Μετάφραση: Αντώνης Χρυσουλάκης
Μετά από τέσσερις και πλέον μήνες επανειλημμένων ουκρανικών βομβαρδισμών, οι ρωσικές δυνάμεις εγκατέλειψαν πριν από λίγε μέρες το Φιδονήσι ή Zmiinyi, όπως είναι γνωστό στην Ουκρανία. Η Ρωσία λέει ότι απέσυρε τη φρουρά της ως «χειρονομία καλής θέλησης» για να αποδείξει ότι δεν εμπόδιζε τις εξαγωγές σιτηρών, αλλά η Ουκρανία απέρριψε τον ισχυρισμό αυτό, καθώς η Μόσχα συνέχισε να βομβαρδίζει τις αποθήκες σιτηρών της.
Δύσκολο να υπερασπιστείς
Σύμφωνα με άρθρο του BBC το νησί είναι εκτεθειμένο σε επιθέσεις από όλες τις κατευθύνσεις, από αέρος και θαλάσσης, και η μικρή φρουρά που έχει αναλάβει την υπεράσπισή του – αρχικά Ουκρανοί και αργότερα Ρώσοι – έχει περιγραφεί από στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες ως «εύκολος στόχος».
Το Φιδονήσι το οποίο καταλήφθηκε από τους Ρώσους στις 24 Φεβρουαρίου, βρίσκεται μόλις 35 χιλιόμετρα (22 μίλια) από τις ακτές της Ουκρανίας – και βρίσκεται εντός του βεληνεκούς των πυραύλων, του πυροβολικού και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών που επιτίθενται από την ακτή. Και οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας έκαναν ακριβώς αυτό, εξαπολύοντας μια σειρά καταστροφικών επιθέσεων στο ίδιο το νησί και σε κάθε σκάφος που έφερνε στρατεύματα και βαρύ οπλισμό.
Τον Απρίλιο, οι αντιαεροπορικές δυνατότητες της Ρωσίας στη βορειοδυτική Μαύρη Θάλασσα αποδυναμώθηκαν σημαντικά με τη βύθιση του Moskva, της ναυαρχίδας του στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Αυτό εξηγεί γιατί το Κρεμλίνο ήταν τόσο απελπισμένο να φέρει αντιαεροπορικά συστήματα και ραδιοηλεκτρονικό πόλεμο στο Φιδονήσι. Αλλά η υπεράσπισή του έγινε ένας λογιστικός εφιάλτης για τη Ρωσία, επειδή ήταν πολύ μακριά από τις κύριες ναυτικές βάσεις της στη Μαύρη Θάλασσα.
Διαβάστε επίσης: Φιδονήσι: Ρωσική επίθεση με βόμβες φωσφόρου καταγγέλλει το Κίεβο (Bίντεο)
Παρ’ όλες τις επιθέσεις της, η Ουκρανία έχει πολύ περιορισμένη ναυτική ικανότητα, οπότε δεν μπόρεσε να αποβιβάσει τη δική της δύναμη στο νησί. Ο Ουκρανός στρατιωτικός αναλυτής Oleh Zhdanov υποστηρίζει ότι η τοποθέτηση στρατευμάτων στο Φηδονήσι δεν έχει νόημα για καμία από τις δύο πλευρές, καθώς θα γινόταν εύκολος στόχος. Αντ’ αυτού, ο κ. Zhdanov υποστηρίζει τη δημιουργία «ελέγχου πυρός» – διατηρώντας τη δυνατότητα να πλήξει οποιονδήποτε στόχο πλησιάζει το νησί. Αυτό θα έδινε επίσης μεγαλύτερη ασφάλεια στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ουκρανίας στην Οδησσό και σε ολόκληρο τον βορειοδυτικό τομέα της Μαύρης Θάλασσας.
Ένας σημαντικός «βράχος»
Η Ρωσία ελέγχει ήδη ένα μεγάλο τμήμα της ουκρανικής ακτής της Μαύρης Θάλασσας, καθώς και τη χερσόνησο της Κριμαίας και ολόκληρη την Αζοφική Θάλασσα. Η κατοχή του Φιδονησιού ολοκλήρωσε έναν αποτελεσματικό αποκλεισμό της Οδησσού και σήμαινε ότι οι εξαγωγές της συντριπτικής πλειοψηφίας των ουκρανικών σιτηρών ήταν αδύνατες.
Αυτό σήμαινε επίσης ότι η ακτή της Μαύρης Θάλασσας έγινε επίσης ευάλωτη σε επιθέσεις και στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες στο Κίεβο εξέφρασαν φόβους ότι η Ρωσία θα μπορούσε να εγκαταστήσει αεράμυνα μεγάλου βεληνεκούς, όπως ένα σύστημα αεροπορικών πυραύλων S-400.
Μια ματιά στον χάρτη δείχνει επίσης ότι ο ρωσικός έλεγχος του νησιού αποτελούσε απειλή για το μέλος του ΝΑΤΟ Ρουμανία – τόσο για το βασικό λιμάνι της Κωνστάντας όσο και για την κυκλοφορία στις εκβολές του Δούναβη.
Βέβαια, δεν είναι μόνο στρατηγικής σημασίας – η περιοχή αυτή είναι επίσης πλούσια σε αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η εκδοχή της Μόσχας για την ιστορία
Πλέον έχουμε συνηθίσει η Ρωσία να δίνει μια εκδοχή των γεγονότων που διαφέρει κατά πολύ από εκείνη που παρουσιάζει η Ουκρανία ή οι δυτικές κυβερνήσεις. Η Μόσχα θέλει να πιστέψουμε ότι δεν υπήρξε καμία ρωσική υποχώρηση από το Φιδονήσι.
Η ανακοίνωση που εκδόθηκε από το ρωσικό υπουργείο Άμυνας υποστηρίζει ότι τα ρωσικά στρατεύματα εκεί απλώς ολοκλήρωσαν «τα καθήκοντα που τους είχαν ανατεθεί» και αποχώρησαν. Αποκάλεσε επίσης την αποχώρηση «χειρονομία καλής θέλησης», για να δείξει ότι η Ρωσία δεν παρεμποδίζει τις εξαγωγές τροφίμων από την Ουκρανία.
Λαμβάνοντας υπόψη τη στρατηγική σημασία του Φιδονησιού για το οποίο διεξάγονται μάχες εδώ και μήνες, και λαμβάνοντας επίσης υπόψη την έλλειψη «χειρονομιών καλής θέλησης» από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις στην Ουκρανία μετά την εισβολή, αυτή η εκδοχή των γεγονότων θα πείσει λίγους εκτός Ρωσίας.
Από την άλλη πλευρά, μπορεί να απευθύνεται περισσότερο σε ένα εγχώριο ακροατήριο καθώς το Κρεμλίνο θέλει το ρωσικό κοινό να πιστέψει ότι:
- Σε αυτή τη σύγκρουση, οι Ρώσοι είναι οι καλοί
- Η λεγόμενη «Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση» του Κρεμλίνου στην Ουκρανία εξελίσσεται σύμφωνα με το σχέδιο
Μια πιθανή αλλαγή παιχνιδιού
Αυτή δεν είναι απλώς μια συμβολική νίκη για την Ουκρανία, αλλά μια στρατηγική επιτυχία. Για τη Ρωσία αυτό είναι τόσο ένα πισωγύρισμα όσο και μια ντροπιαστική ήττα. Αλλά δεν θα αλλάξει ουσιαστικά την πορεία του πολέμου. Η Ρωσία επικεντρώνεται στην κατάκτηση ολόκληρου του ανατολικού Ντονμπάς και στη διατήρηση άλλων περιοχών του νότου που κατέλαβε στην αρχή του πολέμου.
Το Φιδονήσι μπορεί να βρίσκεται σε ένα άκρως στρατηγικό σημείο της Μαύρης Θάλασσας και σε ένα ιδανικό σημείο για την εγκατάσταση εξελιγμένων πυραυλικών συστημάτων, αλλά τελικά δεν παύει να είναι ένας πολύ μικρός βράχος.
Το βασικό ερώτημα είναι αν, εκδιώκοντας τους Ρώσους, οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να ξαναρχίσουν τις εξαγωγές σιτηρών για να επανεκκινήσουν την κατεστραμμένη από τον πόλεμο οικονομία τους. Χωρίς ένα αποτελεσματικό ναυτικό, υπάρχουν λίγες πιθανότητες για κάτι τέτοιο ακόμη, και τα ρωσικά πολεμικά πλοία διατηρούν την κυριαρχία τους στη Μαύρη Θάλασσα.
«Πρακτικά, πρέπει να συμβούν 10 πράγματα για να μπορέσεις να εξάγεις με ασφάλεια σιτηρά και αυτό είναι μόνο η αρχή», λέει ο Andrew Wilson, καθηγητής ουκρανικών σπουδών στο University College του Λονδίνου.
Η Ουκρανία έχει απορρίψει τις ρωσικές προσφορές για τη συνοδεία νηοπομπών σιτηρών από την Οδησσό, καθώς θα απαιτούσαν την απομάκρυνση ναρκών από το εξωτερικό του λιμανιού.
Η Τουρκία συμμετέχει ενεργά στην προσπάθεια διαπραγμάτευσης μιας συμφωνίας τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία, αλλά η προοπτική να συμβεί κάτι τέτοιο φαίνεται απομακρυσμένη σε αυτό το στάδιο. Οι επόμενες εβδομάδες θεωρούνται κομβικές για τις εξαγωγές της Ουκρανίας – επειδή η επόμενη συγκομιδή αρχίζει τον Ιούλιο.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο BBC