«Η Ρωσία αναγνώρισε την DPR και την LPR ως ανεξάρτητα κράτη. Είμαστε καταδικασμένοι εδώ», λέει ο Ιβάν Πετρόφ από το Ντόνετσκ, δίνοντας ένα ψεύτικο όνομα για λόγους ασφαλείας σε τηλεφωνική επικοινωνία. Όταν του ζητήθηκε να πει περισσότερα, απάντησε. «Είμαι κουρασμένος και πίνω τώρα – δεν είμαι ο καλύτερος άνθρωπος για να μιλήσω αυτή τη στιγμή».
Το βράδυ της Δευτέρας, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε τον στρατό του να προχωρήσει στις περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ για να εκτελέσει «ειρηνευτικές επιχειρήσεις», σύμφωνα με το κείμενο του προεδρικού διατάγματος που υπέγραψε, αναγνωρίζοντας τις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ. Σύμφωνα με τις ΗΠΑ περίπου 190.000 Ρώσοι στρατιώτες είναι ανεπτυγμένοι κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων.
Bίντεο που αναρτήθηκαν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχναν ένα κομβόι ρωσικών αρμάτων μάχης να μπαίνουν στο Ντονέτσκ, μαζί με πυροβόλα και φορτηγά υποστήριξης. Άλλα βίντεο έδειχναν ανθρώπους στο δρόμο να πανηγυρίζουν κρατώντας ρωσικές σημαίες
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρο Κουλέμπα ζήτησε να συνεδριάσει κατεπειγόντως το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Οι βομβαρδισμοί από τις περιοχές των αυτονομιστών προς τις περιοχές πέρα από τη γραμμή επαφής έγιναν εντονότεροι τις τελευταίες ημέρες, αφότου ανακοινώθηκαν οι διαπραγματεύσεις και μια πιθανή σύνοδος κορυφής μεταξύ Μπάιντεν και Πούτιν. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι σε τηλεοπτικό του διάγγελμα κάλεσε για ειρήνη στην περιοχή, χαρακτηρίζοντας τις ενέργειες της Μόσχας παραβίαση της ακεραιότητας και της κυριαρχίας της Ουκρανίας.
Κατά μήκος των γραμμής επαφής μεταξύ των περιοχών των αυτονομιστών και της ουκρανικής πλευράς, οι βομβαρδισμοί προς την τελευταία έχουν κλιμακωθεί τις τελευταίες ημέρες, σύμφωνα με τους κατοίκους. «Το κάνουν για να δημιουργήσουν πανικό, για να δείξουν τη δύναμή τους», λένε οι ντόπιοι. Εκατοντάδες άνθρωποι απομακρύνθηκαν από το Ντονμπάς και έφτασαν στο Νίζνι Νόβγκοροντ της Ρωσίας χθες, Δευτέρα, αφού οι ηγέτες των Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ ανακοίνωσαν μαζική εκκένωση αμάχων προς τη Ρωσία.
Κοντά στο νηπιαγωγείο που βομβαρδίστηκε την περασμένη εβδομάδα στην περιοχή του Λουχάνσκ, μια ηλικιωμένη γυναίκα ρωτά πού να πάει. Φαίνεται πανικόβλητη και αρχίζει να τρέχει, αν και ο ήχος των βομβαρδισμών ακούγεται από μακριά. «Τώρα ο κόσμος μπορεί να δει ότι δεν πρόκειται για εμφύλιο πόλεμο, όπως πίστευαν τα τελευταία 8 χρόνια. Είναι μια ρωσική εισβολή», λέει η Όλγα, μια 35χρονη μητέρα που ζει στο Κράματορσκ. Πριν από δύο ημέρες, οι αυτονομιστές κήρυξαν κατάσταση πολέμου στις περιοχές που κατέχουν και προχώρησαν σε μαζικές απομακρύνσεις γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων προς τη Ρωσία. Οι άνδρες ηλικίας από 18 ως 55 ετών παραμένουν και μπορεί να επιστρατευτούν ανά πάσα στιγμή.
