Το βράδυ του Σαββάτου, η βία που ο υπερεθνικιστής ρώσος διανοούμενος Αλεξάντερ Ντούγκιν προπαγάνδιζε επί δεκαετίες μπήκε ξαφνικά στη ζωή του όταν η κόρη του, Ντάρια Ντούγκινα, σκοτώθηκε από εκρηκτικό μηχανισμό που ήταν τοποθετημένος στο αυτοκίνητο που οδηγούσε, στα περίχωρα της Μόσχας.
Με μακριά μαλλιά και γκριζόλευκο μούσι, όπως τον περιγράφει ο Guardian σκιαγραφώντας το προφίλ του, είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πιο γνωστούς διανοούμενους στη Ρωσία και έχει χαρακτηριστεί ως «ο εγκέφαλος του Πούτιν» ή «ο Ρασπούτιν του Πούτιν». Ωστόσο, η πραγματική επιρροή του στον ρώσο πρόεδρο αποτελεί αντικείμενο αμφισβήτησης.
Πώς έγινε ευρέως γνωστός
Γεννημένος το 1962 από υψηλόβαθμη στρατιωτική οικογένεια, ο Ντούγκιν πέρασε τα πρώτα του χρόνια ως αντικομμουνιστής αντιφρονών. Εντάχθηκε σε διάφορες συλλογικότητες που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών της Σοβιετικής Ένωσης, όπου ήταν γνωστός για το φλερτ του με την πολιτική της ναζιστικής Γερμανίας.
Έγινε γνωστός σε εθνικό επίπεδο τη δεκαετία του 1990 ως συγγραφέας της ακροδεξιάς εφημερίδας Den. Σε ένα μανιφέστο του 1991 που δημοσιεύτηκε στη Den, ο Ντούγκιν παρουσίασε για πρώτη φορά το αντιφιλελεύθερο και υπερεθνικιστικό όραμά του για τη Ρωσία, μια χώρα που, όπως είπε, ήταν προορισμένη να αντιμετωπίσει μια ατομικιστική, υλιστική Δύση.
Κατά τη διάρκεια των ταραγμένων ετών που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Ντούγκιν ίδρυσε μαζί με τον μυθιστοριογράφο Έντουαρντ Λιμόνοφ το κόμμα των Εθνικών Μπολσεβίκων.
Η κοσμοθεωρία του Ντούγκιν διατυπώνεται με μεγαλύτερη σαφήνεια στην έκδοση του 1997 «Τα θεμέλια της γεωπολιτικής», η οποία φέρεται να είχε μεγάλη επίδραση σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής εντός της ρωσικής ελίτ.
Στο βιβλίο, ο Ντούγκιν παρουσίασε το όραμά του για τη διαίρεση του κόσμου, καλώντας τη Ρωσία να ανακτήσει την επιρροή της μέσω προσαρτήσεων και συμμαχιών, ενώ διακήρυξε την αντίθεσή του στην Ουκρανία ως κυρίαρχο κράτος. «Η Ουκρανία ως κράτος δεν έχει γεωπολιτικό νόημα, καμία ιδιαίτερη πολιτιστική σημασία ή παγκόσμια σημασία, καμία γεωγραφική μοναδικότητα, καμία εθνοτική αποκλειστικότητα» έγραψε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον ίδιο «οι εδαφικές φιλοδοξίες της (σ.σ. Ουκρανίας) αποτελούν τεράστιο κίνδυνο για όλη την Ευρασία και, χωρίς να επιλύεται το ουκρανικό πρόβλημα, είναι γενικά παράλογο να μιλάμε για ηπειρωτική πολιτική».
Οι θέσεις του και η επιρροή στο Κρεμλίνο
Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, ο πρόεδρος της Ρωσίας επανέλαβε ορισμένες από τις απόψεις του Ντούγκιν για την Ουκρανία στο δοκίμιό του 4.000 λέξεων «Για την ιστορική ενότητα Ρώσων και Ουκρανών», το οποίο πολλοί είδαν ως σχέδιο για την εισβολή που ξεκίνησε μόλις έξι μήνες μετά τη δημοσίευσή του.
Ωστόσο, δεν ήταν καθόλου βέβαιο ότι οι ριζοσπαστικές αντιδυτικές σκέψεις του Ντούγκιν θα γίνονταν τελικά mainstream στη Μόσχα, όταν ο Πούτιν έγινε πρόεδρος το 2000.
