Στα «σχοινιά» είναι ο Βλαντίμιρ Πούτιν, σύμφωνα με τον Σάιμον Τίσνταλ και άρθρο του στον Guardian. O γνωστός αρθρογράφος του βρετανικού μέσου εξετάζει τη θέση στην οποία βρίσκεται ο πρόεδρος της Ρωσίας έξι μήνες μετά την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία, όπως και τη στάση των συμμάχων του στην Ευρώπη.
«Η μάζα των ανθρώπων ζει μια ζωή σιωπηλής απελπισίας», έγραψε ο Αμερικανός συγγραφέας Χένρι Ντέιβιντ Θορό το 1854, θυμίζει ο Τίσνταλ. Στη συνέχεια ο αρθρογράφος σημειώνει ότι αυτή είναι η μοίρα του Πούτιν, ο οποίος παλεύει να ξεφύγει από την παγίδα που έστησε ο ίδιος για τον εαυτό του στην Ουκρανία.
Τι δεν περίμενε ο Πούτιν
Ο πρόεδρος της Ρωσίας κρατάει δικαιολογημένα σιγή ιχθύος για την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» του. Αλλά το επ’ αόριστον αδιέξοδο δεν είναι αυτό που περίμενε. Δεν περίμενε ούτε βόμβες σε αυτοκίνητα στη Μόσχα ούτε ταπεινωτικές επιθέσεις στο «φρούριο» της Κριμαίας, αναφέρει ο Τίσνταλ.
Το λιγότερο που περίμενε ο Πούτιν ήταν 80.000 Ρώσους στρατιώτες νεκρούς ή τραυματίες. Μαζί τους πεθαίνει και το όνειρο του Μεγάλου Πέτρου για μια «μεγάλη Ρωσία». Εξαφανίστηκε ήδη η φήμη του ως οτιδήποτε άλλο εκτός από δολοφόνος και απατεώνας, σημειώνεται στο άρθρο.
Ποιες είναι οι επιλογές του Ρώσου προέδρου
Ένα ατελείωτο στρατιωτικό τέλμα δεν είναι ένα σενάριο που ο Πούτιν μπορεί να αντέξει οικονομικά, καθώς οι δυτικές κυρώσεις με αργό ρυθμό διαβρώνουν την οικονομία του και το ανθρώπινο δυναμικό και τα υλικά του στρατού του εξαντλούνται σταθερά. Ποιες είναι λοιπόν οι επιλογές του;
Θα μπορούσε να ανακηρύξει μια ψεύτικη νίκη, να ισχυριστεί ότι η «απειλή» του ΝΑΤΟ έχει εξουδετερωθεί και να προτείνει μια διευθέτηση που θα αναγνωρίζει την προσάρτηση των κατεχόμενων περιοχών από τη Ρωσία. Αλλά σίγουρα γνωρίζει ότι το Κίεβο δεν θα δεχτεί ποτέ πρόθυμα τέτοιους όρους.
Θα μπορούσε να ρισκάρει με μια τεράστια κλιμάκωση στο πεδίο της μάχης, για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας τη Λευκορωσία για να ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο βόρεια του Κιέβου – την περιοχή που απέτυχε να καταλάβει τον Φεβρουάριο. Αλλά δεν είναι βέβαιο ότι οι στρατηγοί του έχουν τη δυνατότητα ή το «στομάχι» για να υποστηρίξουν μια τέτοια επιλογή, τονίζει ο Τίσνταλ.
Σίγουρα δεν τολμά να υποχωρήσει. Έτσι, καθώς η πίεση που του ασκείται για να πετύχει μια τομή, ο Πούτιν μπορεί να αποφασίσει ότι η καλύτερη επιλογή του είναι να αυξήσει το κόστος του πολέμου για τους υποστηρικτές της Ουκρανίας – και να υπονομεύσει την αντίσταση του Κιέβου με αυτόν τον τρόπο.
Στην πραγματικότητα, έχει ήδη αρχίσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Βρετανοί, Γάλλοι και Γερμανοί ηγέτες διακήρυξαν όλοι μακροπρόθεσμη υποστήριξη για την Ουκρανία την περασμένη εβδομάδα. Γνωρίζουν ότι ο Πούτιν στοιχηματίζει ότι θα υποχωρήσουν.
Η ενεργειακή κρίση και οι σύμμαχοι του Πούτιν
Το πλαίσιο είναι η αυξανόμενη ανησυχία για την ενεργειακή κρίση και το κόστος ζωής της Ευρώπης, που προκλήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την εισβολή και τις περικοπές του Κρεμλίνου στις προμήθειες φυσικού αερίου. Οι επιπτώσεις του χειμώνα από αυτόν τον «ψυχρότερο» από τους «ψυχρούς πολέμους» θα μπορούσαν να αποδειχθούν παραλυτικές.
Ωστόσο, ο Πούτιν μπορεί να είναι μόλις στην αρχή. Διαθέτει πολλά μέσα με τα οποία μπορεί να υπονομεύσει τη δυτική ενότητα και αντοχή. Η Ευρώπη είναι γεμάτη με εύκολα εκμεταλλεύσιμα πιθανά σημεία ανάφλεξης και γεωπολιτικές διαχωριστικές γραμμές που κληροδοτήθηκαν από τη σοβιετική εποχή. Παρομοίως, η Ρωσία διαθέτει εκπληκτικό αριθμό συμμάχων και συμπαθούντων διασκορπισμένων σε ένα πολιτικά κατακερματισμένο ευρωπαϊκό τοπίο, τονίζει ο Τίσνταλ.
Θα βοηθήσουν λοιπόν οι φίλοι του Πούτιν στη Δύση να σώσουν το «θηρίο» από την Ανατολή, αναρωτιέται ο Τίσνταλ. Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο της Λευκορωσίας είναι ήδη στο «τσεπάκι» του Πούτιν. Η Μόσχα εξασφάλισε την επιβίωση του δικτάτορα αφού η κλοπή των προεδρικών εκλογών του 2020 προκάλεσε πανεθνικές διαμαρτυρίες. Ο Λουκασένκο θα κάνει ό, τι του λένε, αναφέρει ο Τίσνταλ.
Στο εσωτερικό της ΕΕ, ο Βίκτορ Όρμπαν, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, θεωρείται ο Δούρειος Ίππος του Πούτιν. Όπως πολλοί στην ακροδεξιά της Ευρώπης, ο Όρμπαν θαυμάζει τη μισαλλόδοξη εθνικιστική ιδεολογία του και συμμερίζεται τις ρατσιστικές, ομοφοβικές απόψεις του. Έχει επανειλημμένα παρεμποδίσει τις κυρώσεις της ΕΕ. Τον περασμένο μήνα συνήψε μονομερή συμφωνία για το φυσικό αέριο με το Κρεμλίνο. Τον Όρμπαν είναι σαφές ότι δεν μπορεί να τον εμπιστευτεί κανείς, τονίζει ο αρθρογράφος του Guardian.
Η περίπτωση της Βουλγαρίας και της Ιταλίας
Η κατάρρευση, τον Ιούνιο, της μεταρρυθμιστικής κυβέρνησης της Βουλγαρίας και η επακόλουθη συζήτηση για την αποκατάσταση των σχέσεων με τη Μόσχα τροφοδοτεί την ανησυχία ότι ο Πούτιν αποκτά μοχλό πίεσης για να διχάσει την ΕΕ.
Η Ιταλία έχει επίσης πολλούς οπαδούς του Πούτιν. Οι ηγέτες δύο ακροδεξιών κομμάτων που αναμένεται να συμμετάσχουν σε κυβερνητικό συνασπισμό μετά τις εκλογές του επόμενου μήνα έχουν στενούς δεσμούς με τη Μόσχα όλα αυτά τα χρόνια. Η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι σχημάτισε συμμαχία με την Ενωμένη Ρωσία του Πούτιν το 2017. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι της Φόρτσα Ιτάλια είναι προσωπικός φίλος του. Ο ανατραπείς πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι υιοθέτησε σκληρή γραμμή για την Ουκρανία. Αυτό μπορεί να αλλάξει, υποστηρίζει ο Τίσνταλ.
Άλλα ευρωπαϊκά ακροδεξιά (και ακροαριστερά) εξεγερτικά και λαϊκιστικά κόμματα ταυτίζονται σε διαφορετικό βαθμό με την ιδεολογία του Πούτιν και τις συντηρητικές κοινωνικές αξίες, σύμφωνα με τον Τίσνταλ. Αντανακλούν την εχθρότητά του προς την ΕΕ. Μια οριστική μελέτη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων το 2016 κατέγραψε την Εναλλακτική για τη Γερμανία της Γερμανίας, το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας (τώρα Εθνικός Συναγερμός), το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας και το Vlaams Belang του Βελγίου ως «φιλορωσικά». Το ίδιο ίσχυε και για το Ukip.
«Τα κόμματα συμβάλλουν στη νομιμοποίηση των πολιτικών του Κρεμλίνου και ενισχύουν τη ρωσική παραπληροφόρηση. Κατά καιρούς μπορούν να μετατοπίσουν τις εσωτερικές συζητήσεις της Ευρώπης υπέρ της Ρωσίας», αναφέρει η μελέτη. Στον κόσμο του Πούτιν, αυτά τα κανάλια επιρροής είναι ισχυρά όπλα.
Ο «μικρός Πούτιν»
Ο Πούτιν μπορεί επίσης να βασιστεί σε πολιτικούς που δεν ανήκουν στην ΕΕ, όπως ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο πρόεδρος της Σερβίας, για να τον ακούσουν με συμπάθεια. Ο Βούτσιτς έχει χαρακτηριστεί από τους αντιπάλους του ως «μικρός Πούτιν». Η Σερβία έχει βαθύτατους ιστορικούς, σλαβικούς και θρησκευτικούς δεσμούς με τη Ρωσία, καθώς και κοινή δυσπιστία απέναντι στο ΝΑΤΟ. Ο βομβαρδισμός του Βελιγραδίου από τη Συμμαχία το 1999 δεν έχει ξεχαστεί, υπενθυμίζει ο Τίσνταλ.
Η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο φοβούνται ότι τα ασταθή δυτικά Βαλκάνια αποτελούν ένα κρίσιμο σημείο πίεσης που ο Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να αναζωπυρώσει παλιές συγκρούσεις και να αποσπάσει την προσοχή από την Ουκρανία.
Το Κόσοβο είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο Βούτσιτς απείλησε την περασμένη εβδομάδα τους διεθνείς ειρηνευτές με επέμβαση. «Θα σώσουμε τον λαό μας από διώξεις και πογκρόμ, αν το ΝΑΤΟ δεν θέλει να το κάνει», είπε. Οι ηγέτες των Σέρβων της Βοσνίας που συνδέονται με τη Μόσχα απειλούν επίσης με νέες ρήξεις στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η Βοσνία επανέλαβε την απόρριψη της Σερβίας για τις «υστερικές» δυτικές κυρώσεις. Τον Μάρτιο, οι φιλοπουτινικοί Βόσνιοι Σέρβοι μοτοσικλετιστές «Λύκοι της Νύχτας» επευφημούσαν την εισβολή στην Ουκρανία.
Η διχοτομημένη Μολδαβία και η Γεωργία, με διαιρεμένους πληθυσμούς και ρωσικά στρατεύματα στο έδαφός τους, αποτελούν επίσης πιθανά σημεία ανάφλεξης. Ένα άλλο σημείο είναι το Καλίνινγκραντ, όπου ο Πούτιν ανέπτυξε υπερηχητικούς πυραύλους αυτόν τον μήνα για να εκφοβίσει τους γείτονες του ΝΑΤΟ. Η Εσθονία, ειδικότερα, με την εθνοτική ρωσική μειονότητα, φαίνεται να αποτελεί στόχο.
Πέρα από την Ευρώπη
Οι προσπάθειες του Πούτιν να εξαπλώσει φόβο και αστάθεια, αναστάτωση και οικονομικό πόνο – κάνοντας τις χώρες να σκεφτούν διπλά το ενδεχόμενο να αντιταχθούν στη Ρωσία – επεκτείνονται πέρα από την Ευρώπη. Τα βέτο του έχουν αφήσει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ… παγωμένο στον χρόνο, σημειώνει ο Τίσνταλ. Τώρα αυτός και ο Σι Τζινπίνγκ της Κίνας φαίνεται ότι θα μετατρέψουν τη σημαντική σύνοδο κορυφής της G20 του Νοεμβρίου στο Μπαλί μετά την πανδημία σε μια χονδροειδή αναμέτρηση Δύσης εναντίον των υπόλοιπων για την Ουκρανία. Δεν έχει σημασία ότι όλο το επιχείρημα της Ρωσίας βασίζεται σε ένα ψέμα.
Το απερίσκεπτο μπρα-ντε-φερ του Πούτιν στο κατεχόμενο πυρηνικό εργοστάσιο της Ουκρανίας στη Ζαπορίζια δείχνει ότι θα διακινδυνεύσει σχεδόν τα πάντα για να κερδίσει. Σιωπηλά απελπισμένος, γίνεται όλο και πιο επικίνδυνος μέρα με τη μέρα, καταλήγει ο Τίσνταλ.