Τρεις ημέρες μετά τον βομβαρδισμό του, οι επισκευές του κτιρίου του νηπιαγωγείου που βομβαρδίστηκε από φιλορωσικές δυνάμεις, σύμφωνα με τον ουκρανικό στρατό, έχουν ήδη ξεκινήσει με τη βοήθεια του ΟΗΕ και άλλων οργανώσεων. Επειδή αυτό είναι το μοναδικό νηπιαγωγείο της περιοχής.
Στο μεταξύ, ο πόλεμος νεύρων μεταξύ της Μόσχας και της Δύσης εντείνεται θυμίζοντας εποχές Ψυχρού Πολέμου.
Ο Αλεξάντρ, η Ιρίνα και ο 3χρονος γιος τους Ντανιέλ επιστρέφουν με το ποδήλατο από το νηπιαγωγείο στο σπίτι τους. Ο Ντανιέλ κοιμάται στο κάθισμα του ποδηλάτου. Ο Αλεξάντρ λέει ότι φοβάται, αλλά όχι περισσότερο απ’ό,τι το 2014. Εργάζεται σε σταθμό ηλεκτρικού ρεύματος. «Ήμουν στο στρατό και καταλαβαίνω πώς λειτουργούν αυτά τα πράγματα. Ξέρω πώς να αντιδράσω, πώς να προστατεύσω τον εαυτό μου και την οικογένειά μου», λέει.
Σε ένα νεκροταφείο, η Ναταλία, η Αλεξάνδρα και ο Αλέξανδρος, όλοι τους κοντά στα 50, ακούνε τον βομβαρδισμό ενώ τρώνε μήλα και πίνουν αναψυκτικά κοντά στον τάφο των γονιών τους. Η μητέρα τους πέθανε το 2020. Έτρεχαν να κρυφτούν από τους βομβαρδισμούς το 2014, έσπασε τα πόδια της, ήταν πολύ δύσκολο να περπατήσει. Πέθανε πριν κλείσει τα 75. Μερικούς μήνες μετά το θάνατό της ο σύζυγός της έπαθε κατάθλιψη και πέθανε κι αυτός. Ήταν 79 ετών. «Ο πατέρας μας, που έζησε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν πίστευε ποτέ ότι θα έπρεπε να ζήσει και άλλο πόλεμο”, λένε τα τρία αδέλφια, που δεν έφυγαν ποτέ από τα σπίτια τους.
Οι περισσότεροι από τους ντόπιους, που μιλούν ανοιχτά, είναι φιλοουκρανοί. Οι φιλορώσοι μένουν σιωπηλοί. Η 59χρονη Ελένα μένει μόνη της σε ένα παλιό σπίτι. Μπροστά του είναι παρακαριμένο ένα παλιό Lada. Η Έλενα δεν έφυγε ποτέ: «Φοβάμαι, αλλά πού να πάω; Το 2014 φοβόμουν περισσότερο, αλλά τώρα τουλάχιστον ξέρω τι να περιμένω». Λέει ότι όλη η περιοχή είναι γεμάτη νάρκες και κοντά στο σπίτι της ένας στρατιώτης σκοτώθηκε πατώντας μια νάρκη. Όταν ρωτήθηκε για μια πιθανή ρωσική εισβολή, είπε ότι φοβάται να πει τη γνώμη της. «Το σπίτι μου μπορεί να βομβαρδιστεί και από τις δύο πλευρές, τον ουκρανικό στρατό και τις φιλορωσικές δυνάμεις».