Οι ολοκληρωτικές ιδέες του Ντούγκιν θεωρήθηκαν άσχετες και βρέθηκε στο περιθώριο της πολιτικής εξουσίας. Ωστόσο, συνέχισε να γράφει και να δίνει διαλέξεις, αναπτύσσοντας περαιτέρω την έννοια του «ευρασιατισμού», του ρωσικού, φασιστικού πολιτικού δόγματος που βλέπει τη Μόσχα ως το κέντρο μιας αντίπαλης αυτοκρατορίας στην ατλαντική Δύση.
Η θέση του Ντούγκιν άλλαξε το 2012 όταν ο Πούτιν ανέλαβε και πάλι την εξουσία μετά από μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και ο ρώσος ηγέτης υιοθέτησε ένα συντηρητικό όραμα για τη χώρα του.
Ο Ντούγκιν αισθάνθηκε περαιτέρω δικαιωμένος όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014 και ξεκίνησε αιματηρό πόλεμο στο Ντονμπάς. «Νομίζω ότι πρέπει να σκοτώσουμε [τους Ουκρανούς], δεν μπορεί να υπάρξει άλλη συζήτηση» είπε ο Ντούγκιν σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα προς τους οπαδούς του εκείνη την εποχή, καθιστώντας τον ένα από τα πιο μισητά ρωσικά δημόσια πρόσωπα στο Κίεβο.
Παρά τη βίαιη ρητορική του Ντούγκιν, συνέχισε να ταξιδεύει στο εξωτερικό, διατηρώντας στενούς δεσμούς με τους στοχαστές της ευρωπαϊκής Νέας Δεξιάς, οι οποίοι κατήγγειλαν επίσης τον φιλελευθερισμό, τον φεμινισμό και την κυριαρχία των ΗΠΑ.
Προσκαλούνταν, επίσης, συχνά σε συνέδρια σε όλο τον κόσμο, συζητώντας μάλιστα και στο Άμστερνταμ, το 2019, με τον γάλλο φιλόσοφο Μπερνάρ-Ανρί Λεβίστο.
Ο Ντούγκιν φέρεται να ταξίδευε χωρίς ασφάλεια εντός και εκτός Ρωσίας, κάτι που κάποιοι έσπευσαν να επισημάνουν ως μία από τις πιθανές εξηγήσεις πίσω από την επίθεση του Σαββάτου που φέρεται να είχε ως στόχο τη δολοφονία του.
Η πραγματική επιρροή του Ντούγκιν στον Πούτιν ήταν ένα μακροχρόνιο θέμα συζήτησης στη Ρωσία, με ορισμένους ειδικούς να τον αποκαλούν «πνευματικό οδηγό του Πούτιν» και άλλους, κυρίως εκείνους στη Μόσχα, να λένε ότι ήταν μια άσχετη φιγούρα που ήθελε να εμφανιστεί κοντά στο Κρεμλίνο για προσωπικό όφελος.
Οι δύο άνδρες δεν έχουν ποτέ φωτογραφηθεί μαζί και ο Ντούγκιν δεν έχει ποτέ καταλάβει επίσημη θέση στο κράτος.
«Αυτή η καρικατούρα ψευτοδιανοούμενου σίγουρα δεν είναι μέρος του συστήματος λήψης αποφάσεων» έγραψε ο Λεονίντ Βολκόφ, σύμμαχος του φυλακισμένου επικριτή του Κρεμλίνου Αλεξέι Ναβάλνι, λίγες ώρες μετά τη βομβιστική επίθεση στο αυτοκίνητο.
Παρ’ όλα αυτά, η σφραγίδα του ρωσικού εθνικισμού του έχει αναμφισβήτητα γίνει δημοφιλής σε μεγάλο μέρος της πολιτικής ελίτ της Ρωσίας και οι απόψεις του συνέβαλαν στη διαμόρφωση της θεωρίας πίσω από την εισβολή στην Ουκρανία.
Η δολοφονία της κόρης του Ντούγκιν, Ντάρια, μιας φιλοκρεμλινικής δημοσιογράφου που ευθυγραμμίζεται ιδεολογικά με τον πατέρα της, θα προκαλέσει σοκ στα ανώτερα κλιμάκια της ρωσικής κοινωνίας.
Τα πλάνα που κυκλοφόρησαν σε όλη τη Ρωσία από το καμένο αυτοκίνητο θα ξυπνήσουν, επίσης, μνήμες από την ταραχώδη δεκαετία του 1990, όταν οι δολοφονίες με παγιδευμένα αυτοκίνητα ήταν ρουτίνα, ένα «σκοτεινό» χαρακτηριστικό προηγούμενης εποχής που η προεδρία του Πούτιν εγγυήθηκε να τερματίσει.