Ο φερόμενος χρηματισμός του Κατάρ προς αξιωματούχους των ευρωπαϊκών θεσμών, με τη εμπλοκή και της Εύας Καϊλή, έχει προκαλέσει πολιτικό σεισμό στην Ευρώπη και τις Βρυξέλλες.
Πού τελειώνει το lobbying, ως νόμιμη άσκηση πίεσης και πού αρχίζει η διαφθορά, είναι το ερώτημα που στοιχειώνει πλέον ανοιχτά της Βρυξέλλες με το σκάνδαλο χρηματισμού από το Κατάρ, γνωστό ως Qatargate.
O περίφημος Κώδικας Δεοντολογίας των ευρωβουλευτών
Ο Κώδικας Δεοντολογίας για τους ευρωβουλευτές τους υποχρεώνει να αναφέρουν τους λομπίστες που τους προσεγγίζουν και να αρνούνται κάθε «δώρο» άνω των 150 ευρώ. Πρόκειται όμως πρωτίστως για ζήτημα ηθικής, αναφέρει η βελγική Le Soir.
Η εκπρόσωποι επιχειρηματιών και συμφερόντων, γνωστοί ως λομπίστες, έχουν το δικαίωμα να παρίστανται στα κτίρια της ΕΕ, εφόσον είναι εγγεγραμμένοι στο αντίστοιχο μητρώο. Η παρουσία τους εκεί τους επιτρέπει να συνομιλούν, να συμβουλεύονται και να συμβουλεύουν τους Ευρωπαίους αξιωματούχους, σχετικά με την χάραξη της ευρωπαϊκής πολιτικής, το νομοθετικό έργο της Ένωσης.
«Ιδιωτικοί φορείς με τα δικά τους συμφέροντα και αξίες, προορισμένοι να συγκρούονται και να αντιπαρατίθενται μεταξύ τους προκειμένου να επηρεάσουν τις πολιτικές αποφάσεις», γράφει χαρακτηριστικά ο Vincent de Coorebyter, Βέλγος πολιτικός επιστήμονας.
Ο Κώδικας Δεοντολογίας για τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που εγκρίθηκε το 2011 και επισυνάπτεται στον Κανονισμό του θεσμικού οργάνου, ορίζει ότι οι ευρωβουλευτές «δεν δέχονται, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, δώρα ή παρόμοια πλεονεκτήματα, εκτός από εκείνα που έχουν κατά προσέγγιση αξία μικρότερη των 150 ευρώ και προσφέρονται ως ευγενική προσφορά ή εκείνα που προσφέρονται ως ευγενική προσφορά όταν εκπροσωπούν το Κοινοβούλιο με επίσημη ιδιότητα».
Οι κανόνες αναφέρουν ότι όταν ένας βουλευτής έχει αποδεχθεί ένα δώρο καλόπιστα, αλλά αντιλαμβάνεται ότι η αξία του δώρου υπερβαίνει το όριο, οφείλει να προβεί σε «άμεση ενημέρωση» και να καταθέσει «το δώρο στην αρμόδια υπηρεσία, εάν, για λόγους ευγένειας, δεν είναι σε θέση να επιστρέψει το δώρο στον δωρητή».
Η έρευνα για τα «δώρα» των ευρωβουλευτών
Τα δώρα που λαμβάνονται πρέπει να καταγράφονται σε δημόσιο μητρώο. Όμως το μητρώο αυτό φαίνεται να είναι τουλάχιστον ελλιπές. Στις αρχές Ιανουαρίου 2020, η France Info δημοσίευσε στον ιστότοπό της μια έρευνα για το θέμα αυτό.
Φαίνεται ότι κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής νομοθετικής περιόδου 2014-2019, μόνο δεκαπέντε από τους 751 ευρωβουλευτές είχαν συμπληρώσει το περίφημο έγγραφο και μόνο τρία δώρα είχαν συμπληρωθεί από το 2018. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης νομοθετικής περιόδου (2009-2014), 15 δώρα καταχωρήθηκαν από επτά ευρωβουλευτές. Αυτοί οι αριθμοί δύσκολα αναταποκρίνοντια στην πραγματικότητα.
Πώς παρακολουθούνται οι δραστηριότητες των εκπροσώπων συμφερόντων
Το εργαλείο αυτό προστίθεται σε κάθε περίπτωση στο κοινό μητρώο διαφάνειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο τηρείται για την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων των «εκπροσώπων συμφερόντων». Οι ευρωβουλευτές καλούνται να καταγράφουν πληροφορίες σχετικά με τις επαφές τους με λομπίστες.
Πρόκειται για μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων που περιλαμβάνει «ομάδες και οργανώσεις που επιδιώκουν να επηρεάσουν τη διαμόρφωση ή την εφαρμογή της πολιτικής και της νομοθεσίας της ΕΕ». Σκοπός του είναι να καταδείξει ποια συμφέροντα εκπροσωπούνται σε επίπεδο ΕΕ και για λογαριασμό ποιου, καθώς και τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους που διατίθενται για τις δραστηριότητες αυτές.
«Είναι και ζήτημα προσωπική ηθικής», λέει λομπίστας
«Σε τελική ανάλυση, πρόκειται για ζήτημα προσωπικής ηθικής και στις δύο πλευρές του φράχτη», λέει στην Le Soir ένας λομπίστας που δραστηριοποιείται εδώ και 18 χρόνια στα ευρωπαϊκά όργανα. «Από την πλευρά μας, η δεοντολογία ξεκινά από τη στιγμή της αποδοχής ορισμένων φακέλων. Δεν θα συνεργαζόμουν ποτέ με τους πελάτες ορισμένων συναδέλφων, οι οποίοι δεν έχουν κανένα πρόβλημα με αυτό. Μπορείτε να αρνηθείτε λόγω του είδους των δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν, αλλά και επειδή γνωρίζετε ότι θα “ψάξουν για αδυναμίες” στους ανθρώπους… Αλλά, από την άλλη πλευρά, εναπόκειται στον εκλεγμένο αντιπρόσωπο να τους σταματήσει αν νιώθει ότι κάποιος προσπαθεί να τους εξαγοράσει».
«Υπάρχουν κανόνες που πρέπει να εφαρμόζονται»
«Υπάρχουν κανόνες! Και, χρειάζεται να σας υπενθυμίσω, η γενική αρχή είναι ότι πρέπει να σέβεστε τους κανόνες. Έτσι δεν εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας;… Έτσι, ίσως δεν θα πρέπει να ανακαλύπτουμε τον τροχό κάθε φορά που προκύπτει μια νέα υπόθεση, αλλά απλώς να εφαρμόζουμε τους κανόνες. Στη συνέχεια, υπάρχει το ερώτημα αν έχουμε τους πόρους για την επιβολή τους, αν υπάρχουν αρκετοί ελεγκτές. Αλλά απ’ όσο γνωρίζω, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, όλα πάνε όπως πρέπει», ανέφερε ο εκπρόσωπος συμφερόντων, διατηρώντας την ανωνυμία του.