Ο Σάσα, 52 ετών, κάθεται σε ένα παγκάκι και λέει γελώντας: «Δεν βλέπω κανένα λόγο να φοβάμαι. Το μόνο πράγμα που φοβάμαι περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι μήπως βομβαρδίσουν τον λαχανόκηπό μου. Δεν πιστεύω ότι η Ρωσία θα εισβάλει. Αν ήθελαν θα το έκαναν γρήγορα, θα έπαιρναν την Ουκρανία σε μία εβδομάδα. Αν θέλεις κάτι, το κάνεις, δεν το λες».
«Συνεχίζουμε να ζούμε τη ζωή μας. Έτσι είναι», λέει η κυρία Λούμποφ στο σημείο ελέγχου του Λουχάνσκ. Μαζί με τον σύζυγό της, τον Νικολάι, ετοιμάζονται να πάνε στο Κίεβο για να επισκεφτούν τα παιδιά τους. Μαζί τους και η γάτα τους, η Ανφίσα. Το σπίτι τους βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα από το νηπιαγωγείο που βομβαρδίστηκε πριν από 3 μέρες. «Ζούμε στην ίδια κατάσταση τα τελευταία χρόνια», λένε.
Στο Λουχάνσκ όλοι οι άνδρες από 18 έως 55 επιστρατεύτηκαν «για να υπερασπιστούν την πατρίδα τους». «Φοβόμαστε περισσότερο όταν ακούμε τις ειδήσεις παρά όταν είμαστε έξω. Η καθημερινότητά μας είναι ίδια όπως ήταν τα τελευταία 8 χρόνια», λέει ένας κάτοικος, που δεν θέλησε δεν κατονομαστεί.
Ο 38χρονος Άλεξ, οδηγός δημοσιογράφων, ζει στο Σλόβιανσκ με τη σύζυγό του και την 5χρονη κόρη του. «Δεν πανικοβάλλομαι μέχρι να ανοίξω την τηλεόραση», λέει. «Όταν ακούω ειδήσεις, μου έρχεται πανικός περισσότερο από όταν ακούω βομβαρδισμούς. Αυτούς ξέρω πώς να τους αντιμετωπίσω. Τις ειδήσεις όχι».
Επτά στρατιώτες του ουκρανικού στρατού κοντά σε ένα βενζινάδικο περιμένουν κοντά στο άρμα μάχης τους. «Τους τελευταίους δέκα μήνες βρισκόμαστε σε επιφυλακή. Μέχρι στιγμής δεν νιώθουμε καμία διαφορά από την κατάσταση των τελευταίων 8 ετών. Όμως εδώ και αρκετές εβδομάδες η κλιμάκωση είναι πραγματική για τους στρατιώτες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή», λένε χωρίς να σχολιάσουν τα περί πιθανής ρωσικής εισβολής.
Στο Λουχάνσκ, στο στρατιωτικό σημείο ελέγχου, ένας άνδρας που βρίσκεται κοντά στους στρατιώτες φορά ένα σακάκι με την αμερικανική σημαία. Καθώς πέφτει ο ήλιος, οι δρόμοι είναι άδειοι και οι βομβαρδισμοί εντείνονται. Οι ντόπιοι λένε ότι αυτή είναι ιδανική εποχή για μια χερσαία εισβολή. Αν ο καιρός ζεστάνει, τα τανκς θα κολλήσουν στη λάσπη.
Σ’ ένα χωριό κοντά στη Μαριούπολη, οι κάτοικοι ξύπνησαν στις 4 τα ξημερώματα από τις εκρήξεις. Μια οικογένεια λέει ότι είναι έτοιμη να φύγει. «Στρατιωτικά γυμνάσια από τον ουκρανικό στρατό πραγματοποιούνται καθημερινά τις τελευταίες εβδομάδες. Τις ηλιόλουστες μέρες δεν ακούς τίποτα. Αλλά αν είναι βροχερή μέρα, ο ήχος ταξιδεύει πιο γρήγορα και αισθάνεσαι τις εκρήξεις τόσο κοντά, σαν να είναι ακριβώς έξω από το παράθυρό σας», λέει η Όλγα.