Το αυτοκίνητο και η βιομηχανία του δεν είναι ιδιαίτερα συζητούμενα θέματα στην πολιτική εκστρατεία για τις ιταλικές εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου, αλλά σήμερα πρέπει να καταγράψουμε μια σαφή αναφορά του Ματέο Σαλβίνι για μια από τις πιο αμφιλεγόμενες και ακραίες πτυχές του μέλλοντος των τεσσάρων τροχών. Ο αρχηγός της Λέγκας, μάλιστα, έχει δρομολογήσει πρόταση για δημοψήφισμα για την απαγόρευση των κινητήρων εσωτερικής καύσης που αποφάσισε η Ευρώπη. «Ας πουν οι εργάτες του Mirafiori και όλης της Ιταλίας εάν είναι σωστό να απολύονται στην Ιταλία προς όφελος της Κίνας», πρόσθεσε ο Salvini κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης στην αγορά στο Rivoli, μια πόλη στα περίχωρα του Τορίνο που, παρά τα προβλήματα, εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει ένα από τα σύμβολα της ιταλικής και παγκόσμιας αυτοκινητοβιομηχανίας.
Δεν είναι νέα θέση
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Σαλβίνι εναντιώνεται κατά της απαγόρευσης των θερμικών αυτοκινήτων, η οποία σύμφωνα με τις Βρυξέλλες θα πρέπει να υλοποιηθεί έως το 2035. Ήδη στα τέλη Ιουνίου – ιδίως μετά την υπερψήφιση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που την ακολούθησε το πράσινο φως του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου – ο ηγέτης της Λέγκας του Βορρά είχε περιγράψει την απαγόρευση των πωλήσεων αυτοκινήτων ντίζελ και βενζίνης ως «μια απόλυτη τρέλα», «ένα δώρο στην Κίνα και μια καταστροφή για εκατομμύρια Ιταλούς και Ευρωπαίους εργάτες».
Ανεφάρμοστη υπόσχεση;
Σε κάθε περίπτωση, η πρόταση δημοψηφίσματος που ξεκίνησε ο Σαλβίνι κινδυνεύει να αποδειχθεί απλώς μια προεκλογική υπόσχεση, όπως στην περίπτωση για ισχυρή περικοπή των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα καύσιμα, η οποία δεν τηρήθηκε. Από την άλλη, δεν είναι καν η πρώτη φορά που ο ηγέτης της Λέγκας του Βορρά εκτοξεύει εξωπραγματικές προτάσεις για θέματα που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για παράδειγμα, τη στιγμή που οι Βρετανοί ψήφισαν υπέρ του Brexit, ο Σαλβίνι ανακοίνωσε μια συλλογή υπογραφών για έναν νόμο που θα τροποποιούσε το Σύνταγμά και θα επέτρεπε στους Ιταλούς να εκφραστούν για ευρωπαϊκά ζητήματα. Προφανώς θα ήταν ένα συμβουλευτικό δημοψήφισμα γιατί θα ζητούσε από τους ψηφοφόρους μια γνώμη (σε κάθε περίπτωση, η οποία δεν θα ήταν δεσμευτική) για ένα δεδομένο θέμα. Το ίδιο ισχύει και για τη σημερινή πρόταση, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να δοθούν περισσότερες λεπτομέρειες από τον ίδιο τον Σαλβίνι.
Τι λέει το ιταλικό Σύνταγμα
Σύμφωνα με το Ιταλικό Σύνταγμά, τα δημοψηφίσματα έχουν μόνο ακυρωτικό, προληπτικό και συνταγματικό χαρακτήρα. Μεταξύ άλλων, η μόνη «διαβούλευση» που έγινε στην Ιταλία για ευρωπαϊκό ζήτημα χρονολογείται από το 1989, όταν οι Ιταλοί κλήθηκαν να εκφραστούν για τη μετατροπή της ΕΟΚ στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση, και να την αντιμετωπίσουν ως ένα έκτακτο συγκεκριμένο συνταγματικό δικαίωμα για την ένταξη. Ως εκ τούτου, για τη θέσπιση συμβουλευτικών δημοψηφισμάτων θα ήταν απαραίτητο να γίνουν πρώτα αλλαγές στο Σύνταγμα. Ωστόσο, ο ίδιος Χάρτης θεσπίζει μια εξαιρετικά άκαμπτη διαδικασία αναθεώρησης, η οποία περιλαμβάνει και τα δύο σκέλη του Κοινοβουλίου και προβλέπει συγκεκριμένα ψηφίσματα και ειδικές πλειοψηφίες. Επιπλέον, ακόμη και αν θεσπίζονταν, τα συμβουλευτικά δημοψηφίσματα θα μπορούσαν να έχουν μόνο πολιτικό χαρακτήρα και περιορισμένα νομικά αποτελέσματα. Υπό αυτή την έννοια, δεν πρέπει να λησμονείται ότι το Σύνταγμα θεσπίζει ακριβείς διατάξεις για το θέμα των διεθνών συνθηκών όπως αυτή της προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκτός κι αν αμφισβητήσει τη συμμετοχή της Ιταλίας στο κοινοτικό μπλοκ, αλλά αυτό είναι εντελώς άλλο θέμα.