Μετάφραση: Αντώνης Χρυσουλάκης
Αυτός και ο Denys, δύο νεαροί Ουκρανοί, έχουν το ζοφερό καθήκον να ανακτήσουν τα πτώματα των αμάχων και των στρατιωτών που σκοτώθηκαν σε αυτόν τον κτηνώδη πόλεμο. Αυτό περιλαμβάνει νεκρούς Ρώσους καθώς και τους δικούς τους.
Την ημέρα που τους συνάντησε η δημοσιογραφική ομάδα του BBC βρίσκονταν σε μια πρόσφατα απελευθερωμένη περιοχή στην ανατολική Ουκρανία. Ο Artur λέει ότι το καθήκον τους είναι να διασφαλίσουν ότι κανένα πτώμα δεν θα μείνει πίσω στο πεδίο της μάχης. Το έδαφος είναι σημαδεμένο από μπάζα, εγκαταλελειμμένα χαρακώματα και βαθιές τρύπες από οβίδες. Τους είπαν ότι υπάρχουν αρκετά πτώματα που βρίσκονται κάπου σε αυτό το σκηνικό αποκαλυπτικής καταστροφής.
Υπάρχει ακόμα ο ήχος της μάχης στο βάθος. Ο Artur λέει ότι γνωρίζουν πολύ καλά ότι η δουλειά τους είναι επικίνδυνη, αλλά θεωρεί τους κινδύνους δικαιολογημένους «επειδή το πιο σημαντικό πράγμα είναι να βγάλουμε τους νεκρούς από αυτόν τον τρομερό πόλεμο».
Ανοίγουν την πόρτα του λευκού φορτηγού τους, που φέρει έναν κόκκινο σταυρό και τον αριθμό 200 (τον στρατιωτικό κωδικό για τη μεταφορά νεκρών στρατιωτών). Όταν ανοίγουν την πίσω πόρτα, υπάρχει μια αρρωστημένη μυρωδιά θανάτου και στο πάτωμα βλέπουν σκουλήκια από πτώματα που είχαν ανασυρθεί νωρίτερα μέσα στην ημέρα.
Υπάρχουν περίπου 100.000 νάρκες στις πρόσφατα απελευθερωμένες περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας
Ο Artur και ο Denys έχουν πληροφορηθεί ότι υπάρχουν πολλά ακόμη πτώματα κοντά, αλλά τώρα πρέπει να βρουν την τοποθεσία. Ο Denys εκτοξεύει ένα μικρό drone εξοπλισμένο με κάμερα για να ανιχνεύσει την περιοχή. Δεν ψάχνουν μόνο για τα πτώματα, αλλά και για σημάδια από νάρκες. Ένας από την ομάδα τους τραυματίστηκε πρόσφατα από μία. Είναι ένας συνεχής κίνδυνος.
Πλέον παίρνουν την προφύλαξη να ρίχνουν έναν γάντζο για να αναποδογυρίσουν ένα πτώμα πριν πλησιάσουν τα λείψανα. Οι ρωσικές δυνάμεις είναι γνωστό ότι παγιδεύουν κτίρια και ακόμη και πτώματα πριν υποχωρήσουν.
Την προηγούμενη ημέρα, ένας Ουκρανός στρατιωτικός μηχανικός ανέφερε στυο βρετανικό Μέσο ότι πιστεύει ότι υπάρχουν περίπου 100.000 νάρκες στις πρόσφατα απελευθερωμένες περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας. Θα χρειαστεί πολύς χρόνος για την εκκαθάρισή τους. Ο μηχανικός λέει ότι, κατά κανόνα, ένας χρόνος μάχης ισοδυναμεί με πέντε χρόνια αποναρκοθέτησης.
Αφού πέταξαν το drone για περίπου 20 λεπτά, ο Artur και ο Denys πιστεύουν ότι έχουν εντοπίσει μια πιθανή τοποθεσία. Πρόκειται για ένα βομβαρδισμένο κτίριο δίπλα σε μια κατεστραμμένη σιδηροδρομική γραμμή. Βάζουν τα κράνη και τα αλεξίσφαιρά τους και προχωρούν προσεκτικά μέσα στα χαλάσματα.
Αυτή τη φορά δεν ανακτούν τα δικά τους αλλά νεκρούς Ρώσους
Στο εσωτερικό του κατεστραμμένου κτιρίου υπάρχουν τα απανθρακωμένα υπολείμματα τριών σωμάτων. Στην αρχή είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς τα ανθρώπινα λείψανα από τα καμένα ξύλα. Σιγά σιγά ο Artur και ο Denys αρχίζουν να αναγνωρίζουν τα οστά. Χτενίζουν προσεκτικά ό,τι έχει απομείνει – ψάχνοντας για τυχόν σημάδια αναγνώρισης.
Αυτή τη φορά δεν ανακτούν τα δικά τους αλλά νεκρούς Ρώσους. Κανένα έγγραφο αναγνώρισης δεν επιβίωσε από την κόλαση, αλλά ο Artur και ο Denys βρίσκουν τη μαυρισμένη, καμένη αγκράφα μιας ρωσικής στρατιωτικής ζώνης.
Μικρά κομμάτια από κεραμικές πλάκες θώρακα τους λένε επίσης ότι αυτοί οι τρεις άνδρες πολεμούσαν για τη Ρωσία. Υπάρχουν μερικά άλλα προσωπικά αντικείμενα που ανακτούν από το έδαφος, συμπεριλαμβανομένου ενός ζευγαριού γυαλιών. Κάθε ένα από αυτά φωτογραφίζεται και τοποθετείται στο πλάι. Θα επιστραφούν μαζί με τα ανθρώπινα λείψανα – προσεκτικά τοποθετημένα σε σάκους πτωμάτων που στη συνέχεια φορτώνονται στο φορτηγό τους.
Χρειάζονται αρκετές ώρες για να ολοκληρώσουν αυτό το λεπτό έργο, εξασφαλίζοντας ότι θα ανακτηθεί κάθε κομμάτι αυτού που κάποτε ήταν ανθρώπινη ζωή.
Στη συνέχεια, τα πτώματα που συλλέγουν μεταφέρονται σε ένα τοπικό νεκροτομείο.
Θάβονται με αξιοπρέπεια
Ο Artur λέει ότι αισθάνεται μια σχεδόν πνευματική αίσθηση ανακούφισης όταν ανακτά ένα πτώμα, ανεξάρτητα από το ποιος ήταν.
«Νιώθουμε χάρη που το σώμα θα επιστρέψει τελικά από τον πόλεμο», λέει.
Όταν ανακτούν νεκρούς της Ρωσίας, λέει, «υπάρχει σαφής κατανόηση ότι θα ανταλλαγούν με τους δικούς μας νεκρούς και οι νεκροί μας θα ταφούν με αξιοπρέπεια στην Ουκρανία». Ο Ερυθρός Σταυρός είναι αυτός που διευκολύνει τις ανταλλαγές μεταξύ των χωρών.
Ο Artur και ο Denys παρευρίσκονται συχνά στις κηδείες των Ουκρανών στρατιωτών που έφεραν πίσω από τη λήθη.
Έχουν βιώσει περισσότερο θάνατο παρά ζωή τον τελευταίο χρόνο. Ο Αρτούρ δέχεται ότι αυτό τελικά θα επηρεάσει τη συναισθηματική τους κατάσταση. Αλλά προσθέτει: «Καταλαβαίνω ότι κάνουμε καλή δουλειά και αυτό με κινητοποιεί λίγο και μου δίνει πίστη ότι ο πόλεμος θα τελειώσει σύντομα».
Ο ρόλος τους καταδεικνύει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι μόνο μια φυσική μάχη. Υπάρχει και μια ηθική συνιστώσα, η οποία αντικατοπτρίζεται στον τρόπο με τον οποίο ένας στρατός αντιμετωπίζει τόσο τους ζωντανούς όσο και τους νεκρούς.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο BBC