μέση του τραπεζιού κάθονταν ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. Παράλληλα ακόμα και ο σημαίες των δύο χωρών δεν τοποθετήθηκαν δίπλα – δίπλα καθώς ανάμεσά τους βρισκόταν αυτή των Ηνωμένων Εθνών.
Η συμφωνία μεταξύ του Κιέβου και της Μόσχας προκείμενου ν’ ανοίξουν ξανά οι εξαγωγές των σιτηρών από τα ουκρανικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα θα βοηθήσει να κατευναστεί μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση, όπως δήλωσαν ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
«Σήμερα, υπάρχει ένας φάρος στη Μαύρη Θάλασσα. Ένας φάρος ελπίδας (και) δυνατότητας… και ανακούφιση σε έναν κόσμο που τον χρειάζεται περισσότερο από ποτέ», δήλωσε ο Γκουτέρες κατά την τελετή υπογραφής, καλώντας τη Ρωσία και την Ουκρανία να εφαρμόσουν πλήρως τη συμφωνία.
Πανηγυρίζει ο Ερντογάν
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε περήφανος για την πρωτοβουλία «που θα παίξει σημαντικό ρόλο στη λύση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, που έχει απασχολήσει όλον τον κόσμο εδώ και πολύ καιρό. Θα συμβάλουμε στην αποτροπή του κινδύνου της πείνας».
Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, η κυκλοφορία των πλοίων θα ξεκινήσει τις επόμενες ημέρες. «Θα εγκαινιάσουμε έναν νέο διάδρομο από τη Μαύρη Θάλασσα προς πολλές χώρες του κόσμου». Παράλληλα, είπε ότι η συμφωνία έχει προβλέψεις για όλες τις διαδικασίες, από την αναχώρηση των πλοίων μέχρι την ασφαλή διέλευσή τους και την άφιξη στο λιμάνι προορισμού. Ειδική μνεία έκανε στο κοινό κέντρο που θα δημιουργηθεί στην Κωνσταντινούπολη για την εφαρμογή και την επιτήρηση του σχεδίου.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Σύμφωνα με υψηλόβαθμους αξιωματούχους των Ηνωμένων Εθνών, οι πρώτες αποστολές σιτηρών από την Οδησσό και τα γειτονικά λιμάνια μπορεί να γίνουν σε μόλις λίγες εβδομάδες, ενώ στόχος είναι άμεσα να διοχετευτούν στην αγορά πέντε εκατομμύρια μετρικοί τόνοι ουκρανικών σιτηρών και άλλων τροφίμων ανά μήνα. Κάτι τέτοιο θα απελευθερώσει και χώρο στις αποθήκες της Ουκρανίας, προκειμένου να μπουν φρεσκοκομμένα σιτηρά.
Ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες που παρέστη στην τελετή υπογραφής στην Κωνσταντινούπολη, σημείωσε ότι η συμφωνία δεν ήρθε εύκολα, ενώ έκανε λόγο για συμφωνία «φάρο» στη Μαύρη Θάλασσα. Επίσης, ευχαρίστησε την Ουκρανία, τη Ρωσία και την Τουρκία για τη συνεργασία, προκειμένου να υπάρξει τελικό κείμενο.
Ανάγκη για την πρόσβαση στα ουκρανικά σιτηρά
«Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, τονίζω ότι δεν μπορεί να υπάρξει λύση στην παγκόσμια επισιτιστική κρίση, χωρίς να διασφαλιστεί η πλήρης παγκόσμια πρόσβαση στα τρόφιμα της Ουκρανίας και στα ρωσικά τρόφιμα και λιπάσματα. Σήμερα κάναμε σημαντικά βήματα για την επίτευξη του στόχου. Αλλά ο δρόμος είναι μακρύς» είπε ο ΓΓ του ΟΗΕ.
Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στις 24 Φεβρουαρίου, Κίεβο και Μόσχα έχουν συμφωνήσει σε ελάχιστα ζητήματα. Αναλυτές επισημαίνουν ότι παρά τη συμφωνία, η διανομή των σιτηρών θα είναι μια δύσκολη διαδικασία, λόγω του πολέμου. Αυτή τη στιγμή 2,5 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι ουκρανικών σιτηρών εξάγονται μηνιαίως από δρόμους και ποτάμια σε χώρες όπως η Μολδαβία, η Πολωνία και η Ρουμανία με τη βοήθεια της ΕΕ.
Για 120 ημέρες διαρκεί η συμφωνία
Οι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι η συμφωνία Κιέβου – Μόσχας θα διαρκέσει για 120 ημέρες. Ωστόσο, ελπίζουν ότι θα ανανεώνεται σε κυλιόμενη βάση για να ομαλοποιηθεί η εξαγωγή σιτηρών για τους επόμενους μήνες.
Ένας από τους όρους είναι ότι τα εμπορικά και πολιτικά πλοία, όπως και οι λιμενικές εγκαταστάσεις που εμπλέκονται στην παράδοση σιτηρών, δεν θα γίνουν αντικείμενα επίθεσης. Ωστόσο, σύμφωνα με αξιωματούχο του ΟΗΕ, οι ρωσικές εγγυήσεις ασφαλείας δεν επεκτείνονται σε τμήματα των ουκρανικών λιμανιών που δεν χρησιμοποιούνται με άμεσο τρόπο για εξαγωγές σιτηρών.
Με βάση το κείμενο, οι Ουκρανοί καπετάνιοι θα κατευθύνουν τα πλοία με σιτηρά από την Οδησσό και τα γειτονικά λιμάνια του Τσερνόμορσκ και του Γιούζνε, ακολουθώντας ασφαλείς οδούς, που χαρτογραφήθηκαν από το ουκρανικό ναυτικό, αποφεύγοντας τις νάρκες.
Από το Σάββατο, δημιουργείται κοινό κέντρο διοίκησης με τη συμμετοχή Ρώσων, Ουκρανών, Τούρκων και αξιωματούχων του ΟΗΕ στην Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα, κλιμάκια και από τις τρεις χώρες και τα Ηνωμένα Έθνη θα αναλάβουν την από κοινού επιθεώρηση των πλοίων, για να διασφαλίσουν ότι δεν μεταφέρουν όπλα πίσω στην Ουκρανία, αφού ξεφορτώσουν το φορτίο με τα σιτηρά.