Μετάφραση: Αντώνης Χρυσουλάκης
«Αυτή είναι μια ιστορία που ακούγεται κάθε φορά που ένα τανκ βγαίνει νοκ άουτ», λέει στο BBC ο David Willey, επιμελητής και εκπαιδευτής στο Μουσείο Τεθωρακισμένων στο Bovington του Dorset, το οποίο διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή αρμάτων μάχης στον κόσμο. «Επειδή το τανκ είναι ένα τέτοιο σύμβολο δύναμης, όταν ηττάται ο κόσμος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι είναι το τέλος του τανκ» αναφέρει επίσης.
Το Τ-72, το οποίο αποτελεί την ραχοκοκαλιά αρμάτων μάχης του ρωσικού στρατού, πέρασε τα σύνορα στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο και καταστράφηκε κατά εκατοντάδες από μικρές, ευέλικτες ομάδες καλά εκπαιδευμένου ουκρανικού πεζικού που κρατούσαν μη επανδρωμένα αεροσκάφη, Javelin και ελαφρά αντιαρματικά όπλα επόμενης γενιάς (Nlaws).
«Είναι σημαντικό να μην αντλήσουμε λάθος διδάγματα από όσα είδαμε τους τελευταίους μήνες», λέει ο απόστρατος αντιστράτηγος του αμερικανικού στρατού Μπεν Χότζες, ο οποίος μέχρι πρόσφατα διοικούσε τις χερσαίες δυνάμεις των ΗΠΑ στην Ευρώπη.
«Τα εν λόγω ρωσικά άρματα μάχης τυπικά χρησιμοποιούνταν ανεπαρκώς, χωρίς υποστήριξη πεζικού και χωρίς το πλεονέκτημα ενός ισχυρού σώματος διοικητών, όπως αυτό που συναντά κανείς στον αμερικανικό ή τον βρετανικό στρατό. Ως εκ τούτου, ήταν όλα τους εύκολοι στόχοι για τις αμυνόμενες ουκρανικές δυνάμεις» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Οι απόψεις του επαναλαμβάνονται και από τον ταξίαρχο του βρετανικού στρατού εν αποστρατεία Ben Barry, ο οποίος είναι τώρα ανώτερος συνεργάτης για τον χερσαίο πόλεμο στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
Το άρμα μάχης έχει τόσο τους επικριτές όσο και τους υπερασπιστές του
«Η ήττα της ρωσικής επίθεσης στο Κίεβο δείχνει τι συμβαίνει όταν τα άρματα μάχης αναπτύσσονται άπειρα από μια δύναμη που δεν μπορεί να κάνει πόλεμο συνδυασμένων όπλων (συνδυάζοντας τα άρματα μάχης με το πεζικό, το πυροβολικό και τα αεροσκάφη) και έχει αδύναμη διοικητική μέριμνα» αναφέρει. Και συνεχίζει: «Μια ικανή ομάδα μάχης του ΝΑΤΟ θα προωθούσε το πεζικό για να σταματήσει την ενέδρα των αρμάτων μάχης».
Το άρμα μάχης -ένα από τα εμβληματικά σύμβολα του σύγχρονου πολέμου- έχει τόσο τους επικριτές όσο και τους υπερασπιστές του. Στον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020, τα άρματα μάχης της Αρμενίας αποδεκατίστηκαν από τα τουρκικής κατασκευής μη επανδρωμένα του Αζερμπαϊτζάν. Στη Λιβύη, αυτά τα ίδια drones, τα TB2 Bayraktar, προκάλεσαν σοβαρές απώλειες στις δυνάμεις του στρατηγού Haftar, ενώ στη Συρία, τα κυβερνητικά άρματα έπεσαν επίσης θύματα των τουρκικών μη επανδρωμένων αρμάτων.
Στην πρώιμη φάση του πολέμου στην Ουκρανία, οι σύγχρονοι αντιαρματικοί κατευθυνόμενοι πύραυλοι, που προμηθεύτηκαν από τη Βρετανία, τις ΗΠΑ και άλλα έθνη, αποδείχθηκαν καθοριστικοί για την απώθηση των ρωσικών τεθωρακισμένων φάλαγγων από τα βόρεια της πρωτεύουσας, του Κιέβου. Εν τω μεταξύ, στη δεύτερη φάση, στο Ντονμπάς, το μαζικό ρωσικό πυροβολικό ήταν ο παίκτης που άλλαξε το παιχνίδι, χρησιμοποιώντας καταστροφική δύναμη πυρός για να ανοίξει σιγά-σιγά το δρόμο του ρωσικού στρατού προς τα εμπρός.
Μέχρι στιγμής φέτος, η Ρωσία εκτιμάται ότι έχει χάσει περισσότερα από 700 άρματα μάχης – κάποια καταστράφηκαν, κάποια εγκαταλείφθηκαν. Αυτά τα άρματα συχνά απεικονίζονται φέρουν ειδική θωράκιση – η οποία μοιάζει με ένα μεγάλο ορθογώνιο κουτί. Έχει σχεδιαστεί για να προκαλεί μια μικρή έκρηξη κατά την πρόσκρουση του πυραύλου, αμβλύνοντας την επίδρασή του.
Αλλά τα δυτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι αντιαρματικοί πύραυλοι το έχουν παρακάμψει αυτό, κυρίως χτυπώντας το άρμα από πάνω στον πύργο, όπου η θωράκιση είναι πιο λεπτή.
«Αυτός ο πόλεμος ήταν η εποχή του μη επανδρωμένου αεροσκάφους», λέει ο ταξίαρχος Barry. «Μας λέει ότι χρειάζεσαι μη επανδρωμένα αεροσκάφη για την άμυνα για να κρατήσεις τα εχθρικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη μακριά σου. Χρειάζεσαι την κλασική αεράμυνα χαμηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένων των λέιζερ και των ηλεκτρονικών παρεμβολών».
Τι μπορεί να παρατείνει το μέλλον του τανκ;
Κάτι που μπορεί να παρατείνει το μέλλον του τανκ είναι το Σύστημα Ενεργητικής Προστασίας (APS). Είναι ένας τρόπος να αποτραπεί οτιδήποτε επιτίθεται στο τανκ πριν δεχθεί εχθρικά πυρά.
«Υπάρχουν δύο τύποι APS, το Soft kill και το Hard kill», εξηγεί ο David Willey της Bovington. «Soft kill σημαίνει ηλεκτρονικές παρεμβολές που μπορούν να διαταράξουν τον εισερχόμενο πύραυλο. Hard kill σημαίνει να του ρίξουμε κάτι κινητικό, όπως μια ροή από σφαίρες ώστε ο εισερόμενος πύραλος να εξουδετερωθεί».
Το σύστημα Trophy
Ο ισραηλινός στρατός έχει ερευνήσει εξαντλητικά το θέμα αυτό, ιδίως από το 2006, όταν τα άρματα μάχης του δέχθηκαν πλήγμα από τους αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς της Χεζμπολάχ και τους πολυ καλά αναπτυγμένους αντιαρματικούς πυραύλους στο νότιο Λίβανο.
Ανέπτυξαν ένα σύστημα ενεργητικής προστασίας με την ονομασία Trophy. Λειτουργεί με τη χρήση ραντάρ για τον εντοπισμό της εισερχόμενης απειλής – πυραύλου ή μη επανδρωμένου αεροσκάφους – και στη συνέχεια ένας περιστρεφόμενος εκτοξευτής στον πύργο εκτοξεύει μια ροή εκρηκτικών βλημάτων, εξουδετερώνοντάς το πριν προλάβει να πλήξει το άρμα. Το Trophy, ή μια παραλλαγή του, είναι πιθανό να υοθετηθεί και από άλλες χώρες της Δύσης.
«Η πρόοδος στα μέτρα αντιμετώπισης των μη επανδρωμένων αεροσκαφών θα μειώσει την αποτελεσματικότητα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών που τώρα φαίνεται να περιφέρονται στο πεδίο της μάχης αναζητώντας εύκολους στόχους», λέει ο στρατηγός Hodges.
Έχει λοιπόν το τανκ μέλλον; Ή μήπως, όπως προβλέπουν κάποιοι, είναι καταδικασμένο για τη μάντρα;
«Θα υπάρχει πάντα ανάγκη για προστατευμένη κινητή δύναμη πυρός», λέει ο στρατηγός Hodges. Προβλέπει ένα μέλλον, όχι μακρινό, όπου τηλεχειριζόμενα, μη επανδρωμένα άρματα μάχης θα κινούνται στο πεδίο της μάχης μαζί με τα επανδρωμένα άρματα μάχης, αυξάνοντας τη δύναμη πυρός τους και μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο για τη ζωή.
«Ήμουν στρατιώτης πεζικού και δεν θα ήθελα ποτέ να είμαι σε οποιαδήποτε μάχη σε οποιοδήποτε έδαφος χωρίς το πλεονέκτημα της προστατευμένης, κινητής δύναμης πυρός», λέει.
Ο Justin Crump, πρώην διοικητής αρμάτων μάχης του βρετανικού στρατού και τώρα διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας αμυντικών πληροφοριών Sibylline, συμφωνεί. «Τα τανκς διαθέτουν δύναμη πυρός, κινητικότητα και ανθεκτικότητα που το Πεζικό δεν έχει. Είναι μια ευέλικτη πλατφόρμα που μπορεί να επιχειρήσει μέρα και νύχτα, να φτάσει στον στόχο και να προκαλέσει σοκ στον εχθρό. Η Ουκρανία δεν θα ανασυγκροτούσε τις τεθωρακισμένες δυνάμεις της εάν τα άρματα δεν ήταν ζωτικής σημασίας. Ζήτησαν πάνω από τον διπλάσιο αριθμό αρμάτων μάχης από αυτόν που διαθέτει το Ηνωμένο Βασίλειο”.
Ο David Willey εκπαιδεύει τον βρετανικό στρατό και πιο πρόσφατα επισκέπτεται Ουκρανούς στρατιώτες. «Δεν είναι το καλύτερο άρμα που μετράει, αλλά το καλύτερο πλήρωμα», λέει. «Το πιο ακριβό κιτ στον κόσμο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα κερδίσεις. Η πίστη στον σκοπό σου είναι ζωτικής σημασίας, και οι Ουκρανοί πιστεύουν στον σκοπό τους».
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο BBC