Ο πρώην πρόεδρος της Πορτογαλίας Ζόρζε Σαμπάιο, ο οποίος το 2005 έγραψε εθνική ιστορία καθώς έκανε χρήση των εξουσιών του για να διαλύσει το κοινοβούλιο επικαλούμενος έλλειψη εμπιστοσύνης στον κυβερνητικό συνασπισμό Σοσιαλδημοκρατών-Λαϊκού Κόμματος, πέθανε σήμερα σε ηλικία 81 ετών.
Η αιτία θανάτου του δεν δόθηκε στη δημοσιότητα, ωστόσο ο Σαμπάιο νοσηλευόταν από τις 27 Αυγούστου με αναπνευστικά προβλήματα.
Έπειτα από μια πρώτη θητεία χωρίς εκπλήξεις την περίοδο 1996-2001, ο ευγενής Σοσιαλιστής πρώην δικηγόρος κέρδισε μια ακόμη πενταετή θητεία που αποδείχτηκε πιο ταραχώδης προχωρώντας σε επίδειξη της προεδρικής του εξουσίας παρότι ο ρόλος του προέδρου της Δημοκρατίας είναι συνήθως εθιμοτυπικός.
Με το έλλειμμα του προϋπολογισμού να αυξάνεται και την Πορτογαλία να ακροβατεί στα όρια της ύφεσης, οι Σοσιαλιστές ηττήθηκαν στις πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές το 2002 από τον κεντροδεξιό συνασπισμό των Σοσιαλδημοκρατών και του Λαϊκού Κόμματος.
Το 2004 η άρνηση του Σαμπάιο να πραγματοποιήσει πρόωρες εκλογές μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού Ζοζέ Μανουέλ Ντουράο Μπαρόζο για να ηγηθεί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προκάλεσε έντονες διαδηλώσεις από τα αριστερά κόμματα, περιλαμβανομένων των σοσιαλιστών.
Σε μια προσπάθεια να διασφαλίσει την πολιτική σταθερότητα, όρισε έναν άλλον σοσιαλδημοκράτη, τον Πέδρο Σαντάνα Λόπεζ, στην πρωθυπουργία για να καταλήξει τέσσερις μήνες αργότερα ότι η νέα κυβέρνηση δεν απέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα και στερούνταν αξιοπιστίας.
Χρησιμοποίησε τις προεδρικές του εξουσίες, που συχνά στην Πορτογαλία αποκαλούνται “Ατομική Βόμβα”, για να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει νέες εκλογές για τον Φεβρουάριο του 2005, με τις οποίες επέστρεψαν στην εξουσία οι σοσιαλιστές με πρωθυπουργό τον Ζοζέ Σόκρατες.
Στη βιογραφία του ο Σαμπάιο είχε ομολογήσει στον συγγραφέα της, τον Ζοζέ Πέντρο Καστανέιρα, ότι είχε “βαρεθεί τον Σαντάνα Λόπεζ ως πρωθυπουργό γιατί άφηνε την χώρα να παραπαίει”.
Ο Σαμπάιο υπήρξε ο μοναδικός πρόεδρος που χρησιμοποίησε αυτές τις εξουσίες ενώ μια κυβέρνηση με κοινοβουλευτική πλειοψηφία κυβερνούσε την Πορτογαλία.
Γεννημένος στη Λισσαβώνα, ο Ζόρζε Φερνάντο Μπράνκο ντε Σαμπάιο προερχόταν από μια φιλελεύθερη μεσοαστική οικογένεια. Ως παιδί έζησε με τους γονείς του στις ΗΠΑ, όπου ο πατέρας του σπούδασε Δημόσια Υγεία και στη συνέχεια έζησε στην Αγγλία. Μιλούσε άπταιστα αγγλικά.
Σπούδασε Νομική στο πανεπιστήμιο της Λισσαβώνας και τα χρόνια του 1960, ο κοκκινομάλλης δικηγόρος με τα γυαλιά έγινε γνωστός από την υπεράσπιση πολιτικών κρατουμένων του φασιστικού καθεστώτος του Αντόνιο Σαλαζάρ.
Ο Σαμπάιο ξεκίνησε να είναι πολιτικά ενεργός εντασσόμενος στην παράνομη αριστερή αντιπολίτευση.
Μετά την επανάσταση του 1974 και την επάνοδο της Δημοκρατίας στην Πορτογαλία, ίδρυσε το Σοσιαλιστικό Αριστερό Κίνημα, αλλά σύντομα το εγκατέλειψε και το 1978 εντάχθηκε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα του οποίου το 1989 εξελέγη Γενικός Γραμματέας.
Διετέλεσε δήμαρχος της Λισσαβώνας την περίοδο 1990-1995 εγκαταλείποντας το αξίωμα αυτό στη δεύτερη θητεία του για να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία στις εκλογές τον Ιανουάριο του 1996, τις οποίες κέρδισε από τον πρώτο γύρο με σχεδόν το 54% των ψήφων.
Ως πρόεδρος επέβλεψε την επιστροφή του υπερπόντιου εδαφικού διαμερίσματος της Πορτογαλίας, του Μακάο, στην Κίνα το 1999.
Ένθερμος υποστηρικτής της ποδοσφαιρικής ομάδας Σπόρτινγκ, ο Σαμπάιο απέκτησε δύο παιδιά με την δεύτερη σύζυγό του Μαρία Ζοζέ Ρίτα.